Cynamonowiec

Cynamonowiec
Ilustracja
Cynamonowiec kamforowy
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządmagnoliopodobne
Rządwawrzynowce
Rodzinawawrzynowate
Rodzajcynamonowiec
Nazwa systematyczna
Cinnamomum Scheffer
Bot. Exped. 74. Oct-Dec 1760
Typ nomenklatoryczny

Cinnamomum verum J. S. Presl[3]

Synonimy
  • Camphora Fabricius
  • Cecidodaphne Nees
  • Parthenoxylon Blume[4]
Laski cynamonu – kora cynamonowca cejlońskiego
Liście cynamonowca kamforowego

Cynamonowiec (Cinnamomum Scheffer) – rodzaj roślin z rodziny wawrzynowatych. Obejmuje ok. 250 gatunków, które pierwotnie występowały tylko we wschodniej i południowo-wschodniej Azji. Obecnie są uprawiane i jako dziczejące spotykane w całej strefie klimatu subtropikalnego[5].

Rośliny z tego rodzaju są aromatyczne. Ich kora używana jest jako przyprawa, surowiec do produkcji olejków zapachowych i wykorzystywana jest w lecznictwie[6]. Szczególne znaczenie jako roślina przyprawowa, o długiej tradycji uprawy, ma cynamonowiec cejloński C. verum i cynamonowiec wonny C. aromaticum. Z ich kory (ale też innych gatunków) wyrabia się cynamon, z innych gatunków wyrabia się inne przyprawy[6]. Cynamonowiec kamforowy Cinnamomum camphora był surowcem do otrzymywania kamfory (współcześnie syntetyzowanej sztucznie). Wiele gatunków jest źródłem cenionego drewna i uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6][7].

Morfologia

Pokrój
Duże krzewy i drzewa osiągające do 30 m wysokości, zwykle z rozłożystymi koronami[7].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, pozornie okółkowe, często liście skupione są na końcach pędów[4]. Liście wiecznie zielone, skórzaste, ale dość miękkie, często połyskujące, osadzone na cienkim ogonku. Blaszka ma kształt owalny, z obu końców jest zaostrzona, osiąga zwykle od 7 do 10 cm długości[7].
Kwiaty
Niepozorne, zielonkawe[7], białawe lub żółte[4], zebrane w wierzchotkowate kwiatostany wyrastające z kątów liści w szczytowej części pędów lub na ich szczycie[4]. Obupłciowe, rzadziej rozdzielnopłciowe[4]. Miseczkowaty lub dzwonkowaty okwiat tworzy 6 podobnych wielkością listków, drobno owłosionych od wewnątrz. Pręcików jest 9 w trzech okółkach[7][4]. Pojedynczy słupek składa się z zalążni i cienkiej szyjki podobnej długości zwieńczonej dyskowatym lub główkowatym, rzadko trójdzielnym znamieniem[4].
Owoce
Podłużne, jednonasienne jagody od czerwonych do prawie czarnych, o średnicy do ok. 1 cm, osadzone na grubiejącym dnie kwiatowym[7][4].

Biologia i ekologia

Rośliny wymagające dużej wilgotności powietrza i w znacznej części występujące w pobliżu wybrzeży. Są składnikami różnego rodzaju lasów, rosną też na terenach skalistych[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z około 50 rodzajów zaliczanych do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales)[2]. W obrębie rodziny jest jednym z najbardziej bogatych w gatunki[7]. W niektórych ujęciach proponowane jest włączenie tu roślin z rodzaju Phoebe, co poszerza zasięg rodzaju o kontynenty amerykańskie i zwiększa liczbę gatunków do znacznie ponad 300[8].

Wybrane gatunki
  • cynamonowiec Burmana Cinnamomun burmanii (Nees & T.Nees) Blume
  • cynamonowiec cejloński Cinnamomum verum J. Presl
  • cynamonowiec kamforowy Cinnamomum camphora (L.) J.Presl
  • cynamonowiec wonny, kasja Cinnamomum cassia (L.) J.Presl
  • Cinnamomum tamala (Buch.-Ham.) T.Nees & Eberm.

Zastosowanie

Cynamon to popularna przyprawa kuchenna, którą otrzymuje się przede wszystkim z wysuszonej kory cynamonowca cejlońskiego (najbardziej ceniony) oraz wielu innych gatunków tego rodzaju (które rzadko są importowane do Europy, a mają znaczenie tylko dla kuchni regionalnej), a nawet innego rodzaju ("cynamon z Batawii" – ze strączyńca oraz "cynamon biały" z korzybiela). Występuje w dwóch postaciach, utarty na proszek lub w niewielkich, zwiniętych w rulonik kawałkach, ma kolor rdzawy i dzięki zawartemu w niej olejkowi cynamonowemu charakterystyczny słodkawo-korzenny, lekko piekący smak i silny aromat.

Cynamon używany jest do przyprawiania potraw słodkich z ryżu, pieczonych jabłek, wina grzanego i ponczu. Niewielkie ilości cynamonu służą do aromatyzowania gulaszu, baraniny, gotowanych ryb i szynki. Olejek cynamonowy ma działanie antyseptyczne.

Z cynamonowca wonnego wytwarza się olejek kasjowy (kasję)[9]. Cynamonowiec kamforowy Cinnamomum camphora był surowcem do otrzymywania kamfory (współcześnie syntetyzowanej sztucznie). Wiele gatunków jest źródłem cenionego drewna i uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6][7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).
  3. ↑ Cinnamomum (ang.). Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2009-05-30].
  4. ↑ a b c d e f g h Cinnamomum Schaeffer. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-12].
  5. ↑ Cinnamomum Schaeff.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-11].
  6. ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 203. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 68. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ Cinnamomum Schaeffer. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].
  9. ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

Media użyte na tej stronie