Cytrynian kofeiny

Cytrynian kofeiny
wzory strukturalne kofeiny i kwasu cytrynowego
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C14H18N4O9

Masa molowa

386,31 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

69-22-7

PubChem

6241

Klasyfikacja medyczna
ATC

N06BC01

Cytrynian kofeiny (łac. coffeinum citricum) – materiał krystaliczny otrzymywany poprzez kokrystalizację z mieszaniny kofeiny i kwasu cytrynowego, stosowany jako lek w leczeniu bezdechu wcześniaków.

Otrzymywanie

Cytrynian kofeiny powstaje w formie bezwodnych kokryształów kwasu cytrynowego i kofeiny w stosunku 1:1 podczas rozcierania obu związków w obecności wody[3] lub chloroformu[4]. Można go też otrzymać w wyniku rozcierania kwasu cytrynowego z hydratem kofeiny (kofeina·0,8H
2
O
) bez obecności rozpuszczalnika; natomiast rozcieranie w takich warunkach bezwodnej kofeiny z kwasem cytrynowym (bezwodnym lub hydratem) daje jedynie mieszaninę obu związków, a nie kokryształy. Analiza rentgenostrukturalna kokryształów ujawniła, że cząsteczki obu związków tworzą czteroelementowe pierścienie, w których dwie cząsteczki kwasu cytrynowego są powiązane naprzemiennie z dwiema cząsteczkami kofeiny za pomocą wiązań wodorowych, obecnych pomiędzy grupami karboksylowymi kwasu a atomami N-9 i O-6 kofeiny[3].

Mechanizm działania biologicznego

Działanie biologiczne cytrynianu kofeiny jest identyczne jak kofeiny[5][6]. Dokładny mechanizm działania kofeiny u noworodków nie został poznany, ale zaproponowano następujące drogi działania: stymulacja ośrodka oddechowego, zwiększenie wentylacji minutowej, zmniejszenie progu do hiperkapnii, zwiększenie reakcji na hiperkapnię, zwiększenie napięcia szkieletowo-mięśniowego, zmniejszenie zmęczenia przeponowego, zwiększenie szybkości metabolizmu oraz zwiększenie zużycia tlenu[6][7][8].

Zastosowanie medyczne

Unia Europejska

  • leczenie bezdechu pierwotnego u wcześniaków[7]

Stany Zjednoczone

  • krótkotrwałe leczenie bezdechu pierwotnego u noworodków urodzonych od 28 tygodnia do poniżej 33 tygodnia ciąży[8]

Cytrynian kofeiny znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2019)[9].

Cytrynian kofeiny jest dopuszczony do obrotu w Polsce (2020)[10].

Działania niepożądane

Cytrynian kofeiny może powodować następujące działania niepożądane u ponad 1% pacjentów[7]: hiperglikemia, zapalenie w miejscu podania wlewu, tachykardia, zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych w miejscu podania wlewu.

Przypisy

  1. Caffeine, citrated, karta charakterystyki produktu Acros Organics, 23 grudnia 2020, numer katalogowy: 461720000; 461720250; 461721000 [dostęp 2022-08-18].
  2. Caffeine Citrate, karta charakterystyki produktu Sagent Pharmaceuticals, 29 września 2014, numer katalogowy: SC-203629 [dostęp 2021-01-08] (ang.).
  3. a b Shyam Karki i inni, Screening for Pharmaceutical Cocrystal Hydrates via Neat and Liquid-Assisted Grinding, „Molecular Pharmaceutics”, 4 (3), 2007, s. 347–354, DOI10.1021/mp0700054 (ang.).
  4. Makoto Mukaida, Kiyohiko Sugano, Katsuhide Terada, Stability Order of Caffeine Co-crystals Determined by Co-crystal Former Exchange Reaction and Its Application for the Validation of in Silico Models, „Chemical and Pharmaceutical Bulletin”, 63 (1), 2015, s. 18–24, DOI10.1248/cpb.c14-00480 (ang.).
  5. Sean Ainsworth, Neonatal Formulary: Drug Use in Pregnancy and the First Year of Life, John Wiley & Sons, 2014, s. 120–121, ISBN 978-1-118-81951-7.
  6. a b Jan Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Encyklopedia Leki Współczesnej Terapii, wyd. 22, Warszawa: Medical Tribune Polska, 2019, s. 618–620, ISBN 978-83-951310-6-6.
  7. a b c Peyona,20 mg/ml, roztwór do infuzji i roztwór doustny. Charakterystyka Produktu Leczniczego, Chiesi Farmaceutici [dostęp 2021-01-08].
  8. a b CAFCIT (caffeine citrate) Injection, Oral Solution, U.S. Food and Drug Administration, 2000 [dostęp 2021-01-08].
  9. WHO Model List of Essential Medicines 21th List, World Health Organization, 2019 [dostęp 2021-01-08] (ang.).
  10. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, „Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia”, 20 lipca 2020 [dostęp 2021-01-08].

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Caffeine citrate.svg
The molecular structure of caffeine citrate.
NFPA 704.svg
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.