Cyfry arabskie

Europejskie i arabskie cyfry na znaku drogowym w Abu Zabi

Cyfry arabskie, właściwie europeizowane cyfry hinduskiecyfry stosowane obecnie powszechnie na całym świecie do zapisywania liczb. Są to kolejno znaki: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 oraz 9 i pierwotnie służyły do zapisu liczb w systemie dziesiętnym. Obecnie wykorzystywane również w pozostałych systemach (na przykład w szesnastkowym przy czym cyfry większe od 9 symbolizowane są kolejnymi literami alfabetu łacińskiego).

Cyfry i dziesiętny system pozycyjny pochodzą z Indii[1], które około VII wieku najechali Arabowie. Uczeni arabscy wraz z poznaniem sanskrytu uzyskali dostęp do tej wiedzy. Cyfry weszły do powszechnego użytku, a ich propagatorem był perski matematyk Muhammad ibn Musa al-Chuwarizmi[2], który zastosował je do badań nad algebrą i trygonometrią. W średniowieczu cyfry arabskie z systemem dziesiętnym rozprzestrzenili na zachód Arabowie[1] (stąd ich przyjęta w Europie nazwa), a ich propagatorem w Europie był włoski matematyk Fibonacci[3].

W systemie dziesiętnym wartość cyfry zależy od jej miejsca w szeregu. Zaczynając od prawej strony, pierwsze miejsce zajmują jednostki i przesuwając się w lewo, drugie miejsce zajmują dziesiątki, trzecie setki itd. Dodatkowo wprowadzono do niego wartość zerową, której nie było w poprzednich systemach[4].

Cyfry współcześnie używane w krajach arabskich znacznie różnią się od nam znanych, dostosowanych do alfabetu łacińskiego, współczesnych cyfr arabskich i są to, kolejno, znaki: ‏٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩‎. Liczby za pomocą tych cyfr zapisywane są tak samo jak w systemie europejskim – czyli jedności po prawej.

Etniczne warianty dziesiętnych cyfr arabsko-indyjskich

standardowe europejskie0123456789
arabskie٠١٢٣٤٥٦٧٨٩
wschodnio-arabskie۰۱۲۳۴۵۶۷۸۹
dewanagari
bengalskie
gurmukhi
gudżarati
orija
tamilskie
telugu
kannada
malajalam
tajskie
laotańskie
tybetańskie
birmańskie
khmerskie
mongolskie
limbu
nowe pismo tai lue

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Owen Gingerich, Astronomia islamu (I), „Urania” (8), sierpień 1989, s. 228.
  2. Stanisław R. Brzostkewicz, Od Talesa do Kopernika, „Urania” (10), 1993, s. 271.
  3. Rafał Maciąg, Deus ex machina: Nowe media i ich projekt poznawczy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012, s. 152, ISBN 978-83-233-3375-3.
  4. Stephen L. Sass, Materia cywilizacji. Od kamienia i gliny po krzem, Warszawa: Świat książki, 2000, s. 134-135, ISBN 83-7227-458-4.

Media użyte na tej stronie

13-08-06-abu-dhabi-by-RalfR-102.jpg
Autor: Ralf Roletschek , Licencja: CC BY 3.0
traffic sign in Abu Dhabi