Cukrownia „Pruszcz”

Krajowa Spółka Cukrowa S.A.

Oddział Cukrownia Pruszcz

Cukrownia w Pruszczu Gdańskim zbudowana w latach 1879-1880 (zdjęcie z 2010 roku)
Państwo	Polska
Adres	83-000 Pruszcz Gdański ul. Chopina 1
Data założenia	1880
Data likwidacji	2004
Forma prawna	spółka akcyjna
Położenie na mapie Pruszcza Gdańskiego Krajowa Spółka Cukrowa S.A.
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krajowa Spółka Cukrowa S.A.
Położenie na mapie województwa pomorskiego Krajowa Spółka Cukrowa S.A.
Położenie na mapie powiatu gdańskiego Krajowa Spółka Cukrowa S.A.
54°15′42,8400″N 18°38′38,0400″E/54,261900 18,643900

Cukrownia „Pruszcz” – zakład przemysłowy funkcjonujący w Pruszczu Gdańskim (w województwie pomorskim) w latach 1881-2004. Do 2021 była oddziałem Krajowej Spółki Cukrowej S.A. w Toruniu. Dobrze zachowany zespół budynków cukrowni o powierzchni 19,5 ha^[1] stanowi doskonały przykład budownictwa przemysłowego z drugiej połowy XIX wieku i jako taki traktowany jest jako zabytek.

Zbudowana w latach 1879-1880 z inicjatywy i staraniem doktora Hermanna Wiedemanna, lekarza z zawodu, który był wieloletnim dyrektorem cukrowni. W 1880 powstała Spółka Akcyjna Cukrownia „Pruszcz”^[2]. Do lat 30. XX wieku cukrownia była systematycznie unowocześniana.

Kalendarium

• 25 lutego 1880 – utworzenie Spółki Akcyjnej "Cukrownia Pruszcz”, wpisanej do rejestru spółek w Sądzie Gdańskim 31 marca 1880 pod nr. 366
• 4 października 1881 – rozpoczęcie pierwszej kampanii cukrowniczej
• 1904 – przebudowa i modernizacja fabryki przez nowego dyrektora technicznego, Hugo Boettgera
• 1920-1925 – kolejna modernizacja i zyski cukrowni, fabryka staje się własnością H. Boettgera i kilku właścicieli ziemskich, co pozwala na wykupienie akcji cukrowni Nowy Staw i utworzenie spółki korporacyjnej "Danziger Zuckerhandel" GmbH (Gdański Handel Cukrem Sp. z o.o.)
• 1928 – do spółki przystępuje cukrownia Sobowidz i Malbork oraz Stare Pole; utworzono spółkę Vereinigte Zuckerfabrik GmbH, która spowodowała ujednolicenie cen cukru dla całego Wolnego Miasta Gdańska
• lata 30. – kryzys ekonomiczny i częściowe zawieszenie produkcji; utworzenie wytwórni sztucznego miodu, która przetrwała do 1945 r.
• 1937 – zmarł twórca rozwoju cukrowni Pruszcz i cukrownictwa gdańskiego H. Boettger
• 1939-1945 – okres II wojny światowej; w cukrowni byli zatrudnieni jeńcy brytyjscy i kobiety z obozu w Potulicach
• 1945 – zniszczenie fabryki przez wycofujące się wojska niemieckie (w 45%), wysadzenie kominów (głównego i 2 niższych), które zniszczyły kotłownie niskiego ciśnienia, uszkodzenie budynków.
• 28 lutego 1949 – zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 28 lutego 1949 r., wydanym w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Prezesem Centralnego Urzędu Planowania, utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „Zjednoczone Cukrownie Gdańskie”^[3].
• czerwiec 2021 – sprzedaż zespołu dawnej cukrowni^[1].

Komin Cukrowni Pruszcz został odbudowany już w 1945 roku. Mierzy 72 m wysokości, a jego wierzchołek znajduje się na wysokości 79 m n.p.m. Aktualnie służy jako maszt dla przekaźników telekomunikacyjnych. Stan komina jest niezadowalający, ma lekkie odchylenie od pionu, nie był od lat odmalowywany.

Panorama cukrowni w Pruszczu Gdańskim

Przypisy

Bibliografia

• St. Ławnicki, Cukrownia "Pruszcz" 1881-1997, Pruszcz Gdański 1998.