Cougar (transporter)

Cougar H 4×4
Ilustracja
Pojazdy Cougar H w służbie PKW Afganistan
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Force Protection Industries

Typ pojazdu

MRAP

Trakcja

kołowa 4×4

Załoga

2 (kierowca i dowódca) + 4 lub 6 żołnierzy desantu

Historia
Produkcja

od 2002

Dane techniczne
Silnik

silnik wysokoprężny Caterpillar C7 o mocy 330 KM

Długość

5,9 m

Szerokość

2,7 m

Wysokość

2,6 m

Masa

DMC 17,2 t

Osiągi
Prędkość

maksymalna 105 km/h

Zasięg

966 km

Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)

990 mm

Dane operacyjne
Uzbrojenie
zależnie od wariantu, karabin maszynowy kal. 7,62 lub 12,7 mm lub granatnik automatyczny kal. 40 mm zamontowany na obrotowej wieżyczce lub ZSMU
Cougar HE 6×6
Ilustracja
Pojazd Cougar HE 6×6
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Force Protection Industries

Typ pojazdu

MRAP

Trakcja

kołowa 6×6

Załoga

2 (kierowca i dowódca) + 8 żołnierzy desantu

Historia
Produkcja

od 2005

Dane techniczne
Silnik

silnik wysokoprężny Caterpillar C7 o mocy 330 KM

Długość

7,08 m

Szerokość

2,74 m

Wysokość

2,64 m

Masa

19 t

Osiągi
Prędkość

maksymalna 105 km/h

Zasięg

563 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
zależnie od wariantu, karabin maszynowy kal. 7,62 lub 12,7 mm lub granatnik automatyczny kal. 40 mm zamontowany na obrotowej wieżyczce lub ZSMU
Pojazd uszkodzony w wyniku eksplozji IED pod kołem (2006)
Wariant 4×4 używany przez USMC
Wariant 6×6 w służbie duńskiej

Cougar – rodzina amerykańskich transporterów opancerzonych typu MRAP (ang. Mine Resistant Ambush Protected) zapewniających zwiększoną ochronę przed wybuchem min lądowych oraz improwizowanych ładunków wybuchowych (IED). Pojazdy produkowane są przez firmę Force Protection Industries w dwóch zasadniczych wariantach: 4×4 oznaczoną jako Cougar H oraz 6×6 pod oznaczeniem Cougar HE.

Historia

Pojazdy zostały opracowane na początku XXI wieku przez firmę Force Protection Industries, na potrzeby misji wojsk amerykańskich m.in. w Iraku i Afganistanie, gdzie istnieje duże ryzyko ataku przy użyciu min lub improwizowanych ładunków wybuchowych. Pojazd powstał w odpowiedzi na pilną potrzebę operacyjną zgłoszoną przez United States Marine Corps na podstawie doświadczeń z działań prowadzonych w Iraku. Przy projektowaniu pojazdu zdecydowano się skorzystać z doświadczenia południowoafrykańskiej firmy Technical Solutions South Africa, specjalizującej się w produkcji tego typu samochodów wojskowych[1]. Zakłady Force Protection Industries stały się tym samym pierwszym amerykańskim producentem pojazdów klasy MRAP. Produkcja seryjna rozpoczęła się w 2002 roku. Pierwsze zamówienie ze strony Korpusu Piechoty Morskiej producent uzyskał w kwietniu 2004 roku, pierwsze egzemplarze trafiły do Iraku w tym samym roku[2].

Pojazdy wprowadzono do eksploatacji jako wozy klasy HEV (Hardened Engineer Vehicle), pojazdy przeznaczone do prac saperskich i transportu żołnierzy. Z czasem wozami zainteresowała się United States Army oraz klienci zagraniczni. Od 2011 roku firma produkująca Cougary przejęta została przez General Dynamics. Pierwszym klientem zagranicznym była Wielka Brytania, która zakupiła pojazdy we własnej, zmodyfikowanej wersji. Pojazdy eksploatowano w armii brytyjskiej od 2007 roku, gdzie służyły głównie do realizacji zadań logistycznych, patrolowych i saperskich[2].

Konstrukcja

Cougar H 4×4

Cougar H 4×4 jest podstawowym wariantem pojazdów z rodziny Cougar. Zaliczany jest do pojazdów MRAP kategorii I, obejmującej najlżejsze konstrukcje MRUV (ang. Mine Resistant Utility Vehicle). Pojazd sprawdził się jako minoodporny transporter opancerzony dla grup saperów, który jest w stanie przetransportować oprócz załogi specjalistyczny sprzęt[2].

Pojazd zbudowano w klasycznym układzie typu MRAP, dno pojazdu w kształcie litery „V”, co ma za zadanie rozproszyć siłę fali uderzeniowej, niezależnie w którym miejscu doszło do detonacji ładunku. W środkowej części kadłuba zastosowano dodatkowe płyty pancerne także w kształcie litery „V”, które chronią przekładnię oraz wały napędowe[3][4]. Do wnętrza kabiny dostać się można poprzez parę przednich drzwi (kierowcy i dowódcy), podwójne tylne drzwi oraz włazem umiejscowionym prawej, tylnej części kadłuba. Pojazd ma klasyczny układ miejsc, czyli z przodu znajduje się przedział kierowania, gdzie miejsce zajmują kierowca i dowódca, zaś za nimi w przedziale desantowym usytuowane są równolegle do ścian od 4 do 6 miejsc dla desantu. W dachu pojazd ma zaadaptowany otwór pod montaż stanowiska strzeleckiego lub zdalnie sterowanego modułu uzbrojenia (ZSMU). Pojazd chłodzony jest przez dwa układy klimatyzacji. Dodatkowo ma on zamontowane szyby kuloodporne oraz opancerzenie które zapewniające ochronę przed ostrzałem z broni kalibru 7,62 mm, zaś odporność przeciwminowa opiewa na poziomie 7 kg TNT pod kadłubem i 14 kg TNT pod kołem[5][1]. Pojazd charakteryzuje się napędem 4×4, załogą liczącą 6 osób (2 + 4)[3][4].

Napęd stanowi silnik wysokoprężny Caterpillar C7 o mocy 330 KM przy 2200 obr./min. Silnik ma maksymalny moment obrotowy wynoszący 1440 Nm przy 1450 obr./min[6]. Sprzężony jest on z sześciobiegową skrzynią automatyczną Allison 3500SP oraz dwubiegową skrzynią rozdzielczą, przekazującą moc na oba mosty napędowe. Podstawowe wyposażenie pojazdu stanowi elektryczna wyciągarka, sztywny hol, zestaw narzędzi oraz sprzęt saperski. Pojazd ma możliwość montażu wewnątrz i na zewnątrz m.in. radiostacji, systemów zagłuszania, dodatkowego oświetlenia czy głowic obserwacyjnych[3][1].

Pojazd w wariancie 4×4 ma długość 5,9 m, szerokość 2,74 m oraz wysokość wynoszącą 2,64 m bez zamontowanej wieżyczki czy ZSMU. Dopuszczalna masa całkowita wynosi 17,2 t, a jego ładowność to 2,7 t. Pojazd ma możliwość brodzenia do maksymalnie 990 mm[7][6].

Uzbrojenie w zależności od wariantu stanowi karabin maszynowy kal. 7,62 mm, wkm kal. 12,7 mm lub granatnik automatyczny kal. 40 mm montowany w obrotowej wieżyczce lub sterowany za pomocą ZSMU[4].

Cougar HE 6×6

Cougar HE 6×6 to powiększona i lepiej opancerzona wersja pojazdu w wariancie napędowym 4×4. Wariant HE zaliczany jest do II kategorii pojazdów MRAP i zdolny jest wytrzymać wybuch do 15 kg ładunków wybuchowych pod kadłubem[2]. Pojazd opracowano w 2005 roku, w związku z sukcesem jego dwuosiowego odpowiednika. Pojazdy zamówiono po raz pierwszy w latach 2005–2006[8].

Dno kadłuba wykonano także w układzie litery „V”. W wariancie 6×6 załoga składa się dalej z dwóch osób, jednak liczba żołnierzy desantu wzrasta do ośmiu żołnierzy. Pojazd ma niezmieniony układ napędowy oraz liczbę drzwi, mimo wydłużonego kadłuba pozostaje ta sama[9]. Długość pojazdu wynosi 7,9 m, szerokość 2,74 m, a wysokość 2,64 m (bez wieżyczki czy ZSMU). Masa własna pojazdu wzrosła do 19 t, zaś jego DMC wzrosła do 29,2 t. Ładowność pojazdu wynosi 7,2 t[9].

Eksploatacja

Pojazdy w wersji 4×4 wprowadzono do eksploatacji w Siłach Zbrojnych USA w 2004 roku, zaś wariant w układzie napędowym 6×6 wszedł do służby w latach 2005–2006[10]. Wprowadzono je początkowo do użytku jako pojazdy przeznaczone dla zespołów saperów, jednak z czasem powstały warianty specjalistyczne wozów. Pierwszym zagranicznym odbiorcą pojazdów była Wielka Brytania, która zamówiła maszyny we własnych wariantach: dwuosiowym Ridgeback PPV (Protected Patrol Vehicle, 168 egzemplarzy), trójosiowym Mastiff (396 sztuk) i Wolfhound (125 sztuk), stanowiącym lepiej opancerzoną wersję pojazdów Mastiff[10].

Cougary przejęły zadania wykonywane poprzednio przez lżej opancerzone pojazdy HMMWV, do których należały głównie działania patrolowe, ochrony konwojów oraz też transportowe[4].

Wraz z ograniczeniem misji na terenie Iraku czy Afganistanie, Stany Zjednoczone zaczęto ograniczać liczbę maszyn typu MRAP w tym Cougarów używanych w swoim wojsku. Pojazdy zaczęto sprzedawać bądź przekazywać sojusznikom, tym samym powiększyła się liczba państw eksploatujących pojazdy tego typu[10]. Obecnie największym, czynnym użytkownikiem transporterów Cougar jest Irak, który ma opracowaną także swój pojazd Badger ILAV, opracowany na bazie Cougar HE[10].

Pomiędzy 15 listopada 2008 roku a styczniem 2009 roku Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie w bazie Ghazni otrzymał z zasobów USMC 40 samochodów Cougar H 4x4 do użytkowania na zasadach koalicyjnego porozumienia ACSA (Acquisition and Cross-Servicing Agreement), w miejsce wypożyczonych wcześniej HMMWV[5]. W polskiej służbie pojazdy zostały uzbrojone w jeden lub dwa karabiny maszynowe 7,62 mm PK. Pojazdów używano wyłącznie w Afganistanie i zwrócono po zakończeniu ich eksploatacji[5]. 8 grudnia 2021 roku Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało o podpisaniu umowy na zakup 300 używanych pojazdów Cougar 4×4 wraz z pakietem szkolno-logistycznym. Dostawy mają zakończyć się do końca I kwartału 2022 roku[11]. Wartość umowy wyniosła 27,5 mln dolarów (ok. 112 mln zł); została ona zawarta bez przetargu ani żadnych korzyści dla polskich przedsiębiorstw[11].

Wnioski z eksploatacji

Z uwagi na to że Cougar był pierwszym amerykańskim pojazdem klasy MRAP, w czasie swojej eksploatacji pojawiły się uwagi dotyczące konstrukcji. Jako że pojazd jest reprezentantem maszyn typu MRAP, ma on cechy typowe dla samochodów tej klasy, czyli duże rozmiary zewnętrzne oraz ograniczone miejsce wewnątrz pojazdu. Dużą zaletą pojazdów jest wysoka odporność na wybuchy min czy improwizowanych ładunków wybuchowych, czy odporność na ostrzał z broni ręcznej[12][13].

Pojazdy w czasie eksploatacji okazały się być niezawodnymi i wytrzymałymi. Ich dużym atutem była stosunkowa prostota wykonania i łatwość obsługi. Za główną bolączkę pojazdów uważana jest możliwość działania w stosunkowo wąskim teatrze działań bojowych. Pojazdy te dobrze sprawują się na terenach piaszczystych czy też bardzo nierównym gruncie, jednak znacznie gorzej sprawują się na terenie grząskim. Kolejnymi wadami zidentyfikowanymi w toku jego eksploatacji były duże gabaryty i masa pojazdów, co utrudniało ich używanie na terenach zurbanizowanych, oraz wysoko położony środek ciężkości. Do zalet zaliczano bogate wyposażenie pojazdu oraz dobre właściwości trakcyjne[14][15].

Użytkownicy

Lista użytkowników pojazdów rodziny Cougar[10]:

  •  Stany Zjednoczone
  •  Kanada – zakupiono 40 pojazdów w wersji JERRV (Joint Explosive Ordnance Disposal Rapid Response Vehicles);
  •  Dania – na czas misji w Afganistanie wypożyczono 41 wozów;
  •  Chorwacja – kilka sztuk wypożyczonych na czas misji w Afganistanie;
  •  Azerbejdżan – zakupiono 4 wozy;
  •  Gruzja – eksploatowano około 30 wozów otrzymanych w darze. Używane głównie w Afganistanie;
  •  Węgry – kilkanaście wozów otrzymanych na potrzeby misji w Afganistanie;
  •  Włochy – wypożyczone do misji w Afganistanie;
  •  Maroko
  •  Pakistan – 20 pojazdów w wersji JERRV;
  •  Rumunia – eksploatowano kilka pojazdów na potrzeby misji w Afganistanie;
  •  Słowenia – 7 pojazdów w wersji JERRV;
  •  Ukraina – kilka pojazdów używanych na misjach;
  •  Polska – w 2008 roku wypożyczono 40 sztuk do misji patrolowych i konwojów w Afganistanie. W 2022 roku Polska nabyła 300 pojazdów Cougar H 4×4. Pierwsza partia licząca około 70 wozów została dostarczona w czerwcu 2022 roku[16].
  •  Irak – zakupiono około 865 egzemplarzy pojazdów Badger;
  •  Wielka Brytania – zakupiono łącznie około 689 pojazdów w wariantach 4×4 i 6×6 w lokalnych wersjach Ridgeback PPV, Mastiff i Wolfhound.

Przypisy

  1. a b c Używane Cougary dla Wojska Polskiego - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2021-12-08].
  2. a b c d Multarzyński 2008 ↓, s. 24-25.
  3. a b c Multarzyński 2008 ↓, s. 25-26.
  4. a b c d Przemysław Kupidura, Charakterystyka pojazdów MRAP Cougar oraz wnioski z ich eksploatacji w WP, Instytut Techniki Uzbrojenia, Wydział Mechatroniki – Wojskowa Akademia Techniczna.
  5. a b c Grzegorz Hołdanowicz: Cougary w Ghazni w: "Raport - Wojsko Technika Obronność" nr 12/2008, s. 48-50.
  6. a b Multarzyński 2008 ↓, s. 28.
  7. MRAP Cougar 4x4 zamówione, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
  8. WarWheels.Net-Cougar HE A1/A2 6x6 Mine Resistant Ambush Protected Vehicle (MRAP) Index, warwheels.net [dostęp 2021-12-08].
  9. a b Cougar 6X6, General Dynamics Land System.
  10. a b c d e Kto dzisiaj kupuje Cougary? [ANALIZA] - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2021-12-08].
  11. a b MON zamówiło Cougary. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 48. Agencja Lotnicza Altair. 
  12. Multarzyński 2008 ↓, s. 25.
  13. Kupidura 2010 ↓, s. 26.
  14. MRAP Cougar 4x4 dla Sił Zbrojnych RP, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-12-08] (pol.).
  15. Kupidura 2010 ↓, s. 28-29.
  16. Partia ponad 70 Cougarów już w Polsce, MILMAG, 20 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-21] (pol.).

Bibliografia

  • Mateusz Multarzyński. Amerykański Cougary dla PKW Afganistan. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/2008, s. 24-29, 2008. Magnum X. ISSN 1230-1655. 
  • Przemysław Kupidura. Polskie MRAP-y, uzbrojenie i doświadczenie z użycia. „Nowa Technika Wojskowa”. 3/2010, s. 26-33, 2010. Magnum X. ISSN 1230-1655. 

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
MRAP Cougar Danish.JPG
Autor: Forsvaret, Licencja: CC BY-SA 4.0
Danish MRAP Cougar 6x6 ISS in Afghanistan
Pierwsza partia 30 pojazdów typu MRAP 4x4 Cougar rozpoczęła służbę w PKW Afganistan.jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Pierwsza partia 30 pojazdów typu MRAP 4x4 Cougar rozpoczęła służbę w PKW Afganistan. Docelowo polscy żołnierze w Afganistanie mają dysponować flotą 40 MRAP-ów.

2008-12-08

Pierwsza dostawa MRAP-ów przybyła do FOB Ghazni 15 listopada, druga – 2 grudnia. Jak poinformowała sekcja logistyczna (S-4) Polskich Sił Zadaniowych, wszystkie pojazdy trafiły już do odbiorców docelowych – pododdziałów PSZ. W najbliższym czasie MRAP-y czeka przegląd gwarancyjny, obligatoryjny, gdy na liczniku pojazdu pojawi się przebieg 50 mil. Przeglądu dokona amerykański serwis w bazach Ghazni i Warrior. Wszystkie pojazdy zostały już wyposażone w niezbędne środki łączności oraz systemy lokalizacji Blue Force Tracking System.

Cougary wzmocniły możliwości Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie dzięki umowie ACSA - Acquisition and Cross-Servicing Agrement. Jak głosi umowa, nowe pojazdy MRAP 4x4 Cougar trafią do polskich żołnierzy na zasadzie bezterminowego wypożyczenia. Zgodnie z zapisem umowy, wypożyczenie ma charakter wymiany – PKW wymieni MRAP-y na wcześniej otrzymane od sił zbrojnych USA HMMWV. Umowa przewiduje wymianę w stosunku 1 do 1.

Pojazd, który otrzymali Polacy, to MRAP 4x4 Cougar, produkowany przez Force Protection Industries Inc. W porównaniu z humvee maszyna wygląda potężnie – mierzy ponad sześć metrów długości. MRAP ma 241 cm wysokości, a licząc z wieżą strzelca – 270. Szeroki na ponad dwa i pół metra Cougar waży prawie 16 ton. Pojazd mieści sześć osób – kierowcę, dowódcę oraz czterech żołnierzy z desantu.

Pojazdy typu MRAP (Mine Resistant Ambush Protected) są w wyposażeniu największych armii na świecie. Doświadczenia walki asymetrycznej z Iraku i Afganistanu skłoniły m.in. siły zbrojne USA do wdrożenia programu, wg którego Hummery są stopniowo zastępowane przez MRAP-y, produkowane w kilku wersjach, niezależnie przez różnych producentów. Dzięki unikalnej konstrukcji (podwozie w kształcie litery V, jednoczęściowa kabina, gruby pancerz, siedmiowarstwowe szyby) MRAP oferuje wzmocnioną ochronę przed minami i improwizowanymi ładunkami wybuchowymi (IED), przy pomocy których terroryści atakują w Afganistanie siły koalicji ISAF. Masa i wymiary pojazdu sprawiają, że MRAP najlepiej sprawuje się na utwardzonej nawierzchni. Doświadczenia innych armii pokazują, że w ciężkim ternie podwyższony punkt ciężkości MRAP-a może powodować przewrócenie się pojazdu. Cougary świetnie sprawdzą się na największej drodze Afganistanu, autostradzie A1 łączącej Kabul z Kandaharem. Ochrona tej trasy w prowincji Ghazni należy do priorytetowych zadań Polskich Sił Zadaniowych.
Combat Logistics Battalion 3 Constructs Combat Driver's Course DVIDS175289.jpg
Marines assigned to Combat Logistics Battalion 3's Motor Transportation Company, conduct a test run through the newly developing Combat Vehicle Operators Training - Afghan Course, using a Mine Resistant Ambush Protected vehicle with a mine roller attached to the front at Camp Bastion, Islamic Republic of Afghanistan, March 10. The CVOT-A course is the first course built in Afghanistan and is designed to provide drivers with a better understanding of vehicle capabilities, safety and the terrain they will be driving on while in Afghanistan. CLB-3 is the logistics combat element of Special Purpose Marine Air Ground Task Force - Afghanistan, whose mission is to conduct counterinsurgency operations and train and mentor the Afghan national police in order to provide the government of the Islamic Republic of Afghanistan with a professional police force able to provide security for its people.
CougarEODaftermath.JPG
Cougar hit with mine and driven at 20 mph by crew back to safe area on three tires and a rim. Crew sustained mild concussions.

Description by the photographer, provided to Force Protection, Inc.: "Just wanted to write a quick note to all of you at your company to thank you for the hard work you put into the Cougar vehicle. We are stationed in [omitted] Iraq and about 2 weeks ago our JERRV/Cougar ran over [deleted] mine coming back from a call downtown. It had been raining that night and the mines were placed in a hole filled with water. Right after the explosion, the Cougar was driven for two miles on the three remaining tires at speeds in excess of 20 mph so that we could make it to a safe area.

Once we got to the safe area we were able to survey the damage and everyone was amazed how far the vehicle had driven. The three of us inside were all okay other than slight concussions and a headache that lasted a few days. We know that if we had been in another type of vehicle that the outcome would have been much worse. We were also able to get a replacement Cougar within 24 hours. Thank you for everything and keep up the good work.

Sgt Chris Clair, USMC EOD Team Somewhere in Iraq April 2006"
070225-M-4393H-041.jpg
Description: U.S. Marines from the 1st Explosive Ordnance Disposal Company, II Marine Expeditionary Force exhibit a Cougar H vehicle designed to battle improvised explosive devices to civilians attending a conference regarding social issues in the Al Anbar province a t Al Taqaddum Air Base, Iraq, Feb. 25, 2007. The II MEF is deployed in support of Operation Iraqi Freedom in the Al Anbar province of Iraq.