Cyborium (naczynie)
Bizantyjskie cyborium w postaci kubka z wyobrażeniem uczty bogów olimpijskich (V wiek n.e.)
Cyborium (z łac. cibōrium[1] – czara, kielich)[a] – w starożytności niewielkie naczynie używane do picia (kubek) albo jako pojemnik do przechowywania żywności[2].
Pierwotnie słowo to oznaczało naczynie wykonane z łupiny lotosu indyjskiego albo w jego kształcie, pospolicie używane w starożytnym Egipcie i w greckojęzycznych krainach Wschodu[3].
Później, w chrześcijaństwie, przybrało kształt ozdobnej puszki przeznaczonej do przechowywania komunikantów (hostii)[4]. Tę puszkę z przykrywą (pyksis) powiększono w okresie gotyku dodając stopę, przez co nadano jej postać kielicha (pucharu) („kielich do pokarmu”)[5].
Uwagi
- ↑ Od gr. kibōrion, które miało oznaczać łupinę znanej z Egiptu kolokazji indyjskiej (taro), wykorzystywaną jako prymitywna czarka do picia (W. Smith, W. Wayte, G.E. Marindin: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. London: John Murray, 1890).
Przypisy
- ↑ Strąk fasoli egipskiej lub naczynie do picia w tym kształcie (Słownik łacińsko-polski (pod red. M. Plezi). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, t. I, s. 497).
- ↑ Por. Słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991, s. 157.
- ↑ Encyclopædia Britannica (pod red. H. Chisholma). Cambridge: Cambridge University Press, 1911 (XI edycja), t. 6, s. 352.
- ↑ K. Zwolińska, Z. Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 60.
- ↑ R. Berger: Mały słownik liturgiczny. Poznań: W drodze, 1990, s. 133.
Media użyte na tej stronie
Byzantine - Circular Pyxis - Walters 7164 - View A.jpg
The box is one of a small number to survive from the 4th through 7th centuries, most carved with mythological (pagan) or Christian subjects. Often called "pyxides" (Greek for "boxes"), they served a variety of functions, such as holding incense or a woman's jewelry. The walls of this one contain two episodes from Greek mythology. First, the Olympian gods are seen feasting around a tripod table and holding the golden Apple of the Hesperides. In the next scene, Hermes is awarding the apple to Aphrodite, whom he chose over Athena and Hera (shown to her sides) as the most beautiful among goddesses.
The box is one of a small number to survive from the 4th through 7th centuries, most carved with mythological (pagan) or Christian subjects. Often called "pyxides" (Greek for "boxes"), they served a variety of functions, such as holding incense or a woman's jewelry. The walls of this one contain two episodes from Greek mythology. First, the Olympian gods are seen feasting around a tripod table and holding the golden Apple of the Hesperides. In the next scene, Hermes is awarding the apple to Aphrodite, whom he chose over Athena and Hera (shown to her sides) as the most beautiful among goddesses.