Cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Zakład kremacji w Forcie IIIa
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Poznań
Adres	Miłostowo
Powierzchnia cmentarza	98,69 ha[1]
Liczba pochówków	81 000[1]
Liczba grobów	41 300[1]
Data otwarcia	1943
Położenie na mapie Poznania Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Cmentarz Miłostowo w Poznaniu
52°25′14″N 16°59′54″E/52,420556 16,998333

Cmentarz komunalny nr 1 Miłostowo w Poznaniu – największy pod względem powierzchni i drugi pod względem liczby pochowanych osób cmentarz w Poznaniu, znajdujący się we wschodniej części miasta – na Miłostowie, w obrębie osiedla samorządowego Warszawskie-Pomet-Maltańskie, niedaleko drogi krajowej nr 92, między ulicami Warszawską i Gnieźnieńską.

Położenie

Cmentarz znajduje się w rozwidleniu torów kolejowych w kierunku Warszawy, Gniezna i Inowrocławia. Położony na terenach wydmowych, leśnych i pofortecznych (Fort IIIa – Sułkowskiego, daw. Prittwitz), zajmuje powierzchnię 98,69 ha, pochowano na nim ponad 81 tysięcy osób.

Kwatery

Znajdują się na nim kwatery żołnierzy polskich, radzieckich i niemieckich z czasów II wojny światowej, Żydów pomordowanych w czasie okupacji i macewy odzyskane ze zlikwidowanego podczas wojny cmentarza żydowskiego przy ul. Głogowskiej, szereg grobów przeniesionych po wojnie z likwidowanych nekropolii poznańskich, m.in. położonych w centrum miasta, a także kwatery ewangelicka (pole 3, kwatera PD) i prawosławna (pole 4, kwatera PD).

Historia

Cmentarz został otwarty w 1943 i celowo był zlokalizowany przez władze okupacyjne z dala od połączeń komunikacyjnych. Budowę rozpoczęto w 1940, a od 1942 zatrudniano na niej Żydówki z pobliskich niemieckich obozów pracy, m.in. z Lager Elektro-Mühle. Np. w marcu 1943 zatrudnionych przy budowie było 430 więźniarek. Roboty budowlane prowadził Garten und Friedhofsamt (okupacyjny miejski zarząd parków i cmentarzy), a bezpośrednim wykonawcą było niemieckie przedsiębiorstwo Dipl. Ing. Hans Pracht Strassen- und Tiefbau K.G., wykorzystujące niewolniczą pracę Żydówek^[2].

W 1993 w dawnym forcie uruchomiono nowoczesny zakład kremacji a w sąsiedztwie pierwsze w Polsce pole urnowe.

Przyroda

Pośród roślinności przeważa sosna, brzoza, topola, olcha i krzewy, w znacznej mierze posadzone w latach 40. XX w. dla umocnienia wydm.

Pochowani

• Albina Bagsik (s. Romualda) (1892–1973) – serafitka, przełożona domu zakonnego w Toruniu Podgórzu;
• Roman Brandstaetter (1906–1987) – pisarz, poeta, dramaturg i tłumacz;
• Eugeniusz Briański (1905–1980) – artysta malarz, więzień Kozielska i Workuty, odnaleziony w ZSRR w 1975;
• Andrzej Bulski (1962–2007) – dziennikarz i działacz LGBT;
• Aleksander Bystry (1925–2003) – ksiądz, naukowiec, publicysta;
• Lubomira Domka (1942–2004) – ekolog, profesor UAM;
• Włodzimierz Dworzaczek (1905–1988) – historyk, profesor UAM;
• Zdzisław Eichler (1883–1949) – artysta malarz, profesor PWSSP w Poznaniu;
• Marian Fąka (1924–2013) – ksiądz katolicki, profesor nauk prawnych, wykładowca, kanonik;
• Krystyna Feldman (1916–2007) – aktorka;
• Julian Flatau (1870–1935) – chemik, farmaceuta, profesor UP i WSHP;
• Kazimierz Flatau (1910–2000) – klawesynista, nauczyciel, krytyk muzyczny, wykładowca fizyki na UAM, tłumacz i astrolog;
• Paweł Gettel (1892–1974) – nauczyciel, działacz społeczny i samorządowy;
• Teresa Jakimowicz (1931–2005) – historyk sztuki, pracownik Muzeum Narodowego w Poznaniu, profesor Politechniki Poznańskiej;
• Rajmund Jakubowicz (1931–2004) – aktor;
• Wojciech Kandulski (1943–2006) – mistrz cukierniczy i przedsiębiorca;
• Mieczysław Kawalec (1941–2016) – naukowiec, profesor PP;
• Andrzej Kijowski (1945–2005) – profesor prawa, sędzia Sądu Najwyższego, wykładowca UAM;
• Tadeusz Kirschke (1908–1996) – ksiądz, dziennikarz, kapelan Radia Wolna Europa;
• Włodzimierz Kłopocki (1934–2011) – aktor;
• Edmund Kolanowski (1947–1986) – seryjny morderca, nekrofil;
• Józef Kopczyński (1930–2006) – artysta rzeźbiarz, profesor ASP;
• Lech Krzyżaniak (1940–2004) – profesor, dyrektor Muzeum Archeologicznego;
• Adam Kwaskowski (1893–1984) – profesor, okulista;
• Tadeusz Kwaśniak (1951–1991) – seryjny morderca;
• Józef Ladrowski (1922–2013) – ekonomista, budowlaniec i żołnierz;
• Krystyna Łybacka (1946–2020) – minister edukacji narodowej i sportu w latach 2002–2004;
• Piotr Majchrzak (1963–1982) – najmłodsza ofiara stanu wojennego w PRL;
• Stefan Makné (1927–2011) – pilot, zwycięzca Pucharu Gordona Bennetta w 1983 (razem z Ireneuszem Cieślakiem)
• Edmund Makowski (1931–2000) – historyk, profesor UAM;
• Władysław Markiewicz (1920–2017) – socjolog, profesor UAM, dyrektor Instytutu Zachodniego 1966–1973;
• Stanisław Matyja (1928–1985) – przywódca robotniczych wystąpień Poznańskiego Czerwca;
• Lucjan Michałowski (1883–1943) – architekt i malarz;
• Piotr Mroczyk (1947–2007) – działacz opozycji, dziennikarz, dyrektor rozgłośni Radio Wolna Europa;
• Egon Naganowski (1913–2000) – krytyk literacki, eseista i tłumacz literatury;
• Janusz Nyczak (1943–1990) – reżyser teatralny
• Eugeniusz Ochendowski (1925–2015) – profesor prawa, poseł na Sejm PRL IX kadencji;
• Włodzimierz Osiński (1942–2017) – skoczek o tyczce, trener;
• Ewaryst Pawełczyk (1917–2008) – farmaceuta, profesor Akademii Medycznej w Poznaniu;
• Zbigniew Pieczyński (1922–1986) – archeolog, konserwator zabytków archeologicznych;
• Rafał Piszcz (1940–2012) – kajakarz, brązowy medalista olimpijski;
• Kazimierz Polus (1929–1985) – seryjny morderca, pedofil;
• Ignacy Posadzy (1898–1984) – duchowny katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego (w związku z toczącym się procesem beatyfikacyjnym, w styczniu 2007 zwłoki przeniesiono do kaplicy Domu Generalnego Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu);
• Stanisław Powalisz (1898–1968) – malarz, witrażysta;
• Aleksander Ratajczak (1928–2003) – profesor prawa, prezes ZPP;
• Józef Grzegorz Ratajczak (1932–1999) – poeta, prozaik
• Mieczysław Rembiasz (1933–1978) – inżynier mechanik, docent PP i WSIK;
• Wincenty Różański (1938–2009) – poeta;
• Włodzimierz Różański (1938–2006) – hokeista na trawie, olimpijczyk z Rzymu 1960;
• Ada Rusowicz (1944–1991) – piosenkarka;
• Mariusz Sabiniewicz (1963–2007) – aktor;
• Józef Sipiński (1886–1968) – malarz, aktor;
• Olga Sławska-Lipczyńska (1915–1991) – tancerka baletowa, pedagog;
• Janusz Sowier (1939–2005) – profesor, chirurg;
• Mariusz Stachowiak (1956–2006) – fotoreporter;
• Zdzisław Starzyński (1932–2003) – hokeista na trawie, olimpijczyk z Helsinek 1952
• Wiktor Steffen (1903–1997) – filolog klasyczny, profesor UAM;
• Marcel Szary (1964–2010) – działacz podziemnej „Solidarności”, szef związku zawodowego IP w zakładach „Cegielskiego";
• Zygmunt Szweykowski (1894–1978) – historyk literatury polskiej, profesor UAM;
• Cezary Szyszko (1872–1938) – działacz społeczny, prawnik, prezes Sądu Apelacyjnego;
• Stanisław Teisseyre (1905–1988) – malarz, rektor PWSSP w Poznaniu i ASP w Gdańsku, poseł na Sejm PRL;
• Jerzy Topolski (1928–1998) – historyk, profesor UAM;
• Jan Wierzejewski (1884–1937) – działacz niepodległościowy i harcerski;
• Franciszka Wilczkowiakowa (1880–1963) – posłanka na Sejm Ustawodawczy (1919–1922)
• Jerzy Wisłocki (1928–2008) – prawnik, historyk, profesor UAM i PAN, długoletni dyrektor Biblioteki Kórnickiej.

Galeria

• 

  Jeden z najstarszych grobów (1940)

• 

  Mogiła ludności cywilnej zabitej podczas niemieckich nalotów we wrześniu 1939

• 

  Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego

• 

  Kaplica pogrzebowa w starym schronie (ul. Gnieźnieńska)

• 

  Pole urnowe

• 

  Kwatera prawosławna

• 

  Lapidarium żydowskie

Przypisy

Bibliografia

• Helena Szafran, Miasto Poznań i okolica, Poznań, PTPN, 1959 (seria „Wielkopolska w Oczach Przyrodnika”, nr 3)
• Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, pod red. Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Poznań, Wydaw. Kurpisz, 1998, ISBN 83-87621-39-0
• Jerzy Domasłowski, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w Zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu, 2005, ISBN 83-922889-0-4 (dot. kwatery ewangelickiej)
• Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku, Jacek Biesiadka [i in.], Poznań, Wydaw. Rawelin, 2006, ISBN 83-915340-2-2 (dot. obiektów pofortecznych)

Linki zewnętrzne

• wyszukiwarka grobów na poznańskich cmentarzach.
• Cmentarz Komunalny na Miłostowie (artykuł)