Cmentarz wojenny nr 244 – Narożniki
 nr rej. A-81/M z 22.03.2007[1] | |
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza | wojenny |
| Stan cmentarza | nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza | 240 m² |
| Liczba pochówków | 97 |
| Liczba grobów | 9 + 14 |
| Data otwarcia | |
| Architekt | Johann Watzal |
Położenie na mapie gminy Radgoszcz _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Radgoszcz") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu dąbrowskiego  | |
 50°12′04″N 21°09′12″E/50,201111 21,153333 | |
Cmentarz wojenny nr 244 – Narożniki – cmentarz z I wojny światowej, znajdujący się na należącym do miejscowości Radgoszcz przysiółku Narożniki, w gminie Radgoszcz, powiecie dąbrowskim, województwie małopolskim. Jeden z ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W VI okręgu Tarnów cmentarzy tych jest 63[2].
Lokalizacja
Cmentarz znajduje się przy drodze wiodącej z Radgoszczy wzdłuż lewego brzegu potoku Dęba do miejscowości Dulcza Wielka. Zlokalizowany jest w sosnowym lesie po prawej stronie tej drogi, za Gminnym Ośrodkiem Sportowym (około 150 za zachodnią granicą lasu)[3].
Opis cmentarza
Jest to niewielki cmentarz o kształcie litery L. Pierwotnie jego ogrodzenie stanowił drewniany parkan. Ogrodzenie to już nie istnieje. Wykonano całkowicie nowe ogrodzenie w nowoczesnej postaci betonowych słupków i siatki ogrodzeniowej. Wejście przez również nowoczesną, żelazną bramkę, od której do krzyża prowadzi szeroka alejka. Po jej bokach umieszczono dwa rzędy nagrobków w postaci betonowych cokołów, na których osadzono wykonane ze stalowych płaskowników krzyże zwieńczone blaszanymi, zębatymi daszkami. Na złączeniu ramion posiadają blaszane tabliczki imienne. Są dwa rodzaje tych krzyży: dwuramienne (lotaryńskie) i jednoramienne (łacińskie). W bocznym ramieniu cmentarza znajdują się trzy inne krzyże. Są to wyższe, wykonane ze stalowych płaskowników krzyże dwuramienne, u podstawy posiadające ramkę, w której umieszczono tabliczkę. Głównym elementem ozdobnym jest znajdujący się przy zachodnim boku cmentarza duży drewniany krzyż osadzony na betonowym postumencie. Jest to krzyż łaciński zwieńczony półokrągłą glorią. Wykonany jest z wielu drewnianych elementów połączonych stalowymi obręczami[4][5]:
Polegli
W 14 grobach zbiorowych i 9 pojedynczych pochowano 97 żołnierzy, w tym[4]:
- 70 żołnierzy armii austro-węgierskiej. Zidentyfikowano 49. Należeli ono do różnych oddziałów. Byli wśród nich Czesi z 8. pułku piechoty z Brna, Austriacy z 49. pułku piechoty rekrutującego żołnierzy w okolicy St. Pölten, żołnierze 16. pułku piechoty landwehry rekrutującego żołnierzy w okolicach Krakowa i Wadowic (są wśród nich dwa polskie nazwiska: Bandura i Kaniorczyk) oraz Bośniacy z 31. batalionu strzelców polowych z Mitrovicy.
- 6 żołnierzy armii niemieckiej. Zidentyfikowano wszystkich. Walczyli oni w 220 pruskim rezerwowym pułku piechoty
- 21 żołnierzy armii rosyjskiej. Zidentyfikowano tylko czterech. Walczyli oni w 8 Wołogodskim Pułku Piechoty.
Wszyscy polegli w maju 1915 r. podczas ofensywy połączonych wojsk austro-węgierskich i niemieckich, znanej jako bitwa pod Gorlicami. Nastąpiło wówczas przełamanie obrony rosyjskiej, w wyniku czego armia rosyjska zmuszona była cofnąć się daleko na wschód[4].
Losy cmentarza
W 1915 r. po wygranej bitwie pod Gorlicami i przepędzeniu Rosjan dalej na wschód, monarchia austro-węgierska przystąpiła do budowy cmentarzy. Po II wojnie światowej nie dbano o cmentarze z I wojny. Ulegały naturalnemu niszczeniu przez czynniki przyrody, zdarzały się także akty wandalizmu[2] Cmentarz nr 244 poddany został gruntownemu remontowi. Odtworzono jego pierwotny wygląd, w ramach remontu wykonano m.in. nowe krzyże i blaszane tabliczki imienne. Ogrodzenie wykonano również całkiem na nowo, ale niezgodnie z pierwotnymi założeniami. W 2015 r. cmentarz jest w bardzo dobrym stanie[5].
Linki zewnętrzne
- Lista poległych na cmentarzu nr 244 – Narożniki. polegli.forgen.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2014-08-10].
- ↑ a b Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom II. Okolice Tarnowa (okręgi V-VII). Pruszków: Rewasz, 1997. ISBN 83-85557-38-5.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ a b c J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 2, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 2005. s. 85 – 86
- ↑ a b Cmentarze I wojny. [dostęp 2015-12-03].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz wojenny nr 244 Narożniki
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz wojenny nr 244 Narożniki
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz wojenny nr 244 Narożniki
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz wojenny nr 244 Narożniki
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz wojenny nr 244 Narożniki