Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu

nr rej. 751/A z 2 grudnia 1998[1]
Góra Luterska, fragment cmentarza
Państwo	Polska
Miejscowość	Kalisz
Adres	ul. Harcerska 2 62-800 Kalisz
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	protestantyzm
Powierzchnia cmentarza	0,84 ha
Data otwarcia	przed 1689
Zarządca	Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kaliszu
Położenie na mapie Kalisza Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu
51°45′27,9″N 18°04′54,6″E/51,757750 18,081833

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu, Góra Luterska^[2] – cmentarz protestancki w Kaliszu, na Rogatce, założony przed 1689; jeden z najstarszych polskich cmentarzy, najstarszy zachowany cmentarz w Kaliszu, pomnik sztuki sepulkralnej wpisany do rejestru zabytków w 1998; spoczywają na nim prochy wielu zasłużonych kaliszan i Wielkopolan.

Powstanie cmentarza protestanckiego położonego za Wrocławskim Przedmieściem należy wiązać z osiedleniem się po 1550 w Kaliszu^[3] i okolicy (np. w Koźminku) protestantów różnych wyznań m.in. braci czeskich, braci polskich, kalwinów, luteran, a nawet szkockich purytan, którzy pomimo różnic wyznaniowych posiadali wspólny cmentarz.

Najstarszym zachowanym nagrobkiem jest pomnik Wojciecha Greffena (zm. 1817), podpułkownika Wojska Polskiego, powstańca kościuszkowskiego, odznaczonego orderem Virtuti Militari^[4].

Przy głównej alei na osi wschód-zachód znajdują się grobowce rodzinne prawie wszystkich przemysłowców i zamożniejszych rzemieślników kaliskich z rodzin ewangelickich oraz wysokich carskich urzędników i wojskowych pochodzenia niemieckiego i religii luterańskiej. Grobowce przy murze południowym graniczącym z cmentarzem katolickim mają odpowiedniki po stronie katolickiej: są to w rzeczywistości miejsca pochówku tych samych rodzin, których członkowie wyznawali częściowo wiarę katolicką, częściowo ewangelicką i byli chowani na odpowiednim cmentarzu – krypty nie są w środku przedzielone murem, a więc zmarli spoczywali razem, i jednocześnie, zgodnie z wyznaniem, na „swym” cmentarzu. Obecnie większość grobowców po stronie katolickiej jest wykupiona przez nowych użytkowników i nosi inne nazwiska.

Na cmentarzu pochowani są m.in. Jan Bernhard, Gustaw Arnold Fibiger I, Gustaw Arnold Fibiger III, Emil Ordon, Konrad Wünsche, matka Ludwika Adolfa Neugebauera; symboliczny grób posiada Aleksander Emil Ulrych, więzień Buchenwaldu.

W nowszej, południowej części cmentarza znajdują się groby osadników niemieckich przesiedlonych w Kaliskie z krajów bałtyckich w czasie okupacji niemieckiej (1939–1945).

• 

  Brama wejściowa

• 

  Grobowiec Truszkowskich

• 

  Góra Luterska, kwatera 8 (mur północny)

Przypisy

Zobacz też

• cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie

Linki zewnętrzne

• Andrzej Drewicz, Cmentarz ewangelicki na Rogatce, wkaliszu.pl
• Lista osób, których nagrobki zachowały się na cmentarzu ewangelickim w Kaliszu.. galeriawielkopolska.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-17)].
• Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu, przewodnik multimedialny. galeriawielkopolska.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-29)].