Cyprys wiecznie zielony

Cyprys wiecznie zielony
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

cyprysowce

Rodzina

cyprysowate

Rodzaj

cyprys

Gatunek

cyprys wiecznie zielony

Nazwa systematyczna
Cupressus sempervirens L.
Sp. Pl. 1002 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Cyprys wiecznie zielony (Cupressus sempervirens L.) – gatunek iglastego drzewa z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Pochodzi ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (Libia, Cypr, Iran, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja), ale obecnie jest uprawiany w wielu krajach świata[5].

W Pliocenie rósł m.in. na terenie współczesnej Bułgarii i w Polsce[6].

Morfologia

Pokrój
Osiąga 30 m wysokości, ma pokrój kolumnowy do szerokostożkowatego, gęstą koronę, gałęzie rosną ukośnie do góry.
Pień
Prosty i smukły. Kora popielatoszara do szarobrązowej, oddziela się w formie regularnych włókien. U starszych drzew bruzdkowana.
Liście
Ściśle przylegające, zaokrąglone, łuskowate (1 mm długości), ciemnozielone, bez białych plamek. Subtelny słodki, żywiczny zapach[7].
Gałązka z szyszkami
Kwiaty
Męskie-jajowate, żółte, do 8 mm długości, rosną na końcach pędów. Żeńskie – mniejsze, eliptyczne, zielone do purpurowych, rosnące z boku gałęzi.
Owoce
Owalne szyszki do 4 cm długości i do 2,5 cm szerokości. Niedojrzałe szyszki są zielone, a dojrzałe brązowe. Zbudowane z 8-14 tarczowatych łusek, na każdej łusce guzowaty wyrostek. Korona obsypana szyszkami przez cały rok.
Liczący 4000 lat cyprys z Abarkuh w Iranie

Ekologia

Rośnie w łagodnym klimacie z ciepłymi, suchymi latami. Jest pospolitą rośliną w klimacie śródziemnomorskim.

Zastosowanie

  • Drewno cyprysa wiecznie zielonego jest twarde i mocne, używa się go w meblarstwie. Z drewna cyprysowego wykonano drzwi bazyliki św. Piotra na Watykanie[7].
  • Jako drzewo ozdobne jest sadzony w parkach i ogrodach. Do odmian uprawnych należą m.in.[7]:
  • 'Stricta' – grupa odmian o gęstej, kolumnowej koronie.
  • 'Swane's Golden' – powoli rosnąca, o żółto-zielonych liściach.
  • 'Green Pencil' – wyjątkowo zwarta i wąska korona. Odmiana wyhodowana z formy 'Stricta'.

Udział w kulturze

Wszyscy badacze roślin biblijnych są zgodni, że gatunek ten wymieniony jest w Biblii i to kilkadziesiąt razy, ale czasami pod biblijnym określeniem cyprys kryją się również inne gatunki drzew (jodła syryjska i jałowiec pospolity). Cyprys jest uważany za symbol żałoby, co odzwierciedla cytat z Księgi Zachariasza (11,2): „Rozpaczaj cyprysie, że cedr upadł, że to, co najpiękniejsze, uległo zagładzie[8]. Z tego też powodu jest sadzony na cmentarzach w Europie i świecie muzułmańskim[7]. Uważany jest cyprys także za symbol Matki Bożej oraz symbol nieśmiertelności[8].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. Cupressus sempervirens. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-28].
  4. Cupressus sempervirens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
  6. Vaclav Vetvicka, "Arbres et Arbustes" (francuska edycja), 1984.
  7. a b c d Owen Johnson, David More "Przewodnik Collinsa, Drzewa". MULTICO Oficyna Wydawnicza, Hongkong 2011, ISBN 978-83-7073-643-9
  8. a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

Bibliografia

  • Enrico Banfi, Francesca Consolino "Drzewa". Podręczny leksykon przyrodniczy. Warszawa. Świat Książki. 2004 ISBN 83-7391-097-2.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Cypress of Abarqu.JPG
Autor: TruthBeethoven, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cypress of Abar-Kuh
Greece Symi.jpg
Autor: Wojsyl, Licencja: CC-BY-SA-3.0

Symi, Greece (Yialos, Symi Harbour, seen from Chorio) Tree at left is Cupressus sempervirens

Author: Wojsyl
Med Cypress.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0