Cząber ogrodowy

Cząber ogrodowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

cząber

Gatunek

cząber ogrodowy

Nazwa systematyczna
Satureja hortensis L. 1753
Sp.Pl., 1753

Cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.) Inna nazwa: satureja[3]. Rośnie dziko w południowo-wschodniej Europie oraz w Turcji[4]. Jest uprawiany w wielu rejonach świata.

Morfologia

Pokrój
Jednoroczna roślina o wysokości do 25 cm[5].
Liście
Wąskołopatkowate lub wąsko-lancetowate i całobrzegie[5].
Kwiaty
Liliowe, różowe lub białe, kielich 5-ząbkowy, 1 słupek i 4 pręciki[5].
Owoce
Owocem jest rozpadająca się na 4 rozłupki rozłupnia[5].

Zastosowanie

  • Znany i uprawiany już w starożytnym Rzymie. Obecnie uprawiany w wielu krajach świata.
  • Roślina lecznicza:
    • Surowiec: ziele Herba Saturejae. Zawiera 0,8-1,5% olejku lotnego, złożonego z karwakrolu i cymenu oraz garbniki, żywice i śluzy.
    • Działanie: Powstrzymuje nadmierną fermentacje i wzdęcia, pobudza trawienie, działa słabo moczopędnie i przeciwrobaczo.
    • Zbiór i suszenie: całą część nadziemną, bądź tylko same wierzchołki pędów ścina się w okresie kwitnienia (od lipca do września). Suszy się je w pęczkach zawieszonych na sznurze lub rozłożone cienką warstwą na siatkach, w temperaturze otoczenia. Można również suszyć w suszarni w temperaturze do 40 °C.
Cząber ogrodowy (12 dni)
  • Sztuka kulinarna: Cząber jest świetną przyprawą do ziemniaków, zup i fasoli. Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych polepsza trawienie (ciężkostrawnych potraw).
  • Roślina produkuje najwięcej olejków eterycznych krótko przed kwitnieniem i w trakcie kwitnienia. Cząber świetnie nadaje się do suszenia. Wysuszone rośliny najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach. Zaleca się uprawę cząbru w sąsiedztwie fasoli, gdyż odstrasza od niej mszyce.

Uprawa

Wysiew od maja do gruntu w odstępach 25x25cm. Nasiona należy przykryć tylko cienką warstwą ziemi, gdyż potrzebują dużej ilości światła do kiełkowania. Należy podlewać tylko przy bardzo wysokich temperaturach, ponieważ bardzo dobrze znosi susze.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-12-27].
  5. ↑ a b c d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Media użyte na tej stronie

Satureja hortensis bgiu.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Bogdan (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
cimbru
Cząber ogrodowy.summer savory.12days.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Pawelmb (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

pl:Cząber ogrodowy, en:Summer savory, Satureja hortensis, 12 days old.

Author: Paweł Bura