Czartak (grupa literacka)

Czartak – regionalistyczna grupa literacka, którą w Wadowicach założył Emil Zegadłowicz, aktywna w latach 1922-1928.

Nazwę zaczerpnięto z dialektu, oznacza lepiankę, strażnicę, budę z desek. Nazwą Czartak określano też budowlę znajdującą się w pobliżu wsi Mucharz (prawdopodobnie dawna wartownia lub kaplica).

Program Czartaka łączył mistycyzm religijny z miłością do przyrody i pochwałą "prostaczka" ściśle z nią obcującego (franciszkanizm). Niechętnie nastawiony do współczesnej cywilizacji (antyurbanizm). Inspirował się ideami ekspresjonizmu. Grupa związana była z kulturą i topografią Beskidów, promując motywy regionalne. W latach 1922-1928 grupa wydała 3 numery czasopisma „Czartak”.

Do grupy należeli m.in.: Edward Kozikowski, Jan Nepomucen Miller, Tadeusz Szantroch, Janina Brzostowska, Zofia Kossak-Szczucka, Jan Wiktor oraz kilku wybitnych artystów-plastyków, jak Julian Fałat, Wojciech Weiss, Zbigniew Pronaszko, Jan Hrynkowski. Część członków grupy wywodziła się ze środowiska czasopisma „Ponowa”.

Bibliografia

• Grzegorz Gazda: Dwudziestolecie międzywojenne. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008, s. 41-42. ISBN 978-83-7420-110-0.
• Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Wyd. III - 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 32-33, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13851-6.