Czarny Legion

1. Pułk Ustaszy

1 ustaša pukovnija

Historia
Państwo	Chorwacja
Sformowanie	3 września 1941
Rozformowanie	~ 9 maja 1945
Dowódcy
Pierwszy	Jure Francetić
Ostatni	Rafael Boban
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Kryptonim	Czarna Legia chorw. Crna legija niem. Schwarze Legion
Dyslokacja	Sarajewo
Formacja	Hrvatsko domobranstvo
Rodzaj wojsk	piechota zmotoryzowana

Czarna Legia, Czarny Legion (chorw. Crna legija, niem. Schwarze Legion) – nieformalna nazwa 1 Pułku Ustaszy (chorw. 1 ustaša pukovnija) podczas II wojny światowej.

Latem 1941 do Sarajewa przybyło tysiące uciekinierów z powodu czystek etnicznych prowadzonych przez serbskich czetników we wschodniej Bośni w rejonie Višegrad-Sarajewo. W odpowiedzi spośród tamtejszych muzułmańskich Bośniaków i katolickich Chorwatów została sformowana 3 września w Sarajewie jednostka wojskowa, mająca zabezpieczyć interesy Niepodległego Państwa Chorwackiego (NDH) na obszarach wschodniej Bośni.

Na jej czele stanął kpt. Jure Francetić, a jego zastępcą został Rafael Boban. Pod koniec września przemianowano ją na Francetićeva Ustaša Bojna w sile trzech batalionów i baterii górskiej artylerii. Do początku grudnia jej liczebność wzrosła z ok. 850 ludzi do ok. 1,2–1,5 tys. Byli bardzo dobrze uzbrojeni, wyposażeni i całkowicie zmotoryzowani (ciężarówki i motocykle). Występowało nawet kilka włoskich tankietek. Nosili czarne mundury, stąd pojawiła się nieformalna nazwa jednostki – Crna legija.

Jure Francetić awansował do stopnia pułkownika 25 czerwca 1942 r. Pod jego dowództwem jednostka stała się jednym z najlepszych chorwackich oddziałów antypartyzanckich. Na początku grudnia 1941 1. batalion uczestniczył wraz z 8. pułkiem piechoty Chorwackiej Domobrany i kilkoma batalionami ustaszy w pierwszej większej operacji skierowanej przeciwko czetnikom i NOVJ w rejonie Ozrenu. Pod koniec stycznia 1942 cały Legion brał ograniczony udział w operacji „Süd-Kroatien” w rejonie miejscowości Visoko-Vareš. Współdziałał z niemieckimi 342 i 712 Dywizjami Piechoty, włoską Dywizją „Rawenna” oraz chorwackimi 4. i 5. Dywizjami Piechoty. Zadaniem Legionu było zablokowanie oddziałów partyzanckich, tak aby pozostałe jednostki mogły je zniszczyć. Operacja zakończyła się sukcesem, gdyż partyzanci ponieśli ciężkie straty i wycofali się w górzyste rejony. Do początku marca Legion działał samodzielnie, zwalczając nieduże oddziały partyzanckie i czetnickie. Od 15 marca ochraniał flankę niemieckiej 718 Dywizji Piechoty w ramach operacji Trio I. W maju przeszedł do rejonu Vlasenica-Srebrenica, działając tam do początku sierpnia. Nowo sformowany 4. batalion został wówczas wysłany do zachodniej Bośni, gdzie wziął udział wraz z Niemcami w największej operacji antypartyzanckiej w 1942 pod kryptonimem West-Bosnien. Do końca sierpnia oczyszczono obszar z oddziałów komunistycznych, zadając im ciężkie straty. W międzyczasie w dniach 28 lipca – 19 sierpnia jeden z pozostałych batalionów Legionu wsparty baterią artylerii górskiej i oddziałem samochodowym pod dowództwem płk. Simicia bronił wraz z lokalną milicją ustaszowską miasta Kupres przed atakami czterech brygad partyzanckich. Pomimo sporych strat obrona zakończyła się powodzeniem.

25 sierpnia dowództwo jednej z niemieckich dywizji aresztowało płk. Franceticia z powodu zbrodni popełnianych przez jego podkomendnych na serbskiej ludności cywilnej. Planowało nawet rozbrojenie Legionu. Jednakże z powodu interwencji poglavnika Ante Pavelicia nie doszło do tego, a płk J. Francetić po uwolnieniu został dodatkowo mianowany komendantem wszystkich sił ustaszowskich w regionie. We wrześniu towarzyszył on przywódcy NDH w inspekcji oddziałów chorwackich na froncie wschodnim. W tym czasie Legion został podzielony, kończąc swoją działalność bojową. Jego główna część została przemianowana na I Mobilną Brygadę Ustaszy (chorw. I Pokretni Ustaški zdrug), zaś jeden z batalionów dowodzony przez Bobana posłużył do sformowania V Brygady Ustaszy w Podrawiu. Byli żołnierze Legionu nadal służyli w czarnych mundurach aż do końca wojny. Około 120 spośród nich zostało straconych przez NOVJ w rejonie Sisaku w maju 1945.

Linki zewnętrzne

• Historia Czarnego Legionu (jęz. angielski)