Columelliaceae

Columelliaceae
Ilustracja
Desfontainia spinosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

Bruniales

Rodzina

Columelliaceae

Nazwa systematyczna
Columelliaceae D. Don
Edinburgh New Philos. J. 6: 46, 49. Oct-Dec 1828[3]
Typ nomenklatoryczny

Columellia Ruiz & Pav.[3]

Columelliaceae – rodzina roślin nasiennych z rzędu Bruniales. Obejmuje dwa rodzaje liczące według różnych ujęć od trzech do siedmiu gatunków[4]. Rosną one na obszarach górskich wzdłuż Andów, przy czym rodzaj Desfontainia (rodzaj z jednym zmiennym gatunkiem lub trzema[5]) ma większy zasięg ciągnący się od Kostaryki po południowe Chile, a Columellia – od południowej Kolumbii po Boliwię[2]. Desfontainia spinosa jest uprawiana jako roślina ozdobna na obszarach o łagodnym, wilgotnym klimacie. Naparowi z jej liści przypisuje się właściwości halucynogenne, ale nie zostały one jednoznacznie potwierdzone[4]. Wykorzystywana bywa także do barwienia tkanin[5].

Morfologia

Desfontainia spinosa
Pokrój
Rośliny z rodzaju Columellia to krzewy i drzewa, podczas gdy Desfontainia to krzewy[2].
Liście
Skórzaste[6][5], naprzeciwległe, bez przylistków[4]. Pojedyncze liście u Desfontainia są kolczasto ząbkowane, a u Columellia całobrzegie lub ząbkowane z gruczołkami na brzegu[4], czasem też na dolnej stronie blaszki[2]. Blaszka liści roślin z rodzaju Columellia jest zwykle asymetryczna[4].
Kwiaty
Pojedyncze (zwykle u Desfontainia) lub zebrane po kilka w wierzchotki wyrastające z kątów liści lub na szczycie pędów. Kwiaty są obupłciowe i zwykle promieniste, czasem słabo grzbieciste. Na hypancjum osadzonych jest 5 zrośniętych działek kielicha (rzadko jest ich inna liczba od czterech do ośmiu)[4]. Kielich jest trwały (pozostaje na owocu)[2]. Taka sama jak działek liczba płatków korony tworzy zrośnięte rurki zakończone żółtymi łatkami. Same rurki korony są także żółte lub czerwone. Pręciki są dwa u Columellia, a u Desfontainia jest ich pięć. Zalążnia u Columellia jest dolna i jednokomorowa, podczas gdy u Desfontainia górna i powstaje w wyniku zrośnięcia 3–7 owocolistków (najczęściej pięciu). Na szczycie zalążni znajduje się tęga szyjka słupka zwieńczona dwu lub czworodzielnym znamieniem[4].
Owoce
Pękające klapkami torebki u Columellia lub żółtawo-białe jagody u Desfontainia[4].

Systematyka

Ostatni wspólny przodek obu zaliczanych tu rodzajów rósł około 64 miliony lat temu[2]. Współcześnie zaliczane tu rośliny różnią się tak znacznie, że w przeszłości sytuowane były we własnych rodzinach lub włączane do różnych[4]. Rodzaj Columellia wyodrębniany jako rodzina Columelliaceae klasyfikowany był do różowców Rosales (system Cronquista z 1981)[2], hortensjowców Hydrangeales (system Thorne'a z 1992 i system Takhtajana z 1997), skalnicowców Saxifragales (system Takhatajana z 1983) oraz szczeciowców Dipsacales (system Backlunda z 1996)[6]. Desfontainia włączana była do loganiowatych Loganiaceae, ale bliskie, siostrzane pokrewieństwo z rodzajem Columellia potwierdziły badania molekularne, palinologiczne i z zakresu anatomii drewna[4].

Badania molekularne wykazały, że rodzina jest siostrzana względem Bruniaceae w obrębie rzędu Bruniales[2].

Podział rodziny[7]
  • Columellia Ruíz & Pavón
  • Desfontainia Ruíz & Pavón

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 616-617. ISBN 978-1-842466346.
  5. ↑ a b c Jon L.R. Every: Neotropical Desfontainiaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
  6. ↑ a b Jon L.R. Every: Neotropical Columelliaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  7. ↑ List of Genera in COLUMELLIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-12-05] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Desfontainia spinosa (3163535664).jpg
Autor: Jason Hollinger, Licencja: CC BY 2.0

Desfontainia spinosa Ruiz & Pav. 20090101 Parque Nacional Chiloe, Chile

I thought for sure this was a holly tree the first time I saw it with just an old fruit. Once you are fortunate enough to see the beautiful flower, however, all doubt is removed!
Desfontainia spinosa-cropped.jpg
Illustration of Desfontainia spinosa