Czaikowate

Czaikowate

Metainae
Simon, 1894
Czaik jesienny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Podrząd	Opisthothelae
Infrarząd	Araneomorphae
Nadrodzina	Araneoidea
Rodzina	kwadratnikowate
Podrodzina	czaikowate
Synonimy
Metinae Simon, 1894 (nec Boeck, 1872)

Samiec czaika wiosennego

Samica sieciarza jaskiniowego

Czaikowate^[1] (Metainae) – podrodzina pająków z rodziny kwadratnikowatych, klasyfikowanej w infrarzędzie Araneomorphae z podrzędu Opisthothelae.

Opis

Pająki o połyskującym ciele. Oczy tylno-boczne leżą blisko przednio-bocznych. Wysokość nadustka może być równa do dwukrotnie większej od szerokości oczu przednio-środkowych. Szczękoczułki zaopatrzone są w 3 lub 4 zęby na krawędzi przedniej i 4 na tylnej. Szczęki są prawie dwukrotnie dłuższe od wargi dolnej. Odnóża zaopatrzone są w kolce, trichobotria na goleniach i nadstopiach oraz trzy pazurki na końcach stóp. Kształt opistosomy zwykle jest owalny^[2].

Nogogłaszczki samców cechuje wolne paracymbium^[2], cymbium o płaskim, niekiedy masywnym wyrostku zewnętrzno-nasadowym (processus cymbialis ectobasalis)^[3] oraz pojedyncza apofiza na embolusie (MEA, ang. metaine embolic apophysis)^[3][4]. Samice mają w różnym stopniu zesklerotyzowaną płytkę płciową^[2]. Ich narządy rozrodcze cechują się dobrze zesklerotyzowanymi ściankami spermatek i kanalikami zapładniającymi oraz krótszymi od połowy spermateki, a czasem niemal całkiem zanikłymi przewodami kopulacyjnymi^[3][4].

Biologia i występowanie

Czaikowate konstruują koliste sieci łowne o orientacji pionowej lub prawie pionowej i otwartych pępkach^[2].

Podrodzina kosmopolityczna^[5]. W Polsce reprezentują ją 4 gatunki^[6] (zobacz: kwadratnikowate Polski). Spośród nich dwa: czaik jesienny i czaik wiosenny określane są jako prawdopodobnie najpospolitsze i najliczniej występujące pająki przędące koliste sieci łowne w północnej części Europy^[7].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1894 roku przez Eugène’a Simona jako rodzina Metidae^[8]. Później jego status został obniżony do rangi podrodziny Metinae w obrębie kwadratnikowatych, a decyzją z 2013 roku jego nazwę zmieniono na Metainae dla uniknięcia homonimii z Metidae – wprowadzoną w 1872 roku nazwą rodziny skorupiaków^[9]. Skład taksonomiczny podrodziny czaikowatych znacząco i wielokrotnie zmieniał się na przestrzeni lat^[4]. Jednej z ostatnich redefinicji dokonali w 2009 roku Fernando Álvarez-Padilla i współpracownicy zaliczając do niej rodzaje Meta, Metellina, Dolichognatha, Chrysometa i Diphya^[3]. W 2018 Robert Kallal i Gustavo Hormiga opublikowali wyniki molekularnej analizy filogenetycznej kwadratnikowatych ze szczególnym uwzględnieniem czaikowatych. Silnie wspierają one monofiletyzm czaikowatych jako obejmujących 4 rodzaje: Meta, Metellina, Dolichognatha i, opisany w tejże pracy, Zhinu, natomiast rodzajów Diphya i Chryometa nie udało się na ich podstawie zaklasyfikować do żadnej z podrodzin. Odnośnie do relacji wewnątrz podrodziny to rodzaj Metellina zajmuje pozycję siostrzaną względem rodzaju Zhinu, a powstały tak klad pozycję siostrzaną względem rodzaju Dolichognatha, podczas gdy rodzaj Meta zajmuje pozycję bazalną w podrodzinie^[4].

Dotychczas opisano 71 gatunków z tej rodziny, zgrupowanych w 4 rodzajach^[5]:

• Dolichognatha O. Pickard-Cambridge, 1869
• Meta C. L. Koch, 1836
• Metellina Chamberlin & Ivie, 1941
• Zhinu Kallal & Hormiga, 2018

Przypisy