Krowi dzwonek

Krowi dzwonek
Cowbell
Klasyfikacja naukowa
Idiofon uderzany
Klasyfikacja popularna
perkusyjny

Krowi dzwonek (ang. cowbell) – muzyczny instrument perkusyjny z grupy idiofonów uderzanych, wywodzący się z dzwonka pasterskiego. Jest elementem zestawu perkusyjnego i w zależności od budowy może mieć różne muzyczne zastosowania.

Krowie dzwonki strojone (z klaperami)

(c) Erhard Glück, CC BY-SA 2.0 de
Zestaw strojonych krowich dzwonków z klaperami (Alpenglocken), oktawa C-c

Zwane też dzwonkami alpejskimi (niem. Almglocken, Alpenglocken), zbliżone wyglądem i brzmieniem do dzwonków pasterskich, najczęściej odlewane z brązu. Są instrumentami o określonej wysokości dźwięku, strojonymi w stroju a¹=440 Hz. Stosuje się je zazwyczaj w zestawach jednooktawowych od C do c (13 dzwonków) lub dwuoktawowych (25 dzwonków). Gra się nimi potrząsając dłonią pojedynczy dzwonek, dlatego dwuoktawowy zestaw dzwonków jest obsługiwany przez trzech lub czterech dzwonkarzy. Okazjonalnie zasilają one sekcję instrumentów perkusyjnych orkiestry symfonicznej[1][2].

Dzwonki te, silnie kojarzone z Alpami, są obecne w utworach niektórych kompozytorów romantyzmu i neoromantyzmu, np. w Symfonii Tragicznej (VI Symfonia a-moll) (1903–1904) Gustava Mahlera, czy w Symfonii Alpejskiej (Alpensinfonie) (1915) Richarda Straussa[1].

Krowie dzwonki strojone (bez klaperów)

Chromatyczny zestaw strojonych krowich dzwonków bez klaperów

Zwane też chromatycznymi, od powyższych dzwonków różnią się tylko brakiem klaperów, co jednak diametralnie zmienia technikę gry z potrząsania na uderzanie pałką. Dzwonki są umieszczane na stelażu w oktawowych zestawach chromatycznych. Podobnie jak w dzwonkach z klaperami, tu również każdy dzwonek jest strojony na pojedynczy dźwięk i uzyskanie pełnej oktawy (C-c) wymaga zestawu 13 dzwonków. Wysokość dźwięku zależy od wielkości dzwonka – im większy dzwonek, tym niższy jego ton. W orkiestrach symfonicznych pod koniec XX wieku zaczęto używać zestawu czterooktawowego (f-f4) obsługiwanego przez kilku perkusjonistów, ponieważ w zależności od wielkości dzwonków używa się różnej wielkości pałek[1].

Dzwonki chromatyczne szeroko wykorzystywał w swojej twórczości francuski kompozytor modernistyczny Olivier Messiaen. W kompozycji Sept haïkaï (1962) użył zestawu dwuoktawowego, w Couleurs de la cité céleste (1963) – trzyoktawowego, a w Et exspecto resurrectionem mortuorum (1964) – zestawu trzyipółoktawowego, obsługiwanego przez trzech instrumentalistów. Równie dużego zestawu dzwonków użył współczesny kompozytor holenderski Peter Schat w utworze kameralnym Signalement (1961)[1].

Krowie dzwonki niestrojone (bez klaperów)

Prosty rytm grany na niestrojonym krowim dzwonku

Niestrojone krowie dzwonki należą zasadniczo do idiofonów o nieokreślonej wysokości dźwięku. Jednak umieszczone w ich wnętrzu dwie gąbki tłumią niepotrzebne przydźwięki, dzięki czemu można osiągać określone tony[3][4]. Dzwonki te wykonuje się z grubej blachy, najczęściej pomalowanej na czarno. Ich powierzchnia może być gładka lub chropowata. Gładka daje jasną barwę dźwięku i dłuższy sustain, powierzchnia chropowata powoduje krótsze wybrzmiewanie i ciemniejszą barwę. Podobnie jak w strojonych krowich dzwonkach, wysokość dźwięku zależy od wielkości instrumentu, który standardowo jest produkowany od około 10 do ponad 20 cm wysokości (od 4 do 9 cali). Na tych większych, popularnych zwłaszcza w muzyce latynoamerykańskiej, można uzyskać dwa tony, uderzając pałką w różne części dzwonka[4][5].

Niestrojone krowie dzwonki są szeroko wykorzystywane w muzyce rozrywkowej już od lat 20. XX wieku[6]. Stały się standardowym uzupełnieniem sekcji rytmicznej w muzyce karaibskiej, kubańskiej i afrokubańskiej (latin jazz), zwłaszcza w salsie i mambo[5][7]. Są także obecne w muzyce rockowej i heavymetalowej, np. w utworach takich zespołów jak The Beatles (Hard Day’s Night, I Need You), Guns N’ Roses, Pink Floyd, Led Zeppelin, The Rolling Stones czy Iron Maiden, a także w Pretty Fly (for a White Guy) grupy The Offspring oraz w Blurred Lines w wykonaniu Robina Thicke’a[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d James Blades: hasło: Cowbell. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2.
  2. ↑ Almglocken / Tuned Cowbells / Alpine Bells. [w:] Antiquity Music [on-line]. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-30)]. (ang.).
  3. ↑ Urlich Michels: Atlas muzyki t. I. Warszawa: Prószyński i S-ka SA, 2002, s. 27. ISBN 83-7255-085-9.
  4. ↑ a b DADI cowbell krowi dzwonek CBK-08. [w:] Gitarownia.pl [on-line]. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-08)]. (pol.).
  5. ↑ a b Victor López, Clinician: Latin Rhythms: Mystery Unraveled. [w:] Suggested Rhythm Section Patterns for Common Styles [on-line]. [dostęp 2017-05-18]. (ang.).
  6. ↑ Jarosław Wnorowski: Perkusjonalia używane w orkiestrze dętej - poradnik. [w:] Polski portal dla orkiestr dętych [on-line]. [dostęp 2017-05-18]. (pol.).
  7. ↑ Rebeca Mauleon: Salsa Guidebook ↓, s. 23–36.
  8. ↑ Muzyka popularna kocha cowbelle. [w:] Mono Music [on-line]. 2015-11-04. [dostęp 2017-05-18]. (pol.).

Bibliografia

  • Rebeca Mauleon: Salsa Guidebook: For Piano and Ensemble. Sher Music Co., 2005, s. 255. ISBN 0-9614701-9-4. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Alpenglocken mittlere Oktave.jpg
(c) Erhard Glück, CC BY-SA 2.0 de
Alpine bells in the middle octave of c-c
Cowbell.ogg
Cowbell pattern