Cymelia

Iluminowany rękopis – przykład cymelium

Cymelia albo cimelia (gr. κειμήλιον keimēlion „nieruchomość, kosztowność, skarb, klejnot”) – zbiory lub obiekty o szczególnej wartości, odpowiednio chronione i przechowywane; najcenniejsze druki i rękopisy w bibliotece, wydzielone z zasobów i specjalnie chronione; rzadziej pisma i druki zakazane tzw. prohibita.

Status cymelium mogą uzyskać wszystkie rodzaje dokumentów bibliotecznych, rękopisy, druki, ryciny, fotografie, mapy i muzykalia wyróżniające się formą, treścią, pochodzeniem lub wiekiem. Mogą stanowić część cennych kolekcji lub być pamiątkami po wybitnych osobistościach.

Do cymeliów zaliczyć można: zwoje i kodeksy papirusowe i pergaminowe, dzieła sławnych drukarni (np. Aldiny, Elzewiry), autografy, druki i rękopisy o szczególnych walorach artystycznych, istotne dokumenty świadczące o przemianach społecznych, naukowych czy ideowych, obiekty o nietypowym formacie oraz materiale łatwym do uszkodzenia.

W Polsce zaliczamy do nich między innymi: kodeksy rękopiśmienne, najstarsze druki, polonika z XVI w., cenne grupy pism z późniejszych okresów (np. literatura ariańska), fragmenty ciekawych zbiorów (np. Volsciana, biblioteka Zygmunta Augusta), a także książki, wybierane pod kątem rzadkości występowania (np. prasa konspiracyjna).

Oryginały udostępniane są w czytelniach zbiorów specjalnych bibliotek. Dostęp do nich jest zarezerwowany na ogół dla ściśle określonej kadry bibliotecznej i naukowej. Dostępne są również kopie w postaci fotokopii, mikrofilmów lub w wersji cyfrowej[1]. Cymelia często prezentowane są jako obiekty muzealne.

Niekiedy w bibliotece tworzone są specjalne działy, w których umieszcza się cymelia (np. dział „rzadkich książek” w Związku Radzieckim i "rezerwy" w Belgii).

Przypisy

  1. Cymelia, [w:] Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat (red.), Encyklopedia książki, t. 1, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, s. 426, ISBN 978-83-229-3543-9.

Bibliografia

  • Encyklopedia wiedzy o książce, red. Aleksander Birkenmajer, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971
  • Encyklopedia książki, Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, ISBN 978-83-229-3543-9, OCLC 995622348.

Linki zewnętrzne

Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Handschrift.karlsruhe.blb.jpg
Illuminierte Handschrift