Cyfry Suzhou

Cyfry Suzhou (chiń. upr. 苏州码子; chiń. trad. 蘇州碼子; pinyin sūzhōu mǎzi) lub huama (chiń. upr. 花碼; chiń. trad. 花码; pinyin huāmǎ) to system liczbowy stosowany w Chinach przed wprowadzeniem cyfr arabskich.

Cyfry Suzhou

Historia

System liczbowy oparty na cyfrach Suzhou jest jedynym zachowanym wariantem wywodzącym się z patyczków liczbowych. Patyczki liczbowe to system pozycyjny używany przez Chińczyków w matematyce. Cyfry Suzhou są wariantem patyczków liczbowych od Dynastii Song.

Cyfry Suzhou były szeroko stosowane jako skrótowce w dziedzinach handlowych wymagających wielu obliczeń na przykład rachunkowość czy księgowość. W tym samym czasie, standardowe chińskie liczebniki stosowano w oficjalnej formie pisemnej, podobnie jak zapis słowny liczby w języku polskim. Cyfry Suzhou były niegdyś popularne na chińskich rynkach, takich jak te w Hongkongu przed 1990 rokiem, lecz zostały stopniowo wyparte przez cyfry arabskie. Jest to podobne do tego, co stało się w Europie z cyframi rzymskimi stosowanymi w Europie do średniowiecza w handlu i matematyce. Dzisiaj, cyfry Suzhou są stosowane tylko do przedstawiania cen na chińskich targowiskach lub ręcznie sporządzanych tradycyjnych faktur.

Symbole

System liczbowy Suzhou stosuje specjalne znaki dla cyfr zamiast chińskich znaków liczebników. Cyfry Suzhou są zdefiniowane w Unicode od U+3021 do U+3029.

Liczby jeden, dwa i trzy są oznaczane jaki pionowe słupki. Może to powodować zamieszanie, kiedy pojawią się obok siebie. w takich sytuacjach, aby uniknąć niejednoznaczności, często są zastępowane przez standardowe chińskie ideogramy. Na przykład „21” jest zapisywane jako „〢一” zamiast „〢〡”, które można mylnie odczytać jako „3” (〣).

Zapisy

Cyfry tworzą system pozycyjny. Pełne oznaczenia liczbowe są zapisywane w dwóch liniach aby wskazać wartość, rząd wielkości i jednostkę miary.

W przypadku zapisu poziomego (z lewej na prawo, z góry na dół):

W przypadku zapisu pionowego (z góry na dół, z prawej do lewej):

Pierwsza linia zawiera wartość liczbową, w tym przykładzie „〤〇〢二” oznacza „4022”. Druga linia zawiera chińskie znaki oznaczające rząd wielkości i jednostkę miary pierwszej cyfry w reprezentacji liczbowej. W tym przypadku „拾元” oznacza „dziesięć juanów”. Zestawione razem można odczytać jako „40,22 juany”.

Możliwe znaki do określania rzędu wielkości to:

• qiān (千) dla tysiąca
• bǎi (百) dla stu
• shí (拾) dla dziesięciu
• odstęp dla jednego

Inne możliwe znaki do określania jednostek miary to:

• yuán (元) – juan
• máo (毫) lub (毛) – 1/10 juana
• xiān (仙) – 1/100 juana
• lǐ (里) chińska mila
• i inne chińskie jednostki miary

Należy zauważyć, że pozycja przecinka dziesiętnego jest oczywista, gdy pierwsza cyfra jest ustawiona na pozycji dziesięć. Zero jest przedstawiane przez znak dla zera (〇). Wiodące i końcowe zera nie są konieczne w tym systemie.

System ten jest bardzo podobny do współczesnego zapisu naukowego liczby zmiennoprzecinkowej, gdzie cyfry znaczące to mantysa, a rząd wielkości to wykładnik.

Nieprawidłowa nazwa Hangzhou

W standardzie Unicode w wersji 3.0, zostały nieprawidłowo nazwane cyfry w stylu Hangzhou. W Unicode w wersji 4.0 wydano erratę, która podaje^[1]: Cyfry Suzhou (chiński 苏州码子, sūzhōu mǎzi) to forma liczb stosowana przez przedsiębiorców do podawania ceny towarów. Zastosowanie „HANGZHOU” w nazwach jest nieprawidłowe. Wszystkie odniesienia do „Hangzhou” w standardzie Unicode zostały skorygowane na „Suzhou” z wyjątkiem nazw znaków, które po nadaniu nie mogą być zmieniane, zgodnie z polityką stabilności Unicode^[2]. (Polityka ta pozwala na stosowanie nazw znaków jako identyfikatorów w oprogramowaniu.)

Przypisy