Czaplinek

Ten artykuł od 2020-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Czaplinek

— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Rynek w Czaplinku z fontanną, pomnikiem rybaka – Pawła Wasznika i klasycystycznym kościołem
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	drawski
Gmina	Czaplinek
Data założenia	1286
Prawa miejskie	1290-91[1]
Burmistrz	Marcin Naruszewicz
Powierzchnia	13,62 km²
Wysokość	141 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	7155[2] 525,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 94
Kod pocztowy	78-550
Tablice rejestracyjne	ZDR
Położenie na mapie gminy Czaplinek Czaplinek
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Czaplinek
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Czaplinek
Położenie na mapie powiatu drawskiego Czaplinek
53°33′29″N 16°13′59″E/53,558056 16,233056
TERC (TERYT)	3203014
SIMC	0949810
Hasło promocyjne: Przystań na dłużej
Urząd miejski ul. Rynek 6, 78-550 Czaplinek
Strona internetowa

Czaplinek (dawniej Tempelbork, niem. Tempelburg) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Czaplinek. Położone między jeziorami Drawsko i Czaplino.

Według danych z 31 grudnia 2012 roku miasto miało 7200 mieszkańców^[3].

Miasto królewskie starostwa drahimskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie wałeckim województwa poznańskiego^[4].

Położenie

Jezioro

Czaplino

Czaplinek leży na Pojezierzu Drawskim, między jeziorami Drawsko a Czaplino, na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 20 z drogami wojewódzkimi nr 163, nr 171 i nr 177, w odległości ok. 125 km od Szczecina, 95 km od Koszalina, 65 km od Piły.

Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosi 13,62 km²^[5].

Od 1945 roku ponownie w granicach Polski, początkowo w województwie szczecińskim, w latach 1950–1975 w tzw. dużym województwie koszalińskim, a w latach 1975–1998 w tzw. małym województwie koszalińskim.

Historia

Sławogród – pokazowa budowla wzorowana na słowiańskich grodziskach

Najstarsze ślady osadnictwa, pochodzące sprzed 2500 lat, odkryto na wyspie Bielawa na jeziorze Drawsko, w Starym Drawsku i w okolicy obecnego miasta Czaplinek. Na początku naszej ery byli tu germańscy Goci, po nich przyszli Słowianie. W XII wieku na terenie obecnego miasta istniała osada. W czasie wyprawy zbrojnej na Pomorze przeprawiał się tędy Bolesław Krzywousty, włączając słowiańskie Pomorze do Polski.

W tamtych czasach była tu granica polsko-pomorska i pomorsko-wielkopolska, wykorzystująca przesmyk między jeziorami jako naturalną przeszkodę.

Jesienią 1286 roku książę wielkopolski i przyszły król Polski Przemysł II sprowadził na ten teren rycerzy Zakonu Świątyni Jerozolimskiej – templariuszy, którzy obok istniejącej osady w 1290 r. zbudowali zamek komandorii – Tempelborh/Tempelburg. Prawa miejskie Czaplinek otrzymał w 1291 r. Około 1319 roku został włączony do biskupstwa kamieńskiego. W 1366 roku ziemie te nabył król Kazimierz III Wielki. W 1407 powstało starostwo drahimskie z Czaplinkiem leżące na północnych krańcach Wielkopolski w województwie poznańskim. W rękach polskich Czaplinek pozostawał do 1658 roku (traktaty welawsko-bydgoskie), kiedy to przeszedł jako zastaw we władanie Brandenburgii-Prus, definitywnie utracony ze starostwem drahimskim. Od 1701 r. Czaplinek oficjalnie nazywał się Tempelburg i znajdował się w granicach Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 Niemiec.

Czaplinek na widokówce sprzed I w. św.

W wieku XVIII miasto przeżywało bardzo ożywiony rozwój, mimo że miasta nie omijały w tym czasie pożary. W 1725 roku wielki pożar zniszczył miasto prawie w całości. W drugiej połowie XVIII wieku zamek Drahim stopniowo tracił znaczenie jako forteca, po pożarze zaczął popadać w ruinę. Około 1870 r. doprowadzono do miasta linię kolejową. Rozpoczęła się budowa dróg, brukowanych ulic, sieci gazowniczej, powstała poczta wraz z telegrafem. W okresie II wojny światowej w Czaplinku i jego okolicach, utworzono obozy pracy dla jeńców radzieckich i innych narodowości, a spora grupa Polaków była zatrudniona przez Niemców jako robotnicy przymusowi.

Kwatera żołnierzy polskich poległych w bitwie o Czaplinek na czaplineckim cmentarzu komunalnym

Miasto znajdowało się przed linią niemieckiego oporu zwanej Pommernstellung – (pol. Wał Pomorski) i było bronione przez oddziały Wermachtu i SS. Po przełamaniu głównych pozycji Wału Pomorskiego w kierunku Czaplinka nacierały oddziały 7 pułku 3 Dywizji Piechoty. Trzy bataliony wspierane przez pododdziały artylerii zdobyły miasto bez zniszczeń 3 marca 1945 roku. Niemcy w obawie przed okrążeniem w pośpiechu opuścili miasto pozostawiając wiele sprzętu.

Po wojnie miasto powoli straciło swój rolniczy charakter. W czasach Polski Ludowej w mieście działały również zakłady: przerobu torfu oraz drzewno-meblarskie, kino, wybudowano stadion, camping i hotel^[6].

Na mapie Palatinatvs Posnaniensis, in Maiori Polonia primarii nova delineatio z 1668 r. zapisano nazwę miasta jako Czaplinek. Na polskiej mapie wojskowej z 1938 r. podano polski egzonim Czaplinek^[7]. Po przejęciu miasta przez administrację polską przejściowo używano nazwy Czaplice^[8], nazwę Czaplinek wprowadzono formalnie 12 listopada 1946^[9].

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Czaplinka w 2014 roku^[2].

Zabytki

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Kościół Świętej Trójcy

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[10][11]:

• układ urbanistyczny śródmieścia
• kościół pw. Świętej Trójcy z XIII wieku, odrestaurowany w 1725 r., parafialny parafii Świętej Trójcy z unikalnym barokowym ołtarzem baldachimowym z XVIII w. i klasycystyczną amboną z I poł. XIX w.
• dzwonnica drewniana przy kościele parafialnym z XVIII wieku z dzwonem odlanym w Kołobrzegu w 1730;
• neoromański kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1829–1830, filialny parafii Świętej Trójcy, z polichromiami;
• ratusz z 1845 r., ul. Rynek 6
• dawny budynek warsztatowo-mieszkalny przy ul. Studziennej 2

inne zabytki:

• budynek Poczty Polskiej przy Rynku
• kamienice
• cmentarz żydowski.

Turystyka

Przystań żeglarska nad jeziorem Drawsko

Czaplinek współcześnie jest miejscowością turystyczną. Znajduje się tutaj baza noclegowa, duża przystań żeglarska. W Czaplinku zaczyna się spływ rzeką Drawą. Przy ul. Drahimskiej nad jeziorem Drawsko wyznaczono letnie kąpielisko śródlądowe. Istnieje również oficjalne, strzeżone miejsce do kąpieli nad jeziorem Czaplino. Ponadto w Czaplinku znajduje się park linowy, który otwarto 30 kwietnia 2016.

Kultura i sport

W mieście odbywały się Międzynarodowe Zloty Miłośników motocykli Harley-Davidson. Co roku organizowane są wystawy gołębi.

Miejscową drużyną piłkarską jest „Lech” Czaplinek grający obecnie w IV lidze polskiej. W sezonach 2002–2004 oraz 2007/2008 klub grał w grupie zachodniopomorskiej IV ligi. „Lech” posiada 5 sekcji wiekowych (Młodzik Młodszy, Młodzik, Junior Młodszy i Starszy oraz Senior). Klub posiada własny stadion na ponad 250 miejsc, przy ulicy Parkowej.

W mieście funkcjonują również:

• klub sportowy KS „Iras” Czaplinek (piłka nożna i siatkówka)
• „Salos” Czaplinek (młodzież salezjańska) – sekcje koszykówki, siatkówki, tenisa stołowego.

Oświata

Szkoła Podstawowa w Czaplinku

W Czaplinku znajduje się szkoła podstawowa (przy ul. Wałeckiej 49), gimnazjum (przy ul. Słonecznej 27), liceum ogólnokształcące (przy ul. Parkowej 1) oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (przy ul. Grunwaldzkiej 1), który obejmuje Liceum Ogólnokształcące im. 3 Dywizji Strzelców Karpackich, Technikum oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową im. Stefana Czarnieckiego. Poza tym przy ul. Parkowej 2 działa Szkoła Policealna i Liceum uzupełniające. W mieście znajduje się jedno przedszkole niepubliczne^[12], oraz jedno przedszkole publiczne przy ul. Grunwaldzkiej.

Administracja

Ratusz w Czaplinku

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Czaplinka wybierają do swojej rady miejskiej 9 radnych (9 z 15). Pozostałych sześciu radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Czaplinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Ratusz na czaplineckim rynku (Rynek 6).

Gmina Czaplinek utworzyła w obrębie miasta 4 jednostki pomocnicze, zwane osiedlami samorządu mieszkańców (tj. Osiedle Nr 1, 2, 3, 4 Samorządu Mieszkańców). W każdym z nich organ uchwałodawczy – ogólne zebranie mieszkańców wybiera zarząd osiedla, który składa się z 3 do 8 członków, wraz z przewodniczącym^[13][14][15].

Mieszkańcy Czaplinka wybierają posłów na Sejm RP z okręgu wyborczego nr 40 (Koszalin), senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Czaplinek jest siedzibą nadleśnictwa, składającego się z dwóch obrębów (Piława i Czaplinek), w skład których wchodzi 11 leśnictw: Sikory, Łubowo, Worowo, Piaseczno, Kiełpino, Międzylesie, Polne, Rakowo, Nowy Chwalim, Jeziorki, Juchowo. Obszar nadleśnictwa wynosi 15 692 ha, w tym 14 577 ha powierzchni leśnej^[16].

Współpraca zagraniczna

Partnerzy miasta i gminy Czaplinek^[17]:

• Bad Schwartau (Niemcy) od 4 września 1993
• Grimmen (Niemcy) od 19 lipca 2002
• Lychen (Niemcy) od 16 listopada 2001
• Marlow (Niemcy) od 19 lipca 2002
• Ratekau (Niemcy) od 1991

Komunikacja

Stacja kolejowa

W Czaplinku znajduje się stacja kolejowa linii kolejowej nr 210. Około 7 km na południowy wschód od miasta funkcjonuje lądowisko Czaplinek-Broczyno.

W okresie PRL na trasie Rynek – dworzec kolejowy funkcjonowała komunikacja miejska^[18].

Wspólnoty wyznaniowe

• Parafia Świętej Trójcy w Czaplinku
• Świadkowie Jehowy: zbór (Sala Królestwa)^[19].

Ludzie związani z Czaplinkiem

W Czaplinku urodził się Emil Palleske(niem.) (1823–1880), sławny w XIX w. Europie aktor, deklamator, pisarz i biograf Schillera.

W Czaplinku przed II wojną światową mieszkał Iwan Sołoniewicz, rosyjski pisarz, który w 1934 wraz z synem Jurijem i bratem Borysem zbiegł z gułagu w rejonie Karelii i przedostał się do sąsiedniej Finlandii.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Historia Żydów w Czaplinku na portalu Wirtualny Sztetl
• Tempelburg (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 291 .