Cynia

Cynia
Ilustracja
Cynia ogrodowa
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządastrowce
Rodzinaastrowate
PodrodzinaAsteroideae
Rodzajcynia
Nazwa systematyczna
Zinnia L.
Syst. Nat. ed. 10. 1189, 1221, 1377. 7 Jun 1759
Zinnia sp.
Jedna z odmian cynii ogrodowej
Jedna z odmian cynii ogrodowej

Cynia, jakobinka (Zinnia L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Należy do niego około 20 gatunków pochodzących z południowej części Ameryki Północnej, Ameryki Środkowej i Południowej[3]. Gatunkiem typowym jest Zinnia peruviana L.[4].

Morfologia

Wzniesione lub płożące się rośliny jednoroczne, byliny lub krzewinki[3]. Kwiaty zebrane w koszyczki na szczytach pędów. W koszyczkach tych brzeżne kwiaty języczkowe są duże i występują u różnych gatunków i różnych odmian ozdobnych w wielu kolorach; od białego poprzez żółty,purpurowy i czerwony do fioletowego.

Systematyka

Synonimy[5]

Crassina Scepin, Diplothrix DC., Mendezia DC., Tragoceros Kunth

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[6], z późniejszymi uzupełnieniami[7]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Zinnia należy do plemienia Heliantheae Cass., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), podplemię Zinniinae Benth. & Hook.f., rodzaj cynia (Zinnia L.)[8].

Gatunki uprawiane[3][5]
  • cynia ogrodowa (Zinnia hybr.)
  • cynia peruwiańska (Zinnia peruviana (L.) L.)
  • cynia wąskolistna (Zinnia haageana Regel)
  • cynia wielkokwiatowa (Zinnia grandiflora Nutt.)
  • cynia wytworna (Zinnia elegans Jacq.)

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako ogrodowe rośliny ozdobne. Uprawia się również wyhodowane przez ogrodników mieszańce różnych gatunków określone wspólną nazwą jako cynia ogrodowa. Nadają się na rabaty i kwiat cięty. W Polsce uprawia się głównie gatunki jednoroczne (cynia ogrodowa, wyniosła i wąskolistna)[9]. Niektóre gatunki wieloletnie (np. cynia wielkokwiatowa) są w Polsce w pełni mrozoodporne (strefy mrozoodporności 4-10)[3]. Cynie wymagają słonecznych stanowisk, żyznych i przepuszczalnych gleb[3]. Rozmnaża się je przez nasiona wysiewane wiosną wprost do gruntu, lub lepiej z wcześniej przygotowanej pod osłonami przez specjalistów rozsady (przedłuża to okres ich kwitnienia). Po przekwitnięciu kwiatostany ścina się.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  4. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-06-01].
  5. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
  6. ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington. 
  7. ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24].
  8. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Zinnia (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-05-27].
  9. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.

Media użyte na tej stronie

Zinnia.jpg
Autor: Tocekas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zinnia elegans. Veseluvka, Jonava district, Lithuania.