Czarnogórska Armia Narodowa

Ten artykuł od 2022-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Czarnogórska Armia Narodowa (czarn. Crnogorska narodna vojska) – oddziały czetnickie z obszaru Czarnogóry, podporządkowane chorwackim ustaszom pod koniec II wojny światowej.

Geneza

Wiosną 1944 r. do Zagrzebia – stolicy marionetkowego Niezależnego Państwa Chorwackiego (NDH) – przybył Sekula Drljević, niepodległościowy działacz czarnogórski, kolaborujący wcześniej z Włochami. W lipcu powołał on Czarnogórską Radę Państwową, która działała w ramach struktur państwowych NDH. Natychmiast rozpoczął przy pomocy chorwackich ustaszy starania w celu sformowania własnej formacji zbrojnej. Po niepowodzeniu postanowił skontaktować się z Pavle Đurišiciem, czetnickim dowódcą i wojewodą, którego oddziały panowały nad większością obszaru Czarnogóry. W rezultacie 22 marca 1945 r. doszło w miejscowości Doboj do zawarcia oficjalnej umowy. Pavle Đurišić, który dążył do wycofania swoich sił na północ do Słowenii, uznał Czarnogórską Radę Państwową za tymczasowy rząd Czarnogóry i podporządkował jej swoje siły pod nazwą Czarnogórskiej Armii Narodowej. Natomiast S. Drljević zobowiązał się załatwić czetnikom bezpieczne przejście przez chorwacką granicę oraz odpoczynek i przegrupowanie bez przeciwdziałania ze strony Chorwatów. Głównodowodzącym miał być S. Drljević, lecz faktycznym dowódcą P. Đurišić. Było to czysto taktyczne porozumienie.

Dzieje Czarnogórskiej Armii Narodowej

Umowa nie została jednak dotrzymana. Kiedy 8 kwietnia 1945 r. oddziały P. Đurišicia próbowały przekroczyć granicę z NDH, wojska chorwackie i ustasze pod dowództwem płk. Vladymira Metikoša znienacka otoczyli je i rozbroili. Czetnicy zostali przeorganizowani w trzy brygady w sile ok. 5-10 tys. ludzi i podporządkowani bezpośrednio dowództwu ustaszy. Na ich czele stanął gen. Agram, a politycznym przywódcą był S. Drljević. Skierowano ich pod nazwą Czarnogórska Armia Narodowa w rejon Karlovca do walki z komunistyczną partyzantką Josipa Broz Tity. Po tych zmianach pozycja P. Đurišicia uległa znacznemu pogorszeniu. Ostatecznie wraz z innymi czetnickimi oficerami został on przewieziony do miejscowości Stara Gradiška, skąd – po rozbrojeniu – odesłano ich do obozu koncentracyjnego w Jasenovacu. Tymczasem Czarnogórska Armia Narodowa w ostatnim okresie wojny wycofała się wespół z chorwackim wojskiem i ustaszami do Słowenii, a stamtąd do Austrii, gdzie poddano się wojskom brytyjskim. Brytyjczycy przekazali ich jednak nowym komunistycznym władzom jugosłowiańskim, które w większości wymordowały czetników. Pozostali trafili do obozów pracy.