Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu

Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu

nr rej. A-3/2001 z 15.05.2001
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Opole
Adres	ul. Wrocławska
Typ cmentarza	komunalny
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	6,5 ha
Data otwarcia	1813
Data likwidacji	1930
Położenie na mapie Opola Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu
Położenie na mapie województwa opolskiego Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu
50°40′45,91″N 17°52′48,35″E/50,679419 17,880097

Cmentarz, ul. Wrocławska, Opole

Pomnik – Josef Slowig

Nagrobek - Śpij Aniołku

Pomnik – Paul Schylla

Grobowiec Famile Melche(r)

Grobowiec Famile Koerber

Mur otaczający cmentarz

Kaplica rodziny Beyer

Wnętrze kaplicy rodziny Beyer

Pomnik – Caspar Wrzodek

Grobowiec na cmentarzu

Grobowiec rodziny Farm

Cmentarz przy ul. Wrocławskiej w Opolu – nieużytkowana, zabytkowa nekropolia o powierzchni 6,5 ha (przed 1934 – 8 ha).

Historia

Dzieje cmentarza sięgają 1813 roku, gdy postanowiono wyznaczyć go na Przedmieściu Odrzańskim, opodal Domu Bractwa Kurkowego. Miał być używany przez chrześcijan, a zarządem mieli zajmować się wspólnie ewangelicy i katolicy (stan ten trwał do 1874 r.), choć przewidziano dla nich oddzielne kwatery, podobnie jak dla wojskowych.

W 1850 r. powstał mur cmentarny, w kolejnych dekadach (1860, 1872, 1888) powiększano jego rozmiar. W 1874 r. zarząd nad cmentarzem objął magistrat, wybudowano wówczas budynek (obecnie siedziba „Zieleni Miejskiej”), kaplicę i kostnicę. W kolejnych latach uregulowano kwestie formalne, odnoszące się do zarządu, szczegółów związanych z pochówkami (grób miał być początkowo utrzymywany przez pół wieku, z możliwością przedłużenia), a także obszar który miał z cmentarza korzystać (Opole, Pasieka, Grudzice i Osiedle Malinka, dodatkowo ewangelicy z Groszowic). W pierwszym roku XX wieku powstała międzywyznaniowa neogotycka kaplica cmentarna. W tym czasie cmentarz otoczyła już zwarta zabudowa miejska, co uniemożliwiało jego powiększanie.

Na cmentarzu, prawdopodobnie w południowo-wschodnim jego rogu, przy kaplicy rodziny Beyer, do dzisiaj spoczywają szczątki trzydziestu brytyjskich żołnierzy poległych podczas czynnej służby w trakcie i po I wojnie światowej w 1921 i 1922 r. Według brytyjskich i niemieckich danych na cmentarzu odbyło się czterdzieści jeden pochówków wojskowych Wielkiej Brytanii (oraz dwa brytyjskie pochówki cywilne). Oficjalnie jednak uznano, że pierwsza wojna światowa zakończyła się 31 sierpnia 1921 roku, i wszystkie zgony po tej dacie nie zostały uznane jako wojenne i nie podlegają kompetencji Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (brytyjskiej organizacji zajmującej się identyfikacją i opieką nad wojennymi miejscami pamięci zmarłych).

W lutym 1925 r. szczątki jedenastu mężczyzn, którzy zmarli przed tą datą graniczną, zostały ekshumowane i ponownie pochowane na cmentarzu Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów w Stahnsdorf w południowo-zachodnim Berlinie^[1]. Pozostałych 30 „górnośląskich” mężczyzn jest do tej pory w dużej mierze zapomnianych, mimo że ich nazwiska i okoliczności śmierci są w większości dokładnie znane^[2][3].

W latach 1923–1930 liczba pochówków oscylowała od 529 (w roku 1924) do 603 (1929), co stanowi wielkość dwudziestokrotnie większą, niż ówczesne pochówki na drugim opolskim cmentarzu, na Zakrzowie. W roku 1930, w efekcie podniesienia się poziomu wód gruntowych po powodzi i rozpoczęciu budowy Kanału Ulgi, zaprzestano pochówków. W kolejnym roku cmentarz został zamknięty. Niedługo potem, w 1934 roku, przez teren nekropolii przeprowadzono obecną ulicę Niemodlińską. Po 1945 roku otwarto cmentarz, przeniesiono wówczas część pochówków niemieckich do wspólnych mogił na cmentarz w Półwsi. Najstarsza część cmentarza, na południe od ul. Niemodlińskiej, została zlikwidowana. Obecny cmentarz był użytkowany do lat 60. (zamknięty został w 1963 roku). W 1984 roku, w trakcie inwentaryzacji znajdowało się na nim ok. 2700 grobów, z których ok. 2500 pochodziło sprzed wojny. Najstarszy istniejący grobowiec należy do rodziny Süssenbach (Christian Jan Süssenbach, królewski nadleśniczy (zm. 1832) oraz Cathrina Ernestin Süssenbach (zm. 1831).

Podobnie jak u początków istnienia nekropolii, jej położenie jest wadą. Wciąż, jak przed dwustu laty, okoliczna dzielnica cieszy się nie najlepszą sławą. W efekcie stale otwarty cmentarz narażony jest na ciągłe dewastacje.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Historia cmentarza. opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
• Galeria Cmentarza Komunalnego. cmentarze.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-18)].
• Strona na witrynie ZK sp. z o.o.
• Odnaleziony grób Elizabeth Grabowskiej. opole.wyborcza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-27)].
• Commonwealth War Graves Commission