Cywia Lubetkin

Cywia Lubetkin

Celina

Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1914 Byteń
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1978 Lochame ha-Geta’ot
Przebieg służby
Stanowiska	członek dowództwa Żydowskiej Organizacji Bojowej
Główne wojny i bitwy	Powstanie w getcie warszawskim

Cywia Lubetkin ps. Celina^[1] (hebr. צביה לובטקין; ur. 9 listopada 1914 w Bytniu, zm. 11 lipca 1978^[2] w Lochame ha-Geta’ot) – żydowska działaczka podziemia w getcie warszawskim, członek dowództwa Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestniczka powstania w getcie warszawskim.

Życiorys

Cywia Lubetkin wychowała się w miasteczku Byteń w pobliżu Słonimia (obecnie Białoruś), w bardzo religijnej rodzinie^[3]. Od 1930 brała udział w działalności syjonistycznej i w ruchu kibucowym, m.in. w organizacjach Dror i He-Chaluc. W 1938 przeniosła się do Warszawy. W 1939 była delegatką na 21. Światowy Kongres Syjonistyczny w Genewie.

Początkowy okres wojny spędziła w Kowlu i Lwowie, by w styczniu 1940 powrócić do Warszawy. Znalazłszy się w getcie warszawskim, wraz z mężem Icchakiem Cukiermanem aktywnie włączyła się w organizację struktur oporu, inicjując powstanie Bloku Antyfaszystowskiego. 10 maja 1943 wraz z grupą żydowskich bojowców (m.in. Markiem Edelmanem) przedostała się kanałami na ulicę Prostą. Brała udział w powstaniu warszawskim walcząc w szeregach Armii Ludowej. Po kapitulacji powstania wraz grupą żydowskich powstańców ukrywała się w bunkrze przy ul. Promyka 43 na Żoliborzu. 15 listopada 1944 zostali oni ewakuowani przez ekipę zorganizowaną przez personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa^[4].

Była posiadaczką paszportu paragwajskiego wystawionego przez Grupę Ładosia^[5].

Po zakończeniu wojny wraz z mężem wyjechała do Izraela. Była jednym z założycieli Muzeum Bojowników Getta. Jej wnuczka Roni Zuckerman była pierwszą kobietą-pilotem bojowym w izraelskich siłach powietrznych.

Działalność literacka

Po wojnie Cywia spisała swoje przeżycia w kilku esejach, które ukazały się w żydowskiej prasie w Izraelu. Później zostały one zebrane w 1979 w książce „Zagłada i Powstanie” (Bime kilEayon u-mered). Książka dzieli się na trzy odrębne części: (1) okres przed powstaniem w getcie, (2) walki z Niemcami i (3) popowstaniowe losy autorki.

Twórczość

• Zagłada i Powstanie, Wydawnictwo: Książka i Wiedza, Warszawa 1999. Przekład: Maria Krych. ISBN 83-05-13041-X.

Upamiętnienie

• Nazwisko Cywii Lubetkin widnieje na tablicy pamiątkowej umieszczonej przy pomniku Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego przy ulicy Prostej 51 w Warszawie.

Zobacz też

• Ma’ale Cewijja – wieś położona w samorządzie regionu Misgaw, w Dystrykcie Północnym, w Izraelu, została ona nazwana na część Cywi Lubetkin.

Przypisy