Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu

Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu

Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Łączna 38
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	ewangelicki
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	0,17 ha
Data otwarcia	nieznana
Położenie na mapie Torunia Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu
52°59′16″N 18°36′54″E/52,987778 18,615000

Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu – nieczynny cmentarz wyznania ewangelickiego znajdujący się na Stawkach w Toruniu, położony przy ulicy Łącznej 38. Zajmuje powierzchnię 0,17 ha. Ma on kształt czworokąta, zbliżonego do trapezu. Jest położony na niewielkim wzniesieniu^[1].

Na cmentarzu zachowało się co najmniej 120 nagrobków^[2]. Na 53 znajdują się elementy z napisami. Dotychczas udało się w pełni lub częściowo zidentyfikować 21 zmarłych^[3].

Nieznana jest dokładna data założenia cmentarza. Istniał on co najmniej od 1878 roku. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi prawdopodobnie z III ćw. XIX wieku. Jest to podstawa z inskrypcją pisaną kursywą pod ucięty krzyż żeliwny^[1]. 18 marca 1899 roku Wydział Powiatowy zatwierdził, że nekropolia należy do gminy wiejskiej Stawki. Decyzja ta sprawiła, że obiekt przy kilka lat miał charakter komunalny^[4]. W latach 1904–1905 był to jeden z cmentarzy ewangelickiej grupy wyznaniowej Rudak-Stawki. Według zachowanych relacji na cmentarzu chowano ofiary epidemii cholery, jednak nie wiadomo, w którym roku epidemia nastąpiła. Do 1920 roku na cmentarzu chowano żołnierzy wyznania ewangelickiego, stacjonujących w pobliskich fortach. Ze względu na przepełnienie, na początku XX wieku ewangelicka grupa wyznaniowa Rudak-Stawki wybudowała nowy cmentarz, który znajdował się przy dzisiejszej ulicy Turkusowej. Po II wojnie światowej cmentarz popadł w zapomnienie i był dewastowany przez złodziei. W 1994 roku dostrzeżono orientację nagrobków i mogił oraz ustalono, że cmentarz jest jednokwaterowy^[1]. Podczas inwentaryzacji dopatrzono się 27 nagrobków^[4]. W 2009 roku z inicjatywy mjr. Henryka Rochnińskiego podjęto się nieudanej próby wycinki roślinności. Podczas prac dopatrzono się 60 nagrobków. W marcu 2015 roku Stowarzyszenie Stawki, grupa Lapidaria oraz Zespół Szkół nr 34 przeprowadzili prace porządkowe, przeprowadzone na zlecenie Wydziału Środowiska i Zieleni. Podczas prac odsłonięto 121 nagrobków^[2]. W 2018 roku społecznicy przeprowadzili prace porządkowe w południowej części cmentarza^[5].

W południowo-zachodniej części cmentarza znajdowała się kwatera dziecięca^[2].

Zobacz też

• Cmentarze w Toruniu

Przypisy

Bibliografia

• Michał P. Wiśniewski: Zabytki w krzakach. Rzecz o zapomnianych cmentarzach lewobrzeżnego Torunia. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski (red.): Zabytki lewobrzeżnego Torunia: zachowane, nieistniejące, tylko zaplanowane. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuk, 2017. ISBN 978-83-88341-79-3.