Czarmonium

Struktura cząstki J/psi składająca się z kwarka i antykwarka powabnego

Czarmonium, kwarkonium powabne[a], mezon J/Ψmezon zawierający kwark i antykwark powabny (ang. charm quark – stąd nazwa mezonu). Żaden ze stanów czarmonium nie jest stabilny ze względu na oddziaływania silne, są zatem cząstkami z grupy rezonansów.

Odkryte w listopadzie 1974 w dwóch niezależnych centrach badawczych: przez grupę Burtona Richtera w SLAC, oraz przez grupę Samuela Tinga z Brookhaven National Laboratory. Odkrycie czarmonium, okrzyknięte mianem "rewolucji listopadowej" w fizyce cząstek elementarnych[2][3], było bardzo istotne dla rozwoju tej dziedziny nauki, gdyż dowodziło pośrednio istnienia czwartego rodzaju kwarku, nazywanego powabnym i opisywanego wcześniej teoretycznie[2][4]. Sukces doświadczalny grup Richtera i Tinga stał się zarazem sukcesem teoretycznej chromodynamiki kwantowej, której przewidywania legitymizował[2]. Richter i Ting zostali za swoje odkrycie uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w roku 1976. Richter zaproponował oznaczenie nowej cząstki symbolem ψ, Ting optował za literą J – w uznaniu równorzędności odkryć używa się obecnie symbolu J/ψ (czyt. jot/psi; symbole wszystkich pozostałych cząstek elementarnych są jednoliterowe).

Czarmonium, podobnie jak atom wodoru lub pozytonium, może przebywać w wielu różnych stanach kwantowomechanicznych (stopniach wzbudzenia). Różnią się one energią (a zatem również masą spoczynkową) oraz czasem życia[5]. Używa się dla nich oznaczeń ηc, hc, ψ i Χc. Pierwszy ze stanów ψ nosi nazwę J/ψ. Lekkie stany są stosunkowo trwałe ze względu na regułę OZI.

Zobacz też

Uwagi

  1. Polskie nazwy proponowane przez PTF[1].

Przypisy

  1. Bernard Jancewicz, Angielsko-polski słownik nowych terminów fizycznych, Polskie Towarzystwo Fizyczne, 15 lutego 2011 [dostęp 2020-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-13].
  2. a b c Fred Gilman, The November Revolution, SLAC Beam Line, styczeń 1985 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
  3. Avinash Khare, The November (J/ψ) revolution: Twenty-five years later, „Current Science”, 77 (9), 1999 [zarchiwizowane z adresu 2006-12-14] (ang.).
  4. Bob Cahn, Science Today: BaBar's Astonishing Decays, SLAC Today, 8 lutego 2007 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
  5. Chang-Zheng Yuan, Charmonium radiative decays, bes.ihep.ac.cn, 20 października 2006 [dostęp 2020-04-25] (ang.).

Media użyte na tej stronie