Czarcikęs łąkowy

Czarcikęs łąkowy
Ilustracja
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

czarcikęs

Gatunek

czarcikęs łąkowy

Nazwa systematyczna
Succisa pratensis Moench
Methodus 489. 1794
Pokrój

Czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis) – gatunek rośliny należący w zależności od ujęcia do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Posiada liczne synonimy[3]. Występuje na Syberii, Kaukazie, w zachodniej Azji i w Europie[4]. Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tym obszarem rodzimego występowania[4]. W Polsce jest średnio pospolity.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do rodzaju Succisa Haller, rodziny szczeciowatych Dipsacaceae, która wraz z siostrzaną rodziną kozłkowatych Valerianaceae stanowią jedną z linii rozwojowych w obrębie rzędu szczeciowców Dipsacales w grupie euasterids II wchodzącej w skład kladu astrowych (asterids) należącego do dwuliściennych właściwych (eudicots).

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Rosopsida, podklasa dereniowe, nadrząd Dipsacanae, rząd szczeciowce, rodzina szczeciowate, rodzaj czarcikęs Moench[5].

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziająca się, o wysokości 15-50 (80) cm. Dołem jest nagą, górą przylegająco owłosiona. Pod ziemią roślina posiada krótkie, ucięte kłącze.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście eliptyczne lub jajowatolancetowate, dość grube, całobrzegie lub słabo piłkowane. Dolne mają nasadę zwężającą się w ogonek, górne są siedzące.
Kwiaty
Kwiatostan typu koszyczek, z początku półkulisty, potem bardziej płaski, 2-3 cm średnicy. Korona kwiatu niebieskofioletowa. Przysadki w postaci wąskolancetowatych plewinek. Kielich kwiatów złożony z 5 długich ości. Prócz niego występuje miseczkowaty, czterokanciasty kieliszek o 4 jajowatych ząbkach. Korona o długości 4-7 mm jest owłosiona. Kwiaty środkowe tej samej wielkości, co brzeżne. Wewnątrz kwiatów dwukrotny słupek i 4 pręciki.
Owoce
Czterokanciaste, silnie owłosione orzeszki o długości ok. 5 mm.

Biologia i ekologia

Czarcikęs łąkowy

Bylina, hemikryptofit. Roślina miododajna, o przedprątnych kwiatach, kwitnie od lipca do września[6]. Rośnie na wilgotnych łąkach, torfowiskach, obrzeżach lasów. Występuje na słabo kwaśnych i wilgotnych glebach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Molinion caeruleae i Ass. Junco-Molinietum (opt.)[7]. Jest rośliną żywicielską chronionego motyla przeplatki aurinii[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ Synonimy nazw gatunków. [dostęp 2007-12-03].
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-03-08].
  5. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Succisa. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09]. (ang.).
  6. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010, s. 248.

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

Media użyte na tej stronie

Succisa pratensis W.jpg
Autor: Fornax, Licencja: CC BY-SA 3.0
Succisa pratensis (Unterfranken, Germany)
SuccisaPratensis2.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Flowering Devil's-bit Scabious, Succisa pratensis – left with closed blossoms, right opened inflorescence.
Gewöhnlicher Teufelsabbiss.jpg
Autor: own work by me, Belladonna Die volle Nennung des Autorenpseudonyms und der Zuschreibung wie unten stehend ist für eine Lizenz-konforme Nutzung erforderlich. For a license-compliant use, you have to use my pseudonym an the attribution as written down below., Licencja: GFDL 1.2
Succisa pratensis