Cmentarz katolicki przy ul. Sapieżyńskiej w Stanisławowie

Cmentarz Sapieżyński
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Iwano-Frankiwsk
Adres	ul. Sapieżyńska Stanisławów
Typ cmentarza	wyznaniowy
Stan cmentarza	zrujnowany
Data otwarcia	1782
Data likwidacji	1980
Położenie na mapie Iwano-Frankiwska Cmentarz Sapieżyński
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz Sapieżyński
48°55′00,35″N 24°42′59,76″E/48,916764 24,716600

Nieistniejący już pomnik nagrobny Agatona Gillera

Cmentarz katolicki przy ul. Sapieżyńskiej w Stanisławowie, także Cmentarz Sapieżyński – dawny katolicki cmentarz w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk), istniejący w latach 1782-1980.

Historia

Krzyż Virtuti Militari na pomniku poświęconym tym którzy zginęli w dwóch wojnach światowych. Skwer memorialny w Iwano-Frankowsku (d. Cmentarz Sapieżyński).

Cmentarz przy późniejszej ul. Sapieżyńskiej powstał decyzją zaborczych władz austriackich w 1782 roku, cztery lata przed założeniem lwowskiego Cmentarza Łyczakowskiego, do którego był porównywany za sprawą licznych unikatowych nagrobków autorstwa rzeźbiarzy lwowskich i wiedeńskich. Cmentarz zlokalizowano na terenie zalesionym. Był to najstarszy cmentarz polski na Kresach Wschodnich.

W okresie Ukraińskiej SRR w 1980 roku władze radzieckie postanowiły zlikwidować cmentarz. Wycięto wówczas topole, zburzono cmentarny kościół z 1883 roku i buldożerami zrównano z ziemią setki nagrobków, w tym mogiły polskich powstańców listopadowych, styczniowych, napoleończyków i legionistów. Początkowo władze zgodziły się na zachowanie 26 grobowców, ale ostatecznie likwidację cmentarza przetrwało zaledwie kilka. W miejscu cmentarza zrealizowano niewielki park.

Do dziś zachowały się pomniki nagrobne m.in. poety Maurycego Gosławskiego (piramida z krzyżem), Mroczkowskich (gotycka wieża) w tym burmistrza Stanisławowa Zygmunta Mroczkowskiego, rodziny Korwin Piotrowskich, M. Moczulskiego, J. Dzwonkowskiej, E. Zeligowskiego i O. Lewickiego. Na Cmentarzu Sapieżyńskim spoczywał także Agaton Giller, którego prochy po wyburzeniu nekropolii zostały sprowadzone na Cmentarz Powązkowski w Warszawie.

Po 2000 roku z inicjatywy polskiej organizacji państwowej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa wybudowano symboliczną mogiłę powstańców narodowych, oraz krzyże dla uczestników I i II wojny światowej.

Bibliografia

• Jerzy S. Majewski: Sapieżyńska - szyk Galicji Wschodniej (pol.). Ale Historia!, 2012-07-12. s. 8-9. [dostęp 2012-08-05].