Cytrynian sodu

Cytrynian trisodowy
	; Kryształy cytrynianu sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylan trisodu
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Natrii citras
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C6H5Na3O7
Inne wzory	C3H4(OH)(COONa)3
Masa molowa	258,07 g/mol
Wygląd	białe granulki lub proszek, bez zapachu
	Identyfikacja
Numer CAS	68-04-2; 6132-04-3 (dihydrat)
PubChem	6224
SMILES
	C(C(=O)[O-])C(CC(=O)[O-])(C(=O)[O-])O.[Na+].[Na+].[Na+]
InChI
	InChI=1S/C6H8O7.3Na/c7-3(8)1-6(13,5(11)12)2-4(9)10;;;/h13H,1-2H2,(H,7,8)(H,9,10)(H,11,12);;;/q;3*+1/p-3
	InChIKey
	HRXKRNGNAMMEHJ-UHFFFAOYSA-K
Właściwości
	Gęstość
	1,815 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	720 g/l
Temperatura topnienia	150 °C
Kwasowość (pKa)	pH 7,5–9 (5% roztwór wodny)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	dihydrat
	Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana; jako niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	dihydrat
	Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana; jako niebezpieczna według europejskich kryteriów; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0
Numer RTECS	GE8300000
Dawka śmiertelna	LD50 170 mg/kg (mysz, dożylnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	B05 CB02
Farmakokinetyka
Działanie	regulujące pH krwi
Biodostępność	100% (dożylnie)
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	dożylnie

Cytrynian sodu (łac. Natrii citras) – organiczny związek chemiczny z grupy cytrynianów, sól sodowa kwasu cytrynowego. Stosowany jako smakowy i konserwujący dodatek do żywności (E331). „Cytrynian sodu” jest nazwą niejednoznaczną, zazwyczaj odnosi się do cytrynianu trisodowego, może jednak dotyczyć soli disodowej lub monosodowej. Cytrynian trisodowy krystalizuje z roztworów jako sól 3- lub 5,5-wodna^[3].

Cytrynian sodu można otrzymać w reakcji kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem, węglanem lub wodorowęglanem sodu.

Zastosowanie

W przemyśle spożywczym cytrynian sodu używany jest jako sekwestrant^[4] oraz jako dodatek smakowy do napojów gazowanych o smaku cytrynowym np. 7 Up czy Sprite. Ponadto jest czynnikiem antykoagulacyjnym przy produkcji jadalnych produktów z krwi^[5].

Wykorzystywany jest jako składnik kąpieli elektrolitycznych chroniący przed utlenianiem^[6], a także jako reduktor do otrzymywania wolnych metali w formie nanocząstek z ich soli^[7].

W chemii i biochemii stosowany jest m.in. jako składnik buforów, m.in. tzw. SSC (z ang. saline sodium citrate: NaCl–cytrynian sodu)^[8]. Jest też składnikiem odczynnika Benedicta^[9] służącego do wykrywania cukrów redukujących i aldehydów.

W medycynie stosowany jako składnik roztworów do wypełniania cewników do hemodializ poza zabiegami w celu zapobiegania powstawania skrzepów. Jego obecność pozwala na stosowanie niższych stężeń heparyny, dzięki czemu po przedostaniu się roztworu do krwiobiegu obniżone jest ryzyko związane z układowym zaburzeniem krzepliwości^[10].

Spożycie roztworu cytrynianu sodowego przed wysiłkiem fizycznym może wpłynąć korzystnie na wynik. Efekt taki stwierdzono po spożyciu przez wytrenowanych sportowców 1 litra roztworu 0,5 g cytrynianu sodowego/kg masy ciała na 2 godziny przed biegiem na 5 km. Przyjęcie takiej ilości związku często powoduje jednak dolegliwości ze strony układu pokarmowego^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cytrynian sodu. The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-07-17]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ Sodium citrate, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 6224 (ang.).
↑ Frank H. Verhoff: Citric Acid. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 3. DOI: 10.1002/14356007.a07_103.
↑ Alphons C. J. Voragen et al.: Polysaccharides. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2003, s. 23. DOI: 10.1002/14356007.a21_a25.pub2.Sprawdź autora rozdziału:1.
↑ Henning Klostermeyer et al.: Proteins. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 36. DOI: 10.1002/14356007.a22_289.Sprawdź autora rozdziału:1.
↑ Lawrence J. Durney: Electrochemical and Chemical Deposition. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 44–48. DOI: 10.1002/14356007.a09_125.
↑ Natalie Clark, Karen Faulds, Duncan Graham: Nucleic Acid–Nanoparticle Conjugate Sensors for Use with Surface Enhanced Resonance Raman Scattering (SERRS). W: Keith R Fox, Tom Brown (red.): DNA Conjugates and Sensors. Royal Society of Chemistry, 2012, s. 261. DOI: 10.1039/9781849734936-00258. ISBN 978-1-84973-427-1.
↑ S.J.S.J. Harper S.J.S.J. i inni, A comparative study of digoxigenin, 2,4-dinitrophenyl, and alkaline phosphatase as deoxyoligonucleotide labels in non-radioisotopic in situ hybridisation, „Journal of Clinical Pathology”, 50 (8), 1997, s. 686–690, DOI: 10.1136/jcp.50.8.686, PMID: 9301555, PMCID: PMC500121 .
↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88. Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 8-1.
↑ John E.J.E. Moran John E.J.E., Stephen R.S.R. Ash Stephen R.S.R., ASDIN Clinical PracticeA.C.P. Committee ASDIN Clinical PracticeA.C.P., Locking solutions for hemodialysis catheters; heparin and citrate – a position paper by ASDIN, „Seminars in Dialysis”, 21 (5), 2008, s. 490–492, DOI: 10.1111/j.1525-139X.2008.00466.x, PMID: 18764795 .
↑ V.V. Oöpik V.V. i inni, Effects of sodium citrate ingestion before exercise on endurance performance in well trained college runners, „British Journal of Sports Medicine”, 37 (6), 2003, s. 485–489, DOI: 10.1136/bjsm.37.6.485, PMID: 14665584, PMCID: PMC1724692 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[AKRON-1] Cytrynian sodu. The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-07-17]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}

[PubChem-2] Sodium citrate, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 6224 (ang.).

[Verhoff-3] Frank H. Verhoff: Citric Acid. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 3. DOI: 10.1002/14356007.a07_103.

[Voragen-4] Alphons C. J. Voragen et al.: Polysaccharides. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2003, s. 23. DOI: 10.1002/14356007.a21_a25.pub2.Sprawdź autora rozdziału:1.

[Klostermeyer-5] Henning Klostermeyer et al.: Proteins. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 36. DOI: 10.1002/14356007.a22_289.Sprawdź autora rozdziału:1.

[Durney-6] Lawrence J. Durney: Electrochemical and Chemical Deposition. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 44–48. DOI: 10.1002/14356007.a09_125.

[Clark-7] Natalie Clark, Karen Faulds, Duncan Graham: Nucleic Acid–Nanoparticle Conjugate Sensors for Use with Surface Enhanced Resonance Raman Scattering (SERRS). W: Keith R Fox, Tom Brown (red.): DNA Conjugates and Sensors. Royal Society of Chemistry, 2012, s. 261. DOI: 10.1039/9781849734936-00258. ISBN 978-1-84973-427-1.

[Harper-8] S.J.S.J. Harper S.J.S.J. i inni, A comparative study of digoxigenin, 2,4-dinitrophenyl, and alkaline phosphatase as deoxyoligonucleotide labels in non-radioisotopic in situ hybridisation, „Journal of Clinical Pathology”, 50 (8), 1997, s. 686–690, DOI: 10.1136/jcp.50.8.686, PMID: 9301555, PMCID: PMC500121 .

[CRC-9] CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88. Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 8-1.

[10] John E.J.E. Moran John E.J.E., Stephen R.S.R. Ash Stephen R.S.R., ASDIN Clinical PracticeA.C.P. Committee ASDIN Clinical PracticeA.C.P., Locking solutions for hemodialysis catheters; heparin and citrate – a position paper by ASDIN, „Seminars in Dialysis”, 21 (5), 2008, s. 490–492, DOI: 10.1111/j.1525-139X.2008.00466.x, PMID: 18764795 .

[11] V.V. Oöpik V.V. i inni, Effects of sodium citrate ingestion before exercise on endurance performance in well trained college runners, „British Journal of Sports Medicine”, 37 (6), 2003, s. 485–489, DOI: 10.1136/bjsm.37.6.485, PMID: 14665584, PMCID: PMC1724692 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Cytrynian sodu

Zastosowanie

Przypisy

Media użyte na tej stronie