Crangon crangon
| Crangon crangon[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
.jpg) © Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | Crangonidae | ||
| Rodzaj | Crangon | ||
| Gatunek | Crangon crangon | ||
| Synonimy | |||
Crangon crangon – jadalny gatunek morskiej, drapieżnej krewetki z rodziny Crangonidae. W Polsce posiada wiele nazw: garnela[3], garnela pospolita[4], krewetka piaskowa[5], garnela właściwa[6], garnela nakrapiana[2]. Nazwą "garnela" określa się również rodzaj Crangon[4].
Budowa
Ciało przezroczystawe; pancerzyk głowotułowia tworzy z przodu bardzo krótki, zaokrąglony wyrostek międzyoczny[3]. Przednia para odnóży tułowiowych nie ma postaci – jak u innych krajowych krewetek – typowych szczypiec, lecz dość silnie rozwiniętej, wydłużonej "ręki" – podłużnego, spłaszczonego członu, zakończonego ruchomym pazurkiem, co jest charakterystyczną cechą rodzaju Crangon. Samice dorastają do 9 cm, a samce do 5 cm długości[4], w Bałtyku tylko do 5 cm (samce do 3,6 cm[3]).
Biologia i ekologia
Garnela prowadzi nocny tryb życia. Dzień spędza zwykle w ukryciu – zagrzebana w piasku, z którego wystawia tylko oczy i długie czułki. Drapieżna – żywi się głównie obunogami, lasonogami i wieloszczetami. Należy do zwierząt najwrażliwszych na zanieczyszczenia olejowe. Rozród garneli trwa od maja do września. Największe samice rozmnażają się wiosną, później przystępują do rozrodu coraz mniejsze. Jedna samica składa, w zależności od swojej wielkości, 1500–15000[7] (w Bałtyku 200–2000[3]) jaj, noszonych następnie przez nią po spodniej stronie odwłoka. W rozwoju występują planktonowe larwy typu żywika i lasonóżka. Są one koloru mniej lub bardziej pomarańczowoczerwonego. Po 4–5 tygodniach[7], osiągnąwszy długość ciała 5-7 mm, osiedlają się na dnie[3].
Występowanie
Garnela żyje we wszystkich morzach europejskich włącznie z Bałtykiem. W odróżnieniu od pozostałych krajowych krewetek, bytujących wśród roślinności, zamieszkuje nagie, przybrzeżne piaski. Latem zbliża się gromadnie do płycizn głębokości zaledwie 0,2–5 m (można ją spotkać w kałużach na plaży), na zimę natomiast przemieszcza się na głębokość kilkudziesięciu metrów[3][4].
Znaczenie gospodarcze
Gatunek jadalny, masowo poławiany dla celów konsumpcyjnych i na paszę[5]. Jest to najważniejszy pod względem gospodarczym skorupiak basenu północnego Atlantyku. Garnele bałtyckie – zapewne z uwagi na mniejsze niż w morzu pełnosłonym wymiary ciała – wykorzystywane są tylko jako przynęta do połowów haczykowych[4][3].
Etymologia nazwy
Nazwa garneli pochodzić ma z języka holenderskiego[8], w którym wyraz garnaal oznacza krewetkę. Bliższy jednak brzmieniem słowu 'garnela' jest niemiecki wyraz Garnele, który tłumaczy się na polski tak samo, jak holenderski odpowiednik.
Przypisy
- ↑ Crangon crangon, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f Crangon crangon. World Register of Marine Species. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Ludwik Żmudziński: Świat zwierzęcy Bałtyku. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 21, 124-125. ISBN 83-02-02374-4.
- ↑ a b c d e Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 71.
- ↑ a b Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b Жизнь животных. T. II. Moskwa: "Просвещение", 1988, s. 404. ISBN 5-09-000445-5. (ros.).
- ↑ Słownik języka polskiego. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978, s. 633.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Schematische Zeichnung einer Nordseegarnele.
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0
Brown Shrimp from the Belgian part of the North Sea.