Cortese (winorośl)

Cortese
‘Cortese’
Gatunek

winorośl właściwa
(Vitis vinifera)

Pochodzenie

Włochy

Ważne regiony uprawy

Piemont

Identyfikator VIVC

2856[1]

Przeznaczenie owoców

wino

Kolor skórki

zielonożółty

Winnice w Gavi - ojczyźnie cortese

Cortese – szczep winorośli o jasnej skórce, uprawiany w północno-zachodnich Włoszech (Piemont). W macierzystej okolicy spotykana jest nazwa w języku piemonckim cortèis.

Historia i charakterystyka

Cortese było wzmiankowane już podczas spisu zapasów w piwnicach zamku Casale Monferrato w 1614 roku[2]. W 1658 pisano, że winnice w Montaldeo (prowincja Alessandria) były obsadzone krzewami cortese, fermentino (właśc. vermentino) oraz nebioli dolci (nebbiolo)[2]. Odmiana utrzymała się od tego czasu w Piemoncie[2]. Zwykłe wina mają mało wyrazisty bukiet, ale są orzeźwiająco kwaskowe[2]. Od lat 50. XX wieku zwrócono uwagę na charakter cortese, który objawia się przy ograniczeniu zbiorów[3]. Pionierem awansu wina gavi, produkowanego z tego szczepu był Vittorio Soldati[3]. W latach 80. XX wieku było wyjątkowo modne[4]. Wina z Gavi były historycznie najbardziej cenionymi białymi winami z Piemontu, a nawet w całych Włoszech, lecz ich sława nieco przebrzmiała wskutek konkurencji z Friuli-Wenecji Julijskiej[5][6]. W 1998 cortese di gavi osiągnęło najwyższy status Denominazione di Origine Controllata e Garantita[3].

W 2012 roku nadal nie udało się ustalić odmian rodzicielskich dla cortese[1][2].

Wino

Wino z odmiany cortese jest słomkowożółte, o dosyć wysokim poziomie alkoholu, lekko pachnące[7]. Szczep jest wykorzystywany również do produkcji win musujących (spumante)[7]. Na obszarze apelacji Colli Tortonesi DOC powstają okazjonalnie lekkie wina w wariancie frizzante[8].

Najbardziej znana apelacja nadana dla win ze szczepu cortese to Gavi DOCG albo Cortese di Gavi DOCG[9]. Jakość produktu zależy od producenta i sposobu uprawy i winifikacji[3][9]. Najlepsze wina są delikatne wytrawne i rześkie[3][10], z resztkami gazu na początku, które nabierają miodowej nuty po kilku latach starzenia[9]. Młodsze egzemplarze mają nuty cytrusowe i mineralne[6]. Gorsze egzemplarze cechują się charakterystycznym aromatem amylowym, wynikającym z fermentacji w niskich temperaturach[9]. Wyróżnia się również nuty brzoskwiniowe, jabłkowe oraz delikatnie migdałowe[3].

Gavi leży stosunkowo blisko wybrzeża Morza Liguryjskiego i tradycyjnie towarzyszy daniom z ryb i owoców morza[2][6]. Innym przykładowym zestawieniem kulinarnym jest risotto ze szparagami (risotto con asparagi)[11].

Rozpowszechnienie

Cortese jest rozpowszechnione w północno-zachodnich Włoszech, przede wszystkim w Piemoncie, w prowincjach Asti i Alessandria: na wzgórzach Monferrato, w okolicach Alessandrii oraz w górach otaczających Gavi[2][3][5].

Samodzielne apelacje w Piemoncie to Gavi DOCG[9] i Cortese dell'Alto Monferrato DOC (w różnych stylach, od wina stołowego wytrawnego po musujące)[8][12]. Inne apelacje, pod których nazwą można wytwarzać jednoodmianowe wino z winogron cortese to[7]: DOC Colli Tortonesi (w bianco jako składnik, jednoszczepowe min. 95%[13], DOC Garda Cortese, DOC Monferrato Caselese Cortese[14], DOC Oltrepò Pavese Cortese[15][16] i DOC Piemonte Cortese[17][18].

W większości przypadków odmiana jest dopuszczona również jako składnik kupażowanych win białych objętych apelacją. W 2000 we włoskim spisie powszechnym wykazano 3135 ha winnic obsadzonych cortese[2].

Cortese jest uprawiane również w północno-wschodnich Włoszech[19] oraz w Australii[20].

Synonimy

Najpopularniejszymi synonimami są corteis, courteis i courtesia[2] oraz używana w północno-wschodnich Włoszech nazwa bianca fernanda[19]. Inne zarejestrowane synonimy to: cortese bianco, cortese d'Asti, cortese dell'Astigliano i raverusto[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Cortese w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof (ang.). [dostęp 2014-08-19].
  2. ↑ a b c d e f g h i Jancis Robinson, Julia Harding, José Vouillamoz: Wine Grapes. HarperCollinsPublishers, 2012, s. 269. ISBN 978-0-06-220636-7. (ang.)
  3. ↑ a b c d e f g Eckhard Supp, Steffen Maus: Włochy. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 366. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.)
  4. ↑ Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 160. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.)
  5. ↑ a b MacNeil 2001 ↓, s. 66.
  6. ↑ a b c MacNeil 2001 ↓, s. 333.
  7. ↑ a b c Tutto vino 2008 ↓, s. 44.
  8. ↑ a b Stevenson 2005 ↓, s. 270.
  9. ↑ a b c d e Stevenson 2005 ↓, s. 271.
  10. ↑ MacNeil 2001 ↓, s. 328.
  11. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 124.
  12. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 177.
  13. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 175.
  14. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 205.
  15. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 260.
  16. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 272.
  17. ↑ Tutto vino 2008 ↓, s. 209.
  18. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 273.
  19. ↑ a b Stevenson 2005 ↓, s. 276.
  20. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 568.

Bibliografia

  • Karen MacNeil: The Wine Bible. Nowy Jork: Workman Publishing, 2001. ISBN 978-1-56305-434-1. (ang.)
  • Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.)
  • Tutto vino. Guida complete ai vini d'Italia. Florencja: Giunti Editori, 2008. ISBN 978-88-440-3610-2. (wł.)

Media użyte na tej stronie

Gavi zona di produzione.jpg
Autor: F Ceragioli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gavi (AL): wineyards