Consolidated PBY Catalina
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | łódź latająca, morski samolot patrolowy |
| Konstrukcja | półskorupowa, metalowa |
| Załoga | 6-9 |
| Historia | |
| Data oblotu | październik 1935 |
| Lata produkcji | 1935–1945 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | 1200 KM (883 kW) każdy |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 31,70 m |
| Długość | 19,46 m |
| Wysokość | 6,15 m |
| Powierzchnia nośna | 130,06 m² |
| Masa | |
| Własna | 9485 kg |
| Startowa | 15 410 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 288 km/h |
| Prędkość przelotowa | 188 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 2,7 m/s |
| Pułap | 4480 m |
| Zasięg | 4100 km |
| Długotrwałość lotu | 22 h |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 × karabin maszynowy kal. 12,7 mm – ruchome w gondolach bocznych 2 × karabin maszynowy kal. 7,69 mm – stałe 1 × karabin maszynowy kal. 7,69 mm – ruchomy 1800 kg bomb lub 2 torpedy lub 4 bomby głębinowe | |
| Użytkownicy | |
| Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Holenderskie Indie Wschodnie, Wielka Brytania | |
| Rzuty | |
 | |
Consolidated PBY Catalina – amerykańska patrolowa łódź latająca i samolot-amfibia zbudowany w 1935 roku w amerykańskiej wytwórni lotniczej Consolidated Aircraft Corporation.
Historia
W 1929 roku na zlecenie amerykańskiej marynarki wojennej w wytwórni lotniczej Consolidated Aircraft Corporation opracowano pod kierunkiem mjr. Rubena Hallisa Fletta projekt dwusilnikowej patrolowej łodzi latającej oznaczonej jako Model 28. 28 października 1933 przystąpiono do budowy prototypu tego samolotu oznaczonego jako XP3Y-1, a do jego napędu użyto 2 silników gwiazdowych Pratt & Whitney XR-1830-54 o mocy 825 KM (607 kW) każdy. Prototyp oblatano w dniu 21 marca 1935 roku. Samolot spisywał się doskonale, lecz miał zbyt słabe osiągi.
W związku z tym zmieniono w nim silniki na gwiazdowe Pratt & Whitney R-1830-64 o większej mocy 850 KM (625 kW) i taki prototyp oznaczono XPBY-1. Został on oblatany w październiku 1935 roku. Po lotach próbnych i poprawieniu stwierdzonych braków samolot wprowadzono do produkcji seryjnej, najpierw jako P3Y-1, a potem PBY-1 Catalina. Pierwszą seryjną łódź latającą PBY-1 Catalina wyprodukowano w październiku 1936 roku, a w sumie wyprodukowano 60 samolotów tej wersji.
W latach 1937–1938 zbudowano 50 łodzi latających PBY-2 Catalina, które były ulepszoną wersją PBY-1.
W 1937 roku zbudowano nową wersję samolotu oznaczoną jako PBY-3 Catalina, która miała mocniejsze silniki Pratt & Whitney R-1830-66 o mocy 900 KM (662 kW) każdy. Trzy łodzie latające tej wersji zakupił Związek Radziecki i nabył licencję na jej budowę. W ZSRR łódź ta nosiła oznaczenie GST „Mop” i od 1939 roku wyposażano ją w radzieckie silniki Mikulin M-26. Według różnych źródeł zbudowano od 150 do 1000 łodzi latających GST. Także amerykańska marynarka wojenna nabyła 66 samolotów PBY-3 Catalina.
W dniu 18 grudnia 1937 roku oblatano kolejną wersję łodzi latającej oznaczoną jako PBY-4 Catalina z 2 silnikami Pratt & Whitney R-1830-72 o mocy 1050 KM (773 kW) każdy. Pierwszy egzemplarz seryjny został ukończony w maju 1938 roku. Łącznie zbudowano 33 samoloty tej wersji.
W 1939 roku rozpoczęto produkcję kolejnej wersji oznaczonej jako PBY-5 Catalina wyposażonej w 2 silniki Pratt & Whitney R-1830-82 o mocy 1200 KM (883 kW) każdy. W 1941 roku dostarczono 100 łodzi latających wersji PBY-5 do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymała ona oznaczenie Catalina Mk I. Łącznie wyprodukowano 1175 łodzi latających tej wersji.
W 1939 roku przekonstruowano łódź latającą PBY-4 Catalina w prototyp samolotu-amfibii oznaczony jako XPBY-5A, który oprócz pływaków wsporczych wyposażono w trójpodporowe podwozie z kółkiem przednim wciągane w locie. Oblot tego prototypu odbył się w dniu 22 listopada 1939 roku, a produkcję seryjną uruchomiono w grudniu 1941 roku. Samolot seryjny został oznaczony jako PBY-5A Catalina. 14 tych samolotów-amfibii otrzymała Kanada, gdzie oznaczono je jako Catalina Mk IA. W 1942 roku zakłady Canadian Vickers rozpoczęły produkcję licencyjną tej wersji pod oznaczeniem Canso A oraz PBV-1A i wyprodukowały ich 424 sztuki. W 1942 roku dostarczono 11 samolotów PBY-5A Catalina do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymały oznaczenie Catalina Mk III. W lotnictwie amerykańskim zostały one wprowadzone w 1943 roku do jednostek ratownictwa morskiego, gdzie oznaczono je OA-10A Catalina. Ogółem zbudowano 828 sztuk tych samolotów nie licząc wersji kanadyjskiej.
W styczniu 1945 roku rozpoczęto produkcję ostatniej wersji tych samolotów-amfibii oznaczonych jako PBY-6A Catalina, w których zastosowano dwa silniki Pratt & Whitney R-1830-92 o mocy 1200 KM (883 kW). Wyprodukowano 175 samolotów tej wersji.
Łącznie (nie licząc ZSRR) zbudowano 3281 samolotów PBY Catalina wszystkich wersji.
Użycie w lotnictwie
Samoloty Consolidated PBY Catalina w czasie II wojny światowej były używane do rozpoznania, zwalczania okrętów i ratownictwa morskiego przez lotnictwo amerykańskiej marynarki wojennej, lotnictwo Kanady, Australii, Nowej Zelandii i Holenderskich Indii Wschodnich oraz Wielkiej Brytanii.
Do najgłośniejszych akcji samolotów PBY Catalina należały: w Royal Air Force 26 maja 1941 roku samoloty te wytropiły niemiecki pancernik „Bismarck”, a w lotnictwie amerykańskim 3 czerwca 1942 roku wykryły w rejonie Midway zbliżający się zespół inwazyjny floty japońskiej.
Jedna PBY-5A w lipcu 1943 odpędziła od statku „Port Fairy” dwa bombowce Focke-Wulf Fw 200, za co załoga otrzymała odznaczenia[1].
Samoloty PBY Catalina były używane do lat 70. XX wieku w amerykańskich jednostkach ratownictwa morskiego.
Użycie w lotnictwie polskim
W lotnictwie polskim nie używano samolotów PBY Catalina, lecz polscy piloci mający przerwę w lotach operacyjnych – latający w 45 Grupie Transportowej RAF (ang. 45 Transport Group RAF), dostarczali te samoloty z Kanady przez Atlantyk. Najczęściej drogą północną, do Prestwick w Szkocji.
Opis konstrukcji
Samolot Consolidated PBY-5A Catalina był sześcio- lub dziewięciomiejscowym patrolowym samolotem-amfibią, górnopłatem o konstrukcji metalowej. Posiadał dwa pływaki i podwozie trójpodporowe z kółkiem przednim wciągane w locie. Napęd: 2 silniki gwiazdowe, śmigło metalowe, trójłopatowe. Wyposażony był w urządzenia radarowe i aparaturę fotograficzną.
Przypisy
- ↑ Wojciech Holicki. Zdarzyło się 70 lat temu (38). Ostatni duży sukces Condorów. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2013 (136), s. 39-40.
Bibliografia
- II wojna światowa encyklopedia uzbrojenia. Warszawa: Muza S.A., 2000, s. 370. ISBN 83-7200-646-6.
- Bogusław Wołoszański: Encyklopedia II wojny światowej front. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 1997, s. 144–145. ISBN 83-7169-309-5.
Linki zewnętrzne
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe i torpedowe | |
| Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe | |
| Samoloty szkolne | |
| Samoloty transportowe i szybowce | |
| Śmigłowce | |
| Konstrukcje prototypowe i doświadczalne |
Media użyte na tej stronie
.svg)
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Autor: Kaboldy, Licencja: CC BY-SA 3.0
Consolidated PBY-5A Catalina
Roundel used by US armed forces from 6 May 1942 to 28 June 1943 when white bars and a red outline were added as the result of studies which showed that shape was more important than color from a distance.
Autor: NiD.29, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roundel used by all US armed forces from 31 July 1943 to 14 January 1947, replacing roundel having red outline, or no outline, but with white bars, and was replaced some nine months before the USAF was formed, by roundel having a single lengthwise red bar inset in white bars (bisecting them), giving the insignia the trio of red-white-red stripes evocative of the non-canton areas of the Flag of the United States.
A Consolidated PBY-5A Catalina of Patrol Squadron VP-61 in the Aleutians in March 1943. VP-61 was based at Umnak Island, Alaska (USA), at that time.
Roundel used by the United States armed forces from 19 August 1919 to 6 May 1942 until red dot removed to avoid confusion with Japanese insignia. Superseded very similar roundel whose colors and proportions differed slightly - the original version having the colors from the US flag, and a center dot 1/3 of the outer radius. This version has a center dot constrained by the inner vertices of the star, a size that does not translate into an even fraction.