Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu

Cmentarz Komunalny nr 2
im. Ofiar II Wojny Światowej
w Toruniu

nr rej. A/549 z 29 kwietnia 1991
Pomnik i groby dzieci zmarłych w obozie "Szmalcówka"
Nazwa pełna	Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II wojny światowej w Toruniu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Grudziądzka 129-137
Typ cmentarza	komunalny
Stan cmentarza	czynny
Powierzchnia cmentarza	3,4 ha
Data otwarcia	1891
Zarządca	Urbitor sp. z o.o.
Położenie na mapie Torunia Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu
53°02′00″N 18°36′37″E/53,033333 18,610278

Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny światowej w Toruniu – cmentarz komunalny w Toruniu, został założony w 1891 roku. Istotną część pochowanych na nim stanowią ofiary rozmieszczonych w Toruniu hitlerowskich obozów jenieckich i przejściowych.

Lokalizacja

Cmentarz jest usytuowany w północnej części miasta, w dzielnicy Koniuchy - od północy ograniczony ulicą Wielki Rów, od południa i zachodu ulicą Koniuchy, zaś od wschodu ulicą Grudziądzką. Główne wyjście do cmentarza znajduje się przy ulicy Grudziądzkiej 129-137.

Historia

Pierwszy projekt nowego cmentarza dla katolików i ewangelików we wsi Mokre (obecnie dzielnica Torunia) przedstawił pastor ewangelicki Andriessen w 1889 roku. Było to motywowane wyczerpywaniem się miejsca na starym cmentarzu mokrzeńskim oraz panującymi tam fatalnymi warunkami higienicznymi. Rok później wybrano miejsce – niewielki lasek położony w znacznym oddaleniu od centrum Torunia, przy szosie prowadzącej na Chełmżę. Mimo protestów ze strony parafii Najświętszej Maryi Panny, wynikających z dużej odległości cmentarza od kościoła, 13 grudnia 1891 roku dokonano na nim pierwszego pochówku. W 1906 roku do cmentarza przyłączono pusty do tej pory teren przyległy do ulic Kozackiej i Wielki Rów. Po kolejnym rozszerzeniu (dodanie działki od ulicy Grudziądzkiej w 1933 roku) cmentarz osiągnął powierzchnię prawie czterech hektarów z 25 kwaterami.

W czasie II wojny światowej na cmentarzu pochowane zostały ofiary obozu „Szmalcówka” położonego po przeciwnej stronie ulicy Grudziądzkiej, zaś już po zakończeniu konfliktu przeniesiono na niego część szczątków Żydów zamordowanych w regionie toruńskim oraz jeńców radzieckich z obozu na Glinkach. Na terenie nekropolii znajduje się łącznie 3315 grobów, a możliwość dokonywania nowych pochówków jest ograniczona^[1]. W 1997 roku na cmentarz przeniesione zostały pozostałości pomnika wdzięczności Armii Czerwonej, położonego pierwotnie w centrum Torunia^[2].

Obiekty architektoniczne na terenie cmentarza

Na terenie cmentarza znajduje się kostnica, która została wzniesiona w XIX wieku. W latach 60. XX wieku kostnicę przekształcono w budynek gospodarczy, a w jej południowej części zorganizowano sprzedaż zniczy i kwiatów. Po 2010 roku obiekt, należący nadal do Gminy Miasta Toruń, wyremontowano^[3].

Pochowani

Spoczywają tu m.in.^[4]:

• Maria Jaczynowska (1928-2008) - profesor historii, nauczyciel akademicki UMK w Toruniu
• Julian Nowicki (1912-1936) - robotnik, członek KPP
• Idzi i Regina Krymscy - nauczyciele i wychowawcy wielu pokoleń młodzieży
• Jan Ratyński (?-1997) - żołnierz AK
• Andrzej Bulsiewicz (1934–2016) – profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki UMK w Toruniu^[5]
• Andrzej Nowakowski (1939–2017) – profesor historii, nauczyciel akademicki UMK w Toruniu

Zobacz też

• Cmentarze w Toruniu

Przypisy

Bibliografia

• M. Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń 1992, wyd. Towarzystwo Naukowe w Toruniu