Czaplinek

Czaplinek
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek w Czaplinku z fontanną, pomnikiem rybaka – Pawła Wasznika i klasycystycznym kościołem
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

drawski

Gmina

Czaplinek

Data założenia

1286

Prawa miejskie

1290-91[1]

Burmistrz

Marcin Naruszewicz

Powierzchnia

13,62 km²

Wysokość

141 m n.p.m.

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


7155[2]
525,3 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 94

Kod pocztowy

78-550

Tablice rejestracyjne

ZDR

Położenie na mapie gminy Czaplinek
Mapa konturowa gminy Czaplinek, w centrum znajduje się punkt z opisem „Czaplinek”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Czaplinek”
Położenie na mapie powiatu drawskiego
Mapa konturowa powiatu drawskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Czaplinek”
Ziemia53°33′29″N 16°13′59″E/53,558056 16,233056
TERC (TERYT)

3203014

SIMC

0949810

Hasło promocyjne: Przystań na dłużej
Urząd miejski
ul. Rynek 6,
78-550 Czaplinek
Strona internetowa

Czaplinek (dawniej Tempelbork, niem. Tempelburg) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Czaplinek. Położone między jeziorami Drawsko i Czaplino.

Według danych z 31 grudnia 2012 roku miasto miało 7200 mieszkańców[3].

Miasto królewskie starostwa drahimskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie wałeckim województwa poznańskiego[4].

Położenie

Jezioro

Czaplino

Czaplinek leży na Pojezierzu Drawskim, między jeziorami Drawsko a Czaplino, na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 20 z drogami wojewódzkimi nr 163, nr 171 i nr 177, w odległości ok. 125 km od Szczecina, 95 km od Koszalina, 65 km od Piły.

Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosi 13,62 km²[5].

Od 1945 roku ponownie w granicach Polski, początkowo w województwie szczecińskim, w latach 1950–1975 w tzw. dużym województwie koszalińskim, a w latach 1975–1998 w tzw. małym województwie koszalińskim.

Historia

Sławogród – pokazowa budowla wzorowana na słowiańskich grodziskach

Najstarsze ślady osadnictwa, pochodzące sprzed 2500 lat, odkryto na wyspie Bielawa na jeziorze Drawsko, w Starym Drawsku i w okolicy obecnego miasta Czaplinek. Na początku naszej ery byli tu germańscy Goci, po nich przyszli Słowianie. W XII wieku na terenie obecnego miasta istniała osada. W czasie wyprawy zbrojnej na Pomorze przeprawiał się tędy Bolesław Krzywousty, włączając słowiańskie Pomorze do Polski.

W tamtych czasach była tu granica polsko-pomorska i pomorsko-wielkopolska, wykorzystująca przesmyk między jeziorami jako naturalną przeszkodę.

Jesienią 1286 roku książę wielkopolski i przyszły król Polski Przemysł II sprowadził na ten teren rycerzy Zakonu Świątyni Jerozolimskiej – templariuszy, którzy obok istniejącej osady w 1290 r. zbudowali zamek komandorii – Tempelborh/Tempelburg. Prawa miejskie Czaplinek otrzymał w 1291 r. Około 1319 roku został włączony do biskupstwa kamieńskiego. W 1366 roku ziemie te nabył król Kazimierz III Wielki. W 1407 powstało starostwo drahimskie z Czaplinkiem leżące na północnych krańcach Wielkopolski w województwie poznańskim. W rękach polskich Czaplinek pozostawał do 1658 roku (traktaty welawsko-bydgoskie), kiedy to przeszedł jako zastaw we władanie Brandenburgii-Prus, definitywnie utracony ze starostwem drahimskim. Od 1701 r. Czaplinek oficjalnie nazywał się Tempelburg i znajdował się w granicach Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 Niemiec.

Czaplinek na widokówce sprzed I w. św.

W wieku XVIII miasto przeżywało bardzo ożywiony rozwój, mimo że miasta nie omijały w tym czasie pożary. W 1725 roku wielki pożar zniszczył miasto prawie w całości. W drugiej połowie XVIII wieku zamek Drahim stopniowo tracił znaczenie jako forteca, po pożarze zaczął popadać w ruinę. Około 1870 r. doprowadzono do miasta linię kolejową. Rozpoczęła się budowa dróg, brukowanych ulic, sieci gazowniczej, powstała poczta wraz z telegrafem. W okresie II wojny światowej w Czaplinku i jego okolicach, utworzono obozy pracy dla jeńców radzieckich i innych narodowości, a spora grupa Polaków była zatrudniona przez Niemców jako robotnicy przymusowi.

Kwatera żołnierzy polskich poległych w bitwie o Czaplinek na czaplineckim cmentarzu komunalnym

Miasto znajdowało się przed linią niemieckiego oporu zwanej Pommernstellung – (pol. Wał Pomorski) i było bronione przez oddziały Wermachtu i SS. Po przełamaniu głównych pozycji Wału Pomorskiego w kierunku Czaplinka nacierały oddziały 7 pułku 3 Dywizji Piechoty. Trzy bataliony wspierane przez pododdziały artylerii zdobyły miasto bez zniszczeń 3 marca 1945 roku. Niemcy w obawie przed okrążeniem w pośpiechu opuścili miasto pozostawiając wiele sprzętu.

Po wojnie miasto powoli straciło swój rolniczy charakter. W czasach Polski Ludowej w mieście działały również zakłady: przerobu torfu oraz drzewno-meblarskie, kino, wybudowano stadion, camping i hotel[6].

Na mapie Palatinatvs Posnaniensis, in Maiori Polonia primarii nova delineatio z 1668 r. zapisano nazwę miasta jako Czaplinek. Na polskiej mapie wojskowej z 1938 r. podano polski egzonim Czaplinek[7]. Po przejęciu miasta przez administrację polską przejściowo używano nazwy Czaplice[8], nazwę Czaplinek wprowadzono formalnie 12 listopada 1946[9].

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Czaplinka w 2014 roku[2].


Piramida wieku Czaplinek.png

Zabytki

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Kościół Świętej Trójcy

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10][11]:

  • układ urbanistyczny śródmieścia
  • kościół pw. Świętej Trójcy z XIII wieku, odrestaurowany w 1725 r., parafialny parafii Świętej Trójcy z unikalnym barokowym ołtarzem baldachimowym z XVIII w. i klasycystyczną amboną z I poł. XIX w.
  • dzwonnica drewniana przy kościele parafialnym z XVIII wieku z dzwonem odlanym w Kołobrzegu w 1730;
  • neoromański kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1829–1830, filialny parafii Świętej Trójcy, z polichromiami;
  • ratusz z 1845 r., ul. Rynek 6
  • dawny budynek warsztatowo-mieszkalny przy ul. Studziennej 2

inne zabytki:

  • budynek Poczty Polskiej przy Rynku
  • kamienice
  • cmentarz żydowski.

Turystyka

Przystań żeglarska nad jeziorem Drawsko

Czaplinek współcześnie jest miejscowością turystyczną. Znajduje się tutaj baza noclegowa, duża przystań żeglarska. W Czaplinku zaczyna się spływ rzeką Drawą. Przy ul. Drahimskiej nad jeziorem Drawsko wyznaczono letnie kąpielisko śródlądowe. Istnieje również oficjalne, strzeżone miejsce do kąpieli nad jeziorem Czaplino. Ponadto w Czaplinku znajduje się park linowy, który otwarto 30 kwietnia 2016.

Kultura i sport

W mieście odbywały się Międzynarodowe Zloty Miłośników motocykli Harley-Davidson. Co roku organizowane są wystawy gołębi.

Miejscową drużyną piłkarską jest „Lech” Czaplinek grający obecnie w IV lidze polskiej. W sezonach 20022004 oraz 2007/2008 klub grał w grupie zachodniopomorskiej IV ligi. „Lech” posiada 5 sekcji wiekowych (Młodzik Młodszy, Młodzik, Junior Młodszy i Starszy oraz Senior). Klub posiada własny stadion na ponad 250 miejsc, przy ulicy Parkowej.

W mieście funkcjonują również:

  • klub sportowy KS „Iras” Czaplinek (piłka nożna i siatkówka)
  • „Salos” Czaplinek (młodzież salezjańska) – sekcje koszykówki, siatkówki, tenisa stołowego.

Oświata

Szkoła Podstawowa w Czaplinku

W Czaplinku znajduje się szkoła podstawowa (przy ul. Wałeckiej 49), gimnazjum (przy ul. Słonecznej 27), liceum ogólnokształcące (przy ul. Parkowej 1) oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (przy ul. Grunwaldzkiej 1), który obejmuje Liceum Ogólnokształcące im. 3 Dywizji Strzelców Karpackich, Technikum oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową im. Stefana Czarnieckiego. Poza tym przy ul. Parkowej 2 działa Szkoła Policealna i Liceum uzupełniające. W mieście znajduje się jedno przedszkole niepubliczne[12], oraz jedno przedszkole publiczne przy ul. Grunwaldzkiej.

Administracja

Ratusz w Czaplinku

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Czaplinka wybierają do swojej rady miejskiej 9 radnych (9 z 15). Pozostałych sześciu radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Czaplinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Ratusz na czaplineckim rynku (Rynek 6).

Gmina Czaplinek utworzyła w obrębie miasta 4 jednostki pomocnicze, zwane osiedlami samorządu mieszkańców (tj. Osiedle Nr 1, 2, 3, 4 Samorządu Mieszkańców). W każdym z nich organ uchwałodawczy – ogólne zebranie mieszkańców wybiera zarząd osiedla, który składa się z 3 do 8 członków, wraz z przewodniczącym[13][14][15].

Mieszkańcy Czaplinka wybierają posłów na Sejm RP z okręgu wyborczego nr 40 (Koszalin), senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Czaplinek jest siedzibą nadleśnictwa, składającego się z dwóch obrębów (Piława i Czaplinek), w skład których wchodzi 11 leśnictw: Sikory, Łubowo, Worowo, Piaseczno, Kiełpino, Międzylesie, Polne, Rakowo, Nowy Chwalim, Jeziorki, Juchowo. Obszar nadleśnictwa wynosi 15 692 ha, w tym 14 577 ha powierzchni leśnej[16].

Współpraca zagraniczna

Partnerzy miasta i gminy Czaplinek[17]:

Komunikacja

Stacja kolejowa

W Czaplinku znajduje się stacja kolejowa linii kolejowej nr 210. Około 7 km na południowy wschód od miasta funkcjonuje lądowisko Czaplinek-Broczyno.

W okresie PRL na trasie Rynek – dworzec kolejowy funkcjonowała komunikacja miejska[18].

Wspólnoty wyznaniowe

Ludzie związani z Czaplinkiem

W Czaplinku urodził się Emil Palleske(niem.) (1823–1880), sławny w XIX w. Europie aktor, deklamator, pisarz i biograf Schillera.

W Czaplinku przed II wojną światową mieszkał Iwan Sołoniewicz, rosyjski pisarz, który w 1934 wraz z synem Jurijem i bratem Borysem zbiegł z gułagu w rejonie Karelii i przedostał się do sąsiedniej Finlandii.

Przypisy

  1. Na Ziemi Ojców, Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych, 1962, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, s. 182.
  2. a b Czaplinek w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2012 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 5 czerwca 2013, ISSN 1734-6118.
  4. Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 242.
  5. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  6. Czesław Piskorski „Pomorze Zachodnie, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980, s. 121. ISBN 83-217-2292-X.
  7. Arkusz 42 Stettin (Szczecin). Mapa operacyjna 1:300 000. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa: 1938.
  8. Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945–1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 45. ISBN 83-87879-34-7.
  9. M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262.
  10. Rejestr zabytków nieruchomych woj. zachodniopomorskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 12. [dostęp 2013-05-03].
  11. „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin. 
  12. Lista szkół – Gmina Czaplinek. W: www.katalog.szkolnictwa.pl [on-line]. [dostęp 2014-02-01].
  13. Uchwała Nr X/83/07 Rady Miejskiej w Czaplinku z dnia 6 lipca 2007 r. ws. Statutu Osiedla Nr 1 (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2007 r. Nr 88, poz. 1482).
  14. Uchwała Nr X/84/07 Rady Miejskiej w Czaplinku z dnia 6 lipca 2007 r. ws. Statutu Osiedla Nr 2 (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2007 r. Nr 88, poz. 1483).
  15. Uchwała Nr X/85/07 Rady Miejskiej w Czaplinku z dnia 6 lipca 2007 r. ws. Statutu Osiedla Nr 3 (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2007 r. Nr 88, poz. 1485).
  16. Pojezierze Drawskie – lasy.
  17. Kontakty zagraniczne (pol.). UMiG w Czaplinku. [dostęp 2009-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-18)].
  18. Remigiusz Grochowiak Atlas komunikacji miejskiej. Województwo zachodniopomorskie.
  19. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2013-01-29].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Czaplinek (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Czaplinek, Polska
POL Czaplinek flag.svg
Flaga Czaplinek, zachodniopomorskie
Gord Slawogrod in Czaplinek 2007-06.jpg
Autor: JDavid, Licencja: CC BY 2.5
Rekonstrukcja wczesnośredniowieczna - Grodzisko Sławogród w Czaplinku, zachodniopomorskie
Jezioro Drawsko (3).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
jezioro Drawsko
Powiat drawski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu drawskiego, Polska
Czaplinek rynek (1).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Czaplinek, Rynek - kościół pomocniczy pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, klasycystyczny, bud. 1828-1830 (wg projektu Karla F. Schinkla)
Czaplinek cmentarz (3).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Kwatera wojenna na cmentarzu w Czaplinku
Czaplinek Kosciol Podwyzszenia Krzyza Swietego (0).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Czaplinku
Jezioro Czaplino.jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
jezioro Czaplino
Czaplinek szkola podstawowa.jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Czaplinek
Czaplinek kosciol Swietej Trojcy (7).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół Świętej Trójcy w Czaplinku
Czaplinek Urzad Miejski.jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Czaplinek, Rynek 6 - Ratusz / Urząd Miejski (zabytek nr 439)
POL powiat drawski COA.svg
Autor: Bastianow (Bastian), Licencja: CC BY-SA 2.5
Autorska, niezgodna ze wzorem urzędowym wersja herbu powiatu drawskiego. Urzędowa wersja herbu: File:Powiat drawski CoA official.png
Piramida wieku Czaplinek.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Czaplinka, 2014
Czaplinek stacja kolejowa (2).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Stacja kolejowa w Czaplinku