Cyprys wiecznie zielony
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek | cyprys wiecznie zielony |
Nazwa systematyczna | |
Cupressus sempervirens L. Sp. Pl. 1002 1753[3] | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
Cyprys wiecznie zielony (Cupressus sempervirens L.) – gatunek iglastego drzewa z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Pochodzi ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (Libia, Cypr, Iran, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja), ale obecnie jest uprawiany w wielu krajach świata[5].
W Pliocenie rósł m.in. na terenie współczesnej Bułgarii i w Polsce[6].
Morfologia
- Pokrój
- Osiąga 30 m wysokości, ma pokrój kolumnowy do szerokostożkowatego, gęstą koronę, gałęzie rosną ukośnie do góry.
- Pień
- Prosty i smukły. Kora popielatoszara do szarobrązowej, oddziela się w formie regularnych włókien. U starszych drzew bruzdkowana.
- Liście
- Ściśle przylegające, zaokrąglone, łuskowate (1 mm długości), ciemnozielone, bez białych plamek. Subtelny słodki, żywiczny zapach[7].
- Kwiaty
- Męskie-jajowate, żółte, do 8 mm długości, rosną na końcach pędów. Żeńskie – mniejsze, eliptyczne, zielone do purpurowych, rosnące z boku gałęzi.
- Owoce
- Owalne szyszki do 4 cm długości i do 2,5 cm szerokości. Niedojrzałe szyszki są zielone, a dojrzałe brązowe. Zbudowane z 8-14 tarczowatych łusek, na każdej łusce guzowaty wyrostek. Korona obsypana szyszkami przez cały rok.
Ekologia
Rośnie w łagodnym klimacie z ciepłymi, suchymi latami. Jest pospolitą rośliną w klimacie śródziemnomorskim.
Zastosowanie
- Drewno cyprysa wiecznie zielonego jest twarde i mocne, używa się go w meblarstwie. Z drewna cyprysowego wykonano drzwi bazyliki św. Piotra na Watykanie[7].
- Jako drzewo ozdobne jest sadzony w parkach i ogrodach. Do odmian uprawnych należą m.in.[7]:
- 'Stricta' – grupa odmian o gęstej, kolumnowej koronie.
- 'Swane's Golden' – powoli rosnąca, o żółto-zielonych liściach.
- 'Green Pencil' – wyjątkowo zwarta i wąska korona. Odmiana wyhodowana z formy 'Stricta'.
Udział w kulturze
Wszyscy badacze roślin biblijnych są zgodni, że gatunek ten wymieniony jest w Biblii i to kilkadziesiąt razy, ale czasami pod biblijnym określeniem cyprys kryją się również inne gatunki drzew (jodła syryjska i jałowiec pospolity). Cyprys jest uważany za symbol żałoby, co odzwierciedla cytat z Księgi Zachariasza (11,2): „Rozpaczaj cyprysie, że cedr upadł, że to, co najpiękniejsze, uległo zagładzie”[8]. Z tego też powodu jest sadzony na cmentarzach w Europie i świecie muzułmańskim[7]. Uważany jest cyprys także za symbol Matki Bożej oraz symbol nieśmiertelności[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ Cupressus sempervirens. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-28].
- ↑ Cupressus sempervirens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
- ↑ Vaclav Vetvicka , "Arbres et Arbustes" (francuska edycja), 1984 .
- ↑ a b c d Owen Johnson, David More "Przewodnik Collinsa, Drzewa". MULTICO Oficyna Wydawnicza, Hongkong 2011, ISBN 978-83-7073-643-9
- ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Bibliografia
- Enrico Banfi, Francesca Consolino "Drzewa". Podręczny leksykon przyrodniczy. Warszawa. Świat Książki. 2004 ISBN 83-7391-097-2.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Wojsyl, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Symi, Greece (Yialos, Symi Harbour, seen from Chorio) Tree at left is Cupressus sempervirens
Author: Wojsyl