Cykoria

Cykoria
Ilustracja
Cykoria podróżnik
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

cykoria

Nazwa systematyczna
Cichorium L.
Sp. Pl. 813, 1753
Typ nomenklatoryczny

Cichorium intybus L.[3]

Cykoria (Cichorium L.) – rodzaj roślin zielnych, należący do rodziny astrowatych. Liczy 7[4]–8[5] gatunków. Rośliny te występują naturalnie w basenie Morza Śródziemnego i w pozostałej części Europy, zachodniej Azji, a poza tym w Etiopii[4][5]. Cykoria podróżnik C. intybus jest gatunkiem introdukowanym i zdziczałym w Ameryce Północnej i Południowej, w południowej Afryce, wschodniej Azji, Australii i Oceanii[4][6][7]. W Polsce rośnie cykoria podróżnik jako zadomowiony antropofit oraz cykoria endywia C. endivia w uprawie[8].

Cykoria podróżnik i endywia są szeroko rozpowszechnione jako rośliny warzywne (w uprawie liczne odmiany)[9][5][7]. Korzeń cykorii podróżnik używany jest jako substytut kawy do wyrobu kawy zbożowej. Uprawiane są także odmiany ozdobne cykorii podróżnik, czasem w ogrodach skalnych uprawia się także Cichorium spinosum[5].

Morfologia

Kwiatostan cykorii podróżnik
Pokrój
Byliny, rośliny dwuletnie i jednoroczne osiągające od kilku cm do 1,2 m wysokości. Wytwarzają zgrubiałe korzenie palowe. Łodygi zwykle pojedyncze, rozgałęziające się w górze. Całe rośliny często szczeciniasto, szorstko owłosione, czasem nagie. Zawierają sok mleczny[6][5].
Liście
Odziomkowe i łodygowe, zwykle siedzące. Blaszka zwykle silnie podzielona na trójkątne, ostre klapy, ewentualnie ząbkowana, rzadko całobrzega, w zarysie szeroko lub wąsko lancetowata[6][5].
Kwiaty
Zebrane w siedzące lub krótkoszypułkowe koszyczki skupione w pęczkach w kątach liści w górnej części pędu, rzadziej zebrane w pojedyncze koszyczki wyrastające na dłuższych szypułkach[6][5]. Okrywy walcowate, o średnicy kilku mm. Listki okrywy w dwóch lub większej liczbie serii, szerokolancetowate do równowąskich, nierównej długości, przynajmniej na brzegu, a czasem w całości błoniaste, tępe lub zaostrzone. Dno koszyczka płaskie, dziurkowane, bez plewinek. Wszystkie kwiaty języczkowate, zwykle niebieskie, czasem białe lub różowe[6].
Owoce
Niełupki gładkie, kanciaste, brązowawe zwieńczone kilkudziesięcioma białymi i trwałymi ośćmi puchu kielichowego[6].

Systematyka

Rodzaj z podplemienia Cichoriinae, plemienia Cichorieae i podrodziny Cichorioideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae[10].

Wykaz gatunków[4]
  • Cichorium bottae Deflers
  • Cichorium calvum Sch.Bip.
  • Cichorium endivia L. – cykoria endywia, endywia
  • Cichorium glandulosum Boiss. & A.Huet
  • Cichorium intybus L. – cykoria podróżnik
  • Cichorium pumilum Jacq.
  • Cichorium spinosum L.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
  4. ↑ a b c d Cichorium L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-11-26].
  5. ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 337. ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑ a b c d e f John L. Strother: Cichorium Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-11-26].
  7. ↑ a b Zhu Shi, Norbert Kilian: Cichorium Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-11-26].
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 202. ISBN 978-1-107-11502-6.
  10. ↑ Genus: Cichorium L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-11-26].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Illustration Cichorium intybus0 clean.jpg
Cichorium intybus, Family Asteraceae