Cyryl ze Scytopolis

Cyryl ze Scytopolis
Data i miejsce urodzeniaok. 524
Scytopolis
Data i miejsce śmiercipo 599
Mar Saba
Językgrecki
Dziedzina sztukiżywoty świętych
Ważne dzieła
  • Żywot św. Saby
  • Żywot świętego Eutymiusza

Cyryl ze Scytopolis (ur. ok. 524 w Scytopolis, zm. po 599 w Mar Saba) – bizantyński mnich i hagiograf, autor żywotów świętych pustelników: Saby, Eutymiusza, Jana Hezychasty i Cyriaka.

Życiorys

Nieliczne wiadomości o życiu Cyryla pochodzą z uwag autobiograficznych rozsianych po jego twórczości. Urodził się około 524 roku w Scytopolis w Galilei. We wczesnej młodości został mnichem w rodzinnym mieście. Przebywał potem na Pustyni Judzkiej, około trzydziestego roku życia wstąpił do monasteru, Ławry świętego Eutymiusza, w której spędził prawie 11 lat. Reguła ławry (dużego klasztoru lub zespołu klasztorów) zezwalała mnichom tylko na jedną rozmowę w tygodniu. Z tego powodu nazywano ich hezychastami (milczącymi). Po opuszczeniu Ławry św. Eutymiusza, Cyryl został hezychastą w Wielkiej Ławrze św. Saby, przyjaciela jego rodziców, którego obrał sobie za ojca duchowego[1].

Twórczość

W latach 554-556 Cyryl napisał swoje cztery główne żywoty. Zaczął od obszernego Żywota św. Saby, swego mistrza. Oprócz życia świętego, zmarłego w 532 roku, zamieścił w utworze dzieje drugiego sporu ortodoksji z orygenistami, wyznawcami pochodzącej od Orygenesa teorii apokatastazy, powrotu dusz i ludzi w ramach cyklu kosmicznego do pierwotnej jedności z Bogiem, a także historię monastycyzmu palestyńskiego. Kolejno napisał Żywot świętego Eutymiusza (zm. 473), założyciela klasztoru cenobitycznego, w którym Cyryl wcześniej przebywał, a także Żywot św. Jana Hezychasty z Ławry św. Saby (zm. 559) i Żywot św. Cyriaka (zm. 556)[1].

Kolejne żywoty Cyryla nie dorównały poprzednim oryginalnością i szerokością tematu. Żywot św. Teogniosa, biskupa z Betelii (zm. 522) i Żywot św. Teodozjusza (zm. 529) opierały się na wcześniejszych biografiach Pawła Helladika i Teodora z Petry. Żywot św. Abramiusza, biskupa Kratei (zm. 557) znany tylko z przekładu arabskiego, czy przypisywany mu Żywot św. Gerazyma nasuwają badaczom przypuszczenie, że Cyryl zamierzał opracować żywoty wszystkich znanych mu mnichów palestyńskich[2].

Cyryl często narzekał, że nie posiada odpowiedniego wykształcenia retorycznego. Pisał jednak językiem obrazowym, stylem żywym, nie wyszukanym. W opisie przedstawianych zdarzeń i datowaniu zachowywał dokładność, sumiennie przedstawiał kontrowersje teologiczne, co czyni z niego wiarygodne źródło wiadomości[2].

Wydania polskie

  • Cyryl ze Scytopolis: Żywoty ojców palestyńskich, Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków, 2011, ​ISBN 978-83-7354-411-6​

Przypisy

  1. ↑ a b Jurewicz 1984 ↓, s. 62.
  2. ↑ a b Jurewicz 1984 ↓, s. 63.

Bibliografia

  • O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01422-X.