Cmentarz Wolski w Warszawie

Cmentarz Wolski w Warszawie

Widok ogólny nekropolii
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Wolska 180/182
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	katolicyzm
Stan cmentarza	czynny
Powierzchnia cmentarza	12 ha
Data otwarcia	1854
Mapa cmentarza
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Cmentarz Wolski w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz Wolski w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Cmentarz Wolski w Warszawie
52°13′40″N 20°56′04″E/52,227778 20,934444
Strona internetowa

Kościół św. Grzegorza Wielkiego

Cmentarz Wolski – cmentarz rzymskokatolicki znajdujący się przy ul. Wolskiej 180/182 na warszawskiej Woli.

Historia

Cmentarz parafialny na Woli założono na tzw. księżej wólce w 1854 w parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika^[1]. Od początku przeznaczony był dla okolicznej, zazwyczaj ubogiej ludności. Konieczność założenia nowego cmentarza powstała w związku z zaanektowaniem kościoła Św. Wawrzyńca na cerkiew prawosławną i urządzenie w jego otoczeniu cmentarza prawosławnego.

Cmentarz wielokrotnie był powiększany: w 1874^[a], następnie w 1882 (o 3,36 ha) oraz w 1899 (o 2,61 ha). W 1918 z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Woli na cmentarzu powstał pomnik upamiętniający poległych w I wojnie światowej. W latach 1925–1937 jego powierzchnia wynosiła 9,1 ha. Spoczywają tu też Obrońcy Warszawy z 1939 roku oraz zwykli mieszkańcy miasta zamordowani przez Niemców na początku powstania warszawskiego w sierpniu 1944 roku (około 50 tys. osób). Znajdują się tu również groby powstańców i żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego poległych przy wyzwalaniu Warszawy. Powierzchnia cmentarza wynosi obecnie (2018) 12 ha. Pomnik poległych w I wojnie światowej był poddawany renowacji w 1969.

Na cmentarzu stoi kościół św. Grzegorza Wielkiego, zbudowany w latach 1962–1963. Obok nekropolii, za murem, znajduje się Cmentarz Powstańców Warszawy.

Pochowani na cmentarzu

• Wojciech Alaborski (1941–2009) – aktor
• Mikołaj Bałysz ps. „Zagłoba” (1906–1974) – żołnierz AK, dowódca 2 kompanii Zgrupowania Gromada, kawaler Virtuti Militari
• Tomasz Biliński (1939–2016) – profesor nauk biologicznych, wykładowca Uniwersytetu Rzeszowskiego i Akademii Rolniczej w Lublinie
• Zbigniew Czeczot (1925–1999) – kryminolog, prof. dr hab.
• Wiesław Drzewicz (1927–1996) – aktor
• Edmund Fidler (1907–1999) – aktor
• Bronisław Gawryluk (1922–2002) – architekt, członek zespołu projektantów Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie
• Ryszard Jagodziński ps. „Sanczo Pansa” (1926–2006) – żołnierz Batalionu Czwartaków AL, kawaler Orderu Virtuti Militari
• Leonard Jakubowski (1922–2012) – piosenkarz
• Janusz Kaczmarski (1931–2009) – polski malarz i pedagog, profesor sztuk plastycznych, mąż Anny Trojanowskiej-Kaczmarskiej i ojciec Jacka Kaczmarskiego
• Alfred Kaftal (1931–1995) – prawnik, profesor UW
• Jan Kałuszewski (1890–1922) – działacz PPS zabity 11 grudnia 1922 podczas rozruchów towarzyszących wyborowi Gabriela Narutowicza na prezydenta RP
• Stanisław Kluźniak (1891–1957) – profesor SGGW i PW
• Andrzej Kowalewicz (zm. 2012) – aktor
• Apoloniusz Kosiński – ksiądz kanonik, pierwszy rektor kaplicy św. Grzegorza w Warszawie, budowniczy tymczasowej kaplicy parafialnej pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie, proboszcz parafii św. Małgorzaty w Łomiankach
• Jan Kryst ps. „Alan” (1922–1943) – żołnierz Armii Krajowej
• Jan Kugler (1922–2007) – zawodnik i trener tenisa stołowego
• Joanna Kulmowa (1928–2018) – poetka
• Hieronim Laskowski – wikariusz diecezji kieleckiej, kapelan WP podczas wojny polsko-bolszewickiej
• Julian Lewandowski (1869–1937) – kapelmistrz Polskiej Filharmonii Kameralnej (PFK), odznaczony Krzyżem Zasługi
• Janina Irmina Lichońska (1912–1969) – filolog klasyczny i tłumaczka
• Edward Majcher (1931–2009) – ks. infułat, proboszcz parafii pw. św. Wojciecha w Warszawie, doktor teologii, publicysta
• Daniela Makulska (1923-1996) – aktorka
• Wojciech Malec (1967–1993) – pilot inst. szybowcowy, zdobywca dwóch diamentów, zginął w głośnej katastrofie szybowcowej na Chomiczówce
• Paweł Mojsa (1917–1993) – żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari
• Wacław Murawski (1889–1961) – ksiądz, doktor filozofii, wieloletni miejscowy proboszcz
• Jerzy Narbutt (1925–2011) – poeta, prozaik i felietonista
• Aleksander Nieporęcki (1890–1964) – ksiądz kanonik, proboszcz w parafiach Strzygi i Chorzele
• Aleksander Pacewicz (1898–1973) – oficer AK, dowódca oddziału partyzanckiego Wywioł
• Piotr Perzyna (1897–1967) – ksiądz kanonik, kapelan warszawskich szpitali, wieloletni proboszcz w Miedniewicach
• Franciszek Pilarski (1899–1962) – działacz robotniczy, członek KZMP, KPP, GL, PPR i PZPR, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
• Antoni Piotrowski (1910–1988) – ks. prałat, kapelan AK, podpułkownik, w latach 1948–1985 kapelan Szpitala Wolskiego
• Józef M. Pogórski (1928–1995) – architekt
• Barbara Rachwalska (1922–1993) – aktorka
• Tadeusz Romaniuk – ksiądz kanonik, proboszcz warszawskich parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus na Tamce, św. Tadeusza Apostoła w Wilanowie i św. Wawrzyńca na Woli
• Władysław Ruchowski (1905–1973) – żołnierz I Dywizji Pancernej gen. Maczka, odznaczony Krzyżem Walecznych, Francuskim Grosdeger, oraz odznaczeniami brytyjskimi i belgijskimi
• Mieczysław Rutkowski (1929–2010) – inż. budownictwa wodnego, odznaczony trzykrotnie nagrodą państwową I stopnia za udział w projektowaniu stopnia wodnego Dębe
• Mieczysław Rutkowski (1904–1944) – podpułkownik dyp., szef sztabu służ i główny kwatermistrz I Dywizji Pancernej (grób symboliczny)
• Antoni Rybowski (1904–1983) – fabrykant, właściciel przedwojennej Wytwórni Rowerów Antoni Rybowski w Warszawie
• Bohdan Rzeszowski (1926–1983) – aktor, śpiewak, wteran bitwy o Monte Cassino
• Ludwik Rzeszowski (?–1940) – prezydent miasta Równe, zamordowany w Katyniu
• Walenty Sieczko (1887–1957) – działacz niepodległościowy, więzień X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
• Bogdan Sotkiewicz (1921–1985) – proboszcz parafii w Gołąbkach oraz parafii św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny i św. Jana od Krzyż na Kole w Warszawie
• Ksawery Stasiewicz (1919–1972) – proboszcz w Lutkówce w dekanacie mszczonowskim i parafii Jakubów
• Franciszek Steczkowski (1905–1999) – żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari
• Darek Stewula (1967–1994) – redaktor trzecio obiegowego zina Qqryg, przyjaciel zespołu Dezerter, który dedykował mu płytę Ile procent duszy? z 1994 roku
• Stanisław Terlecki (1955–2017) – polski piłkarz
• Marcin Tomaszewski (zm. 1940) – dyrygent orkiestry kolejowej
• Adam Tymieniecki (1921–2008) – ksiądz prałat, proboszcz parafii Matki Boskiej Częstochowskiej na Powiślu w Warszawie
• Ludwik Tyszko (zm. 1937) – pułkownik, dziekan KOP, dziekan Armii Litwy Środkowej, starszy kapelan Szpitala Ujazdowskiego, kapelan Szpitala Wolskiego
• Stefan Wichrzycki ps. „Wicherek” – polski bojowiec Rewolucji w Królestwie Polskim w 1905 roku
• Teresa Zarębska (1932–2003) – profesor PW
• Stefan Zembrzuski (1937–2007) – ksiądz prałat, wieloletni proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Jelonkach, dziekan dekanatu jelonkowskiego, kanonik gremialny Kapituły Kolegiackiej Wilanowskiej
• Zdzisław Żałobka (1938–2004) – wojewoda siedlecki w latach 1981–1982
• Zbiorowy grób ofiar rzezi Woli z domów przy ul. Wolskiej 102, 104, 105, 107
• Zbiorowy grób Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego zamordowanych podczas rzezi Woli w Szpitalu św. Łazarza 5 sierpnia 1944 roku:
  • S. Ernesta Władysława Krawiecka (ur. 1891)
  • S. Edwarda Olimpia Drozdowicz (ur. 1899)
  • S. Rozalia Marianna Dragan (ur. 1903)
  • S. Teofila Helena Więckowska (ur. 1911)
  • S. Hipolita Maria Radosz (ur. 1905)
  • S. Prudencja Antonina Baryła (ur. 1909)
  • S. Bernadeta Jadwiga Trojanowska (ur. 1913)
• Symboliczny grób Bolesława Zaręby (1900–1944) – zamordowanego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym KL Leitmeritz (obecnie Litomierzyce na Czechach)
• Symboliczny grób Franciszka Makowskiego (1900–1942) – zamordowanego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym KL Mirau w Czechosłowacji
• Symboliczny grób Bolesława Jagodzińskiego (1887–1944) – rozstrzelanego podczas powstania warszawskiego w czasie rzezi Woli – 6 sierpnia 1944 przed Kościołem św. Wojciecha na Woli i tam spalonego
• Symboliczne groby 30 redemptorystów zamordowanych w powstaniu warszawskim

Galeria

• 

  Stare groby

• 

  Alejka cmentarna

• 

  Kaplica rodzinna ze śladami kul

• 

  ul. Sowińskiego dzieląca cmentarz na 2 części

Uwagi

Bibliografia

• Karol Mórawski: Warszawskie cmentarze. Przewodnik historyczny. Warszawa: PTTK „Kraj”, 1991, s. 103–108. ISBN 83-7005-333-5.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Cmentarza Wolskiego