Cmentarz na Piotrówce w Radomiu

Cmentarz na Piotrówce w Radomiu
Państwo Polska
MiejscowośćRadom
Typ cmentarzakomunalny
Stan cmentarzazlikwidowany
Liczba pochówkówokoło 2300
Data otwarcia1795
Data ostatniego pochówku1812
Położenie na mapie Radomia
Mapa konturowa Radomia, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz na Piotrówce w Radomiu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz na Piotrówce w Radomiu”
Ziemia51°23′59,42″N 21°07′59,63″E/51,399840 21,133230
Krzyż na Piotrówce upamiętniający istnienie cmentarza.
1. Piotrówka z kościołem św. Piotra na mapie Radomia z XVIII w.

Cmentarz na Piotrówce w Radomiu – cmentarz miejski istniejący w Radomiu na przełomie XVIII i XIX wieku na terenie grodziska Piotrówka.

W opracowaniach można spotkać różne daty założenia cmentarza. Dawniejsze opracowania umieszczały datę powstania nekropolii w roku 1792 (a nawet w 1790), wiążąc jego założenie z uniwersałem Komisji Policji Obojga Narodów z lutego 1792, zatytułowanym „Uniwersał do Miast Wolnych względem cmentarzy i szlachtuzów”, co czyniłoby ten cmentarz jednym ze starszych cmentarzy komunalnych w Polsce[1][2]. Jednak najstarsze wzmianki o pochówkach pochodzą z początku 1795, więc za datę otwarcia cmentarza można uznać rok 1795[2]. Obiekt ten od początku pełnił funkcję cmentarza miejskiego, obsługując obie ówczesne radomskie parafie[3]. Po otwarciu cmentarza stary kościół św. Piotra, znajdujący się na terenie grodziska, zaczął spełniać funkcję kostnicy[2].

Cmentarz funkcjonował do 1812 – w tym roku otworzono cmentarz przy ul. Limanowskiego, zaś w sierpniu odnotowano ostatni pochówek na Piotrówce[4]. Powodem likwidacji cmentarza na Piotrówce było prawdopodobnie przepełnienie i niemożność poszerzenia nekropolii o sąsiednie łąki z powodu częstego ich zalewania przez rzekę Mleczną[5]. Według inwentarza parafii z 1823 opuszczony cmentarz nie był ogrodzony, zaś o sakralnym charakterze miejsca świadczył postawiony krzyż[5].

Pełna liczba pochówków na cmentarzu nie jest znana[1]. Dane z lat 1795–1797 informują, że z parafii św. Wacława dokonano na Piotrówce 156 pochówków, zaś z parafii św. Jana Chrzciciela – 50 pochówków[6]. Według innego opracowania metryki parafialne z tych lat informują o 194 pochowanych osobach[5]. Metryki parafii św. Jana Chrzciciela z lat 1797–1811 informują o 872 osobach pochowanych na Piotrówce[5]. Księgi parafii św. Wacława z tych lat nie zachowały się, jednak, biorąc pod uwagę średnią liczbę zgonów z innych lat, liczbę zmarłych w parafii św. Wacława w latach 1797–1811 można szacować na około 900 osób[5]. Od kwietnia 1811 do sierpnia 1812 prowadzono wspólną księgę zmarłych dla obu radomskich parafii, w której odnotowano 395 pogrzebów[5]. Ogólnie liczbę pochowanych w czasie istnienia cmentarza można szacować na około 2300 osób[5]. W trakcie badań archeologicznych w latach 2010–2013 odkryto 323 groby[5].

Zmarli chowani byli zasadniczo w trumnach drewnianych, odkryto jednak również pochówki bezpośrednio do jam grobowych[1]. Jedna z pochowanych osób była prawdopodobnie poddana sekcji zwłok[1].

Pochówki cmentarne uszkodziły i utrudniły badanie wcześniejszych, średniowiecznych warstw osadniczych na grodzisku[7]. Jednak materiał biologiczny pobrany na cmentarzu w trakcie wykopalisk w latach 60. XX w. i późniejszych poddawany jest badaniom umożliwiającym stworzenie kompleksowej charakterystyki biologicznej populacji zamieszkującej Radom na przełomie XVIII i XIX wieku[8].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 28.
  2. ↑ a b c Kupisz 2016 ↓, s. 54.
  3. ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 16.
  4. ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 54–55.
  5. ↑ a b c d e f g h Kupisz 2016 ↓, s. 55.
  6. ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 50, 41.
  7. ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 24.
  8. ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 18.

Bibliografia

  • Michał Auch, Urszula Bugaj, Maciej Trzeciecki, Archeologia w Radomiu – archeologia dla Radomia. Próba podsumowania pierwszych lat projektu „Park Kulturowy Stary Radom”, 2011, s. 9–39.
  • Dariusz Kupisz. Nekropolie Radomia w drugiej połowie XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. 64 z.1, s. 35–58, 2016. 
Cmentarze Radomia
Istniejące
Zlikwidowane

Media użyte na tej stronie

Radom location map.svg
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Radom, Poland
Ta mapa of Radom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Radom, Grodzisko Piotrówka - fotopolska.eu (283989).jpg
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Krzyż na szczycie grodziska upamiętniający istniejący tu w latach 1790-1812 cmentarz, w tle kościół św. Wacława.
Churches in Radom in 18th century.jpg
Plan od Radom, Poland (18th century)