Czaple (powiat złotoryjski)

Czaple

wieś
Wjazd do Czapli od strony Pielgrzymki
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	złotoryjski
Gmina	Pielgrzymka
Wysokość	240 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	320[1]
Strefa numeracyjna	76
Kod pocztowy	59-524[2]
Tablice rejestracyjne	DZL
SIMC	0366340
Położenie na mapie gminy Pielgrzymka Czaple
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Czaple
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Czaple
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego Czaple
51°07′55″N 15°44′30″E/51,131944 15,741667
Strona internetowa

Czaple (niem. Hockenau^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, w gminie Pielgrzymka, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach. Czaple to wieś tematyczna – Wioska Piasku i Kamienia, Najpiękniejsza Wieś Dolnego Śląska 2015 roku. Wioska posiada ofertę dla turysty, która opiera się i wykorzystuje swoje geologiczne zasoby naturalne: piasek i kamień (głównie piaskowiec).

Na jej terenie powstało kilka tematycznych miejsc: Kamienny Skwerek z autem Flinstonów, Piaskowe Miejsce Grillowe z wiatami, grillem, sceną czy np. huśtawką. Skwery nektarodajne z miejscem do odpoczynku, Jasionkowa Chata, a w niej Wystawa Geologiczna. Znajduje się tu również darmowa wypożyczalnia rowerów, ogólnodostępny szlak geologiczny „Spacer po dnie morza kredowego” oraz Szlak Kamiennych Krzyży, a w centrum wsi Ogród Społeczny wraz z pomniejszoną wersją szlaku Kamiennych Krzyży – Mini Ścieżka Krzyży.

Wyżej wymienione miejsca zostały opisane na licznych tablicach informujących.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

Demografia

Według danych z 2017 roku miejscowość liczyła 317 mieszkańców. Strategii Rozwoju Gminy Pielgrzymka na lata 2018–2023^[4].

Według danych z 16 grudnia 1996 liczyła 348 mieszkańców. Narodowy Spis Powszechny (wg stanu na 31 marca 2011) wykazał 320 mieszkańców^[1].

Położenie

Wieś położona jest 240 m n.p.m., oddalona o 5,5 km na północny zachód od Pielgrzymki.

Historia

• Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1379 roku pod nazwą Hokenow (od 1726 r. Hockenau).

• W końcu XVI wieku osiedlili się tu zwolennicy nauki Caspara Schwenckfelda, a wieś związana była z osadnictwem szwenkfeldystów, którzy w XVIII wieku stanowili okresowo nawet większość mieszkańców, ale w I połowie XVIII w. zostali zmuszeni opuszczenia wsi.

• W roku 1757 w okolicy Czapli stacjonowały wojska Austriackie, a ponad pół wieku później (1813) napoleońskie.

• W drugiej połowie XVIII w. w Czaplach funkcjonował folwark, kuźnia, gorzelnia i młyn. W 1798 r. powstała tu pierwsza ewangelicka szkoła. Nowsze dzieje Czapli są związane z kamieniołomami piaskowców. W latach 1832–1833 właściciel kamieniołomu wybudował we wsi Czaple ewangelicką kaplicę cmentarną z miejscowego piaskowca.

• W połowie XIX w. był wymieniany w Czaplach kościół cmentarny, 109 domów, szkoła z nauczycielem, wiatrak, 3 gospody i 2 kamieniołomy. Do rozwoju Czapli w początkach XX w. przyczyniła się też linia kolejowa, wykorzystywana przede wszystkim do obsługi kamieniołomów.

Zabytki i Turystyka

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[5]:

• cmentarz ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, parafialny, powstały w 1833 r.

inne zabytki:

• kaplica pod wezwaniem św. Józefa Opiekuna. Obiekt pochodzi z 1833 r. Kaplica należy do parafii w Pielgrzymce. Po II wojnie światowej oddano parafii w Czaplach istniejącą do dziś kaplicę
• tablica z 1794 r., znajdująca się na ścianie budynku nr 68, dotycząca kościółka na Choińcu
• Kamienna brama^[6]z fragmentem muru prowadząca do kamieniołomu piaskowca 1898 r.

zabytki nieistniejące:

• kaplica istniała wcześniej na Choińcu, później kościół pw. Najświętszej Marii Panny. Kościół ten w XVI wieku popadł w ruinę, dzisiaj nie istnieje.

Miejscowość współcześnie stała się wsią o charakterze turystycznym, która jest już Certyfikowanym Punktem na mapie Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów.

Na terenie miejscowości znajduje się:

• Góra Kopka (343 m n.p.m.) wzniesienie zbudowane z górnokredowych piaskowców pochodzenia morskiego.

• Jedyny w Polsce szlak kamiennych krzyży o długości 14 km, który został otwarty jesienią 2014 r. pod nazwą „Ścieżka historyczno-edukacyjno-przyrodnicza szlakiem kamiennych krzyży w Czaplach (Choińcu) w Krainie Wygasłych Wulkanów” na trasie znajduje się 7 kamiennych krzyży^[7] (krzyże znajdują się w swoim pierwotnym położeniu w lasach)
• Mini ścieżka kamiennych krzyży znajdująca się w centrum wsi. Mini ścieżka krzyży to pomniejszona wersja głównego 14 kilometrowego szlaku,
• Szlak (ścieżka) geologiczna o wdzięcznej nazwie „Spacer po dnie morza kredowego”. To specjalnie wytyczona 3,5 kilometrowa trasa z tablicami geo-edukacyjnymi, głównie po byłych wyrobiskach piaskowców. Początek ścieżki znajduje się w centrum wsi na Kamiennym Skwerku (pierwsza tablica)
• Tematyczne miejsca turystyczne: To miejsce grillowe wraz z altanami z bali, grillem, paleniskiem, elementami małej architektury wykonanej z piaskowca.
• W 2019 r. otwarta została Wystawa Geologiczna w Jasionkowej Chacie (drewniany domek z bali), można w niej podziwiać skały i minerały z terenu Krainy Wygasłych Wulkanów, a także skamieniałości zwierząt lub śladów ich życia, znalezionych na górze Kopka (343 m n.p.m.) w Czaplach.
• 3 strefy nektarodajne, na których umieszczone zostały tablice informujące o życiu pszczół i owadów miododajnych.
• Kamienne skwerki i ogrody tematyczne w tym nowo otwarty Ogród Społeczny tuż przy Jasionkowej Chacie.
• Ogród Społeczny – miejsce rekreacji przy Jasionkowej Chacie. Miejsce społeczne, które ma na celu wzbogacenie wsi m.in. w walory rekreacyjno-edukacyjne. Miejsce to dodatkowo sprzyjać ma rozwojowi miejscowości pod względem turystycznym i społecznym, zapewniając przyszłym użytkownikom obszar do wspólnej integracji i interakcji. W ogrodzie społecznym znaleźć można: leżaki (siedziska), pergole, trejaż, bramki dekoracyjne, płaskorzeźby, zegar słoneczny, fontanna, latarnie świetlne z piaskowca, donice, kule, rzeźby Ostrzycy Proboszczowickiej, Grodźca i Zamku Grodziec, a także góry Połom z Wojcieszowa.
• Ponadto wiele dekoracji i rzeźb z piaskowca m.in.: 3 fontanny (duża z podstawą z rzeźbionych łabędzie przy świetlicy wiejskiej, mniejsza w ogrodzie społecznym, fontanna kula na kamiennym skwerku), pomnik orła z okazji 100 Rocznicy Odzyskania Niepodległości przy świetlicy wiejskiej, dwie rzeźby Czapli (ptaków) przy wejściu do świetlicy, uśmiechnięte grzybki z piaskowca (przy świetlicy – klucznik, koło sklepu – grzyb z kasą, w ogrodzie społecznym – grzyb ogrodnik, przy wejściu do Piaskowego Miejsca Grillowego – grzyb turysta, przy domu rodzinnym – grzyb z mniejszymi grzybkami – rodzina grzybów, przy domu sołtysa – grzyb sołtys, a na kamiennym skwerku – grzyb geolog),

Transport

Przez wieś przebiega Droga wojewódzka nr 364.

Wyróżnienia

W roku 2015 wieś wygrała konkurs Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego na najpiękniejszą wieś dolnośląską^[8].

Galeria

• 

  Kaplica pod wezwaniem św. Józefa Opiekuna

• 

  Totem w centralnej części wsi

Zobacz też

• Czaple
• Czaple Górne
• Czaple Małe
• Czaple Wielkie
• Czaple-Andrelewicze
• Czaple-Kolonia

Przypisy

Bibliografia

• Pogórze Kaczawskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9.
• Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.