Cmentarz Komunalny w Bydgoszczy (ul. Kcyńska)
 nr rej. A/370/1-2 z 4 września 1993 | |
 Kaplica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Kcyńska 51 |
| Typ cmentarza | komunalny |
| Data otwarcia | |
| Zarządca | Miasto Bydgoszcz |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
 53°06′54″N 17°58′13″E/53,115000 17,970278 | |
Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy – cmentarz w Bydgoszczy.
Lokalizacja
Cmentarz znajduje się na osiedlu Górzyskowo w południowo-zachodniej części Bydgoszczy, między ulicami: Kcyńską a Strzelecką.
Historia
Cmentarz został założony w 1892 r. na osiedlu Błonie[1]. Początkowo przeznaczony był dla pochówku biedoty, bezdomnych i skazańców różnych wyznań i bezwyznaniowców[2]. W czasie I wojny światowej, w latach 1914-1918, pogrzebano tutaj 120 jeńców rosyjskich z obozów które znajdowały się na Glinkach i przy ul. Jagiellońskiej. Na ich grobach ustawiono w 1928 r. pomnik z krzyżem prawosławnym, który istnieje do dzisiaj[2].
W okresie międzywojennym i później, odbywały się tutaj pogrzeby działaczy komunistycznych i lewicowych, między innymi: Jana Olszewskiego, Romana Kulaska i Stanisława Lehmanna. W latach okupacji pochowano na cmentarzu zamordowanych Polaków w więzieniu przy Wałach Jagiellońskich.
Po zakończeniu II wojny światowej cmentarz przemianowano na komunalny i w związku z tym zdjęto krzyże z bramy głównej oraz domu pogrzebowego[2]. W 1979 przeniesiono tu szczątki zmarłych ekshumowanych z cmentarza Starofarnego przy ul. Grunwaldzkiej, w związku z ograniczeniem terenu tego cmentarza. W latach 80. XX w. z powodu braku miejsc na cmentarzach parafialnych, wykorzystano wolne tereny grzebalne na tej nekropolii[2].
Charakterystyka
Cmentarz posiada wymiary: 200 x 140 m i powierzchnię 2,8 ha. W centralnym punkcie znajduje się zabytkowa dom przedpogrzebowy.
Na cmentarzu spoczywają rosyjscy żołnierze, polegli w czasie I wojny światowej, polegli i zamordowani w 1939 roku w Bydgoszczy i okolicach, zamordowani rolnicy w obozie w Smukale w latach 1941-1943[2], 92 Żydówek z obozu w Małki pod Brodnicą, jeńcy radzieccy zagłodzeni w obozach przy ul. Szpitalnej (przy ul. Glinki) podczas niemieckiej okupacji[2] oraz żołnierze polscy i radzieccy, którzy polegli w 1945 roku w obronie Bydgoszczy[3].
Na murowanym parkanie, przy wejściu zawieszono tablicę pamięci oficera AK Zbigniewa Nieczuja-Smoleńskiego, zamordowanego w więzieniu na Wałach Jagiellońskich 21 listopada 1946 r.[2]
Na cmentarzu znajdują się specjalnie oznaczone mogiły zmarłych Świadków Jehowy, zaś tereny z lewej strony głównej alei zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego. Zbiorowymi mogiłami opiekują się: szkoły podstawowe nr: 12, 13 i 48 oraz Liceum Ogólnokształcące nr IV i Zespół Szkół Mechanicznych przy ul. św. Trójcy[2].
Kwatera Żołnierzy Rosyjskich
Znajduje się po lewej stronie głównej alei, prowadzącej od bramy wjazdowej w kierunku domu przedpogrzebowego. Mieści groby 120 zagłodzonych przez Niemców jeńców rosyjskich z obozów, które znajdowały się na terenie Bydgoszczy w latach 1914-1918. Obecnie nie ma już na tym miejscu nagrobków, istnieje natomiast obelisk z tablicą pamiątkową wystawiony w 1928 r. przez społeczność rosyjską w Polsce[4] z inicjatywy żony gen. Karnickiego Zofii[5].
Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z okresu kampanii wrześniowej w 1939 roku
Znajduje się po prawej stronie głównej alei, za bramą wjazdową. Mieści 72 żołnierzy z Armii „Pomorze”, poległych w kampanii wrześniowej. Jedna z mogił zawiera prochy żołnierzy, ekshumowanych z innych miejscowości[4].
Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z 1945 roku
Znajduje się po lewej stronie głównej alei, naprzeciw kwatery żołnierzy z 1939 roku. Spoczywa tu 351 żołnierzy – I Armii Ludowego Wojska Polskiego z czasów walk o wyzwolenie Bydgoszczy. Kwatera mieści 26 wspólnych mogił, bez krzyży[4].
Symboliczna mogiła żołnierzy Armii Krajowej
Znajduje się po lewej stronie bramy cmentarnej, przy murowanym parkanie. Na granitowej płycie nagrobnej znajduje się epitafium. Mogiła mieści 10 żołnierzy AK, rozstrzelanych w latach 1945-1949 w wyniku terroru stalinowskiego. Uroczyste odsłonięcie symbolicznego grobu-pomnika odbyło się 29 października 1994 roku, a jej fundatorem jest Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej[4].
Zasłużeni
Niektóre osoby zasłużone dla Bydgoszczy, regionu i Polski pochowane na cmentarzu[6]:
| Osoba | Uwagi |
|---|---|
| Aleksander Karnicki (1869-1942) | Generał lejtnant Armii Imperium Rosyjskiego, generał dywizji Wojska Polskiego. |
| Jerzy Kiss-Orski (1924-2000) | Dziennikarz. Pracował w Gazecie Pomorskiej, później w wielu redakcjach poza Bydgoszczą. Działacz [Związku Dziennikarzy Polskich. Autor Znaków Pamięci, notek biograficznych zmarłych dziennikarzy Kujaw i Pomorza. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
| Hassan Konopacki (1879-1953) | Absolwent Szkoły Korpusu Kadetów w Połocku i Szkoły Artylerii w Petersburgu. Uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej i I wojny światowej. Działacz białoruskiego ruchu narodowego. Dowódca wojska białoruskiego (1919). Od 1921 w Wilnie. W 1946 r. zamieszkał w Bydgoszczy. Na kamienicy, w której mieszkał przy ul. Mazowieckiej 11 znajduje się tablica pamięci. |
| Stanisław Lehmann (1904-1956) | Od 1924 w Bydgoszczy. Pracownik kancelarii adwokackich. Działacz robotniczy i sportowy. Długoletni prezes RKS Amatora Bydgoszcz. Założyciel Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Po II wojnie światowej przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej. Współzałożyciel K.S. „Zryw” i Wojewódzkiej Rady Wychowania Fizycznego. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
| Piotr Wiszniewski (1890-1966) | Fotograf. Utrwalił na kliszach całą Bydgoszcz. Przyczynił się do powstania Domu Turysty. Autor licznych fotogramów wystawianych w Pomorskim Domu Sztuki, Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, BWA. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Bukolt Alojzy: Cmentarze Szwederowa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1992
- ↑ a b c d e f g h Kulpiński Henryk: Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej. [w.] Kalendarz Bydgoski 1994
- ↑ Piechocka Ewa: O czym mówią cmentarze. [w.] Kalendarz Bydgoski 1979
- ↑ a b c d Gliwiński Eugeniusz: Kwatery żołnierskie na bydgoskich cmentarzach. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
- ↑ Chmielewska Gizela Adres: ulica Cieszkowskiego 11. O generale Karnickim, który z Dalekiego Wschodu trafił do Bydgoszczy
- ↑ http://www.bydgoszcz.pl/miasto/poznaj_miasto/bydgoska_aleja_zasluzonych.aspx?page=4 dostęp 20-04-2010
Bibliografia
- Woźniak Zbigniew: Bydgoskie cmentarze. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
- Bukolt Alojzy: Cmentarze Szwederowa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1992
- Kulpiński Henryk: Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej. [w.] Kalendarz Bydgoski 1994
- Gliwiński Eugeniusz: Kwatery żołnierskie na bydgoskich cmentarzach. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
| Cmentarze komunalne | |
|---|---|
| Cmentarze katolickie |
|
| Cmentarze ewangelickie | |
| Cmentarze żydowskie | |
| Cmentarze martyrologiczne |
|
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Bydgoszczy, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Cmentarz komunalny, Bydgoszcz ul Kcyńska
Cmentarz komunalny, Bydgoszcz ul Kcyńska. Kwatera wojenna
Grób rodziny Karnickich, cmentarz komunalny w Bydgoszczy, ul. Kcyńska.
Cmentarz komunalny, Bydgoszcz ul Kcyńska. Nagrobek żołnierzy rosyjskich poległych w I wojnie światowej