Cmentarz wojenny nr 340 – Zonia

Cmentarz wojenny nr 340
Zonia
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sobolów (Zonia)

Typ cmentarza

wojenny

Stan cmentarza

nieczynny

Liczba pochówków

324

Architekt

Franz Stark

Położenie na mapie gminy Łapanów
Mapa konturowa gminy Łapanów, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 340Zonia”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 340Zonia”
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego
Mapa konturowa powiatu bocheńskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 340Zonia”
Ziemia49°53′45,8″N 20°22′11,6″E/49,896056 20,369889
Drewniany krzyż wmontowany w ogrodzenie
Żeliwny krzyż

Cmentarz wojenny nr 340 – Zonia – cmentarz z I wojny światowej znajdujący się w północnej części przysiółka Zonia miejscowości Sobolów w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Łapanów. Jest jednym z 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Z tej liczby w okręgu bocheńskim cmentarzy jest 46[1].

Położenie

Położony jest na wysokości ok. 390 m w przysiółku Zonia, tuż po prawej stronie drogi z Zawady przez Wolę Nieszkowską do Sobolowa. W miejscu tym przy drodze znajduje się krzyż, cmentarz jest około 20 m od drogi, na obrzeżu lasu i niewielkich pół uprawnych[2]. Po tej samej stronie drogi, około 50 m na wschód w lesie znajduje się nieczynny kamieniołom w Sobolowie[3].

Historia

Pochowano tutaj wspólnie na jednym cmentarzu żołnierzy armii rosyjskiej i austro-węgierskiej, którzy zginęli na okolicznych polach na początku grudnia 1914 w czasie operacji limanowsko-łapanowskiej. 7 grudnia Rosjanie obsadzili wzgórza na zachód od Stradomki w miejscowościach Sobolów, Gierczyce i Nieprześnia. Atakujące od strony Łapanowa i doliny Stradomki wojska austriackie zdobywały je przez kilka dni. Po kilkudniowych niezwykle zaciętych walkach Austriacy zdobyli pozycje rosyjskie na wzgórzach w miejscowościach Buczyna, Grabina, Stradomka, Sobolów, Chrostowa, Kamyk, Wola Nieszkowska, Nieprześnia wypierając ich z tych miejscowości. 13 grudnia Rosjanie rozpoczęli odwrót dalej na wschód[4].

Pochowano na nim 227 żołnierzy austriackich oraz 270 żołnierzy rosyjskich (198 żołnierzy znanych z nazwiska). Polegli 26 XI oraz 1-12 XII 1914 r.

Opis cmentarza

Jest to cmentarz zbudowany na planie prostokąta. Ogrodzenie cmentarza złożone jest częściowo z kamiennego muru, częściowo z żelaznych sztachet pomiędzy murowanymi z kamienia ciosanego dość wysokimi, masywnymi słupkami. Murek i słupki nakryte są betonowym parapetem. Wejście na cmentarz prowadzi przez murowaną bramę zamykaną metalową furtką. Głównym elementem ozdobnym jest drewniany krzyż wkomponowany w murowane ogrodzenie. Mogiły ułożone w rzędach, a na nich na betonowych cokołach zamontowano 5 rodzajów krzyży:

  • duże, żeliwne i ażurowe: dwa typu austriackiego i jeden dwuramienny, prawosławny
  • mniejsze, wykonane z płaskich żelaznych prętów (również austriackie i prawosławne).

Losy cmentarza

Pierwszego pochówku dokonali okoliczni mieszkańcy. Żołnierzy pochowano jednak płytko i w miejscach przypadkowych. Utrudniało to uprawę ziemi, a na wiosnę pojawiła się też możliwość epidemii[4]. W 1915 Austriacy przystąpili do budowy cmentarzy. Wykonali je bardzo solidnie, zakładali bowiem, że będą one miejscem pielgrzymek i uroczystości patriotycznych. Przy ekshumacji i budowie cmentarzy wykorzystywano jeńców wojennych[5]. W okresie Polski międzywojennej doceniano rangę cmentarza i był wówczas pielęgnowany przez miejscową społeczność. Po II wojnie ranga cmentarza w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała. Cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu. Dopiero w latach 80. zaczęła narastać świadomość potrzeby ochrony. Obecnie cmentarz jest odnowiony i pielęgnowany.

Przypisy

  1. ↑ Jerzy J.P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 2. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002. ISBN 83-85988-57-2.
  2. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
  3. ↑ Grzegorz Rettinger, Beskidy Zachodnie i Pogórze. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2019, ISBN 978-83-947825-2-8.
  4. ↑ a b Cmentarze I wojny. [dostęp 2010-11-18].
  5. ↑ Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych. [dostęp 2013-10-22].

Bibliografia

  • Oktawian Duda Cmentarze I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej 1914-1918, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Warszawa 1995, ISBN 83-85548-33-5.
  • Roman Frodyma Galicyjskie Cmentarze wojenne t. III Brzesko-Bochnia-Limanowa (Okręgi VIII-XI), Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 1998, ISBN 83-85557-52-0.
Zachodniogalicyjskie cmentarze wojenne z I wojny światowej
Okręg I – Żmigród
Okręg II – Jasło
Okręg III – Gorlice
Okręg IV – Łużna
Okręg V – Pilzno
Okręg VI – Tarnów
Okręg VII – Dąbrowa
Okręg VIII – Brzesko
Okręg IX – Bochnia
Okręg X – Limanowa
Okręg XI – Kraków

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
World War I Cemetery nr 341 - Sobolów-Zonia.JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
World War I Cemetery nr 341 - Sobolów-Zonia
Cmentarz wojenny nr 341 - Sobolów-Zonia 3.jpg
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cmentarz wojenny nr 341 - Sobolów-Zonia
Cmentarz wojenny nr 341 - Sobolów-Zonia 2.jpg
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cmentarz wojenny nr 341 - Sobolów-Zonia