Cyborium (architektura)
Cyborium – ażurowa nadbudowa ołtarza lub innego obiektu w kościele chrześcijańskim, składająca się zazwyczaj z czterech kolumn podtrzymujących baldachim w formie kopuły, ostrosłupa lub innej bardziej złożonej[1].
Obudowa była najczęściej z drewna, kamieni, metali szlachetnych, zwykle bogato zdobiona. Pierwotnie cyboria umieszczane nad ołtarzami posiadały zasłony umocowane na drążkach, które były opuszczane podczas niektórych fragmentów liturgii. Ozdobne cyborium podkreślało rolę i ważność ołtarza. Symbolicznie przedstawiało niebiosa rozpostarte nad ziemią[2].
Cyboria budowane były też nad chrzcielnicami albo grobami lub relikwiami świętych[1].
Najstarsze zachowane źródła pisane pochodzą z IV wieku, a dotyczą cyborium w bazylice św. Jana na Lateranie[2]. Popularne w bazylikach starochrześcijańskich i w okresie romanizmu. W gotyku wykształciło się kilka typów cyboriów (m.in. przyścienne, niszowe, także przenośne). Barokowe cyboria składają się ze zwielokrotnionych kolumn i baldachimów o skomplikowanym kształcie. W kościołach rzymskokatolickich zaniknęły wraz z wprowadzeniem wysokich nastaw ołtarzowych, stosowane dalej w kościołach prawosławnych i greckokatolickich[1].
Przykłady cyboriów
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Cyborium, [w:] Bania i inni, Sztuka świata. T. 17, Słownik terminów : A -K, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 136, ISBN 978-83-213-4726-4, OCLC 829853214 [dostęp 2021-01-16].
- ↑ a b Cyborium, [w:] Castelfranchi Vegas i inni, Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej, Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2013, s. 185-186, ISBN 978-83-7442-051-8, OCLC 843555212 [dostęp 2021-01-16].
Bibliografia
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 36. ISBN 83-85001-89-1.
Media użyte na tej stronie
Autor: antmoose, Licencja: CC BY 2.0
San Paolo Fuori le Mura, Roma, Italia
rior and ciborium, s. paolo
Baldachin über dem Petrusgrab im Petersdom in Rom. Vor diesem lag der Papst nach seinem Tod, um vom Volk Abschied zu nehmen; von Gian Lorenzo Bernini.
Oryginalna strona opisu była tutaj. Wszystkie poniższe nazwy użytkowników odwołują się do en.wikipedia.
Autor: Ern, Licencja: CC BY-SA 2.0
Basilica di San Giovanni in Laterano, Roma, Italy
DCP_2711
