Czasznica miskowata

Czasznica miskowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

purchawkowate

Rodzaj

czasznica

Gatunek

czasznica miskowata

Nazwa systematyczna
Calvatia cyathiformis (Bosc) Morgan
J. Cincinnati Soc. Nat. Hist. 12(4): 168 (1890)
The American Museum journal (c1900-(1918)) (17973153400).jpg

Czasznica miskowata (Calvatia cyathiformis (Bosc) Morgan) – gatunek grzybów należący do rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Calvatia, Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1811 Louis Augustin Guillaume Bosc nadając mu nazwę Lycoperdon cyathiforme. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1890 Andrew Price Morgan przenosząc go do rodzaju Calvatia[1].

Synonimy łacińskie[2]:

  • Calvatia cyathiformis (Bosc) Morgan 1890 f. cyathiformis
  • Calvatia cyathiformis f. fragilis (Quél.) A.H. Sm. 1964
  • Calvatia cyathiformis (Bosc) Morgan 1890 subsp. cyathiformis
  • Calvatia cyathiformis subsp. fragilis (Quél.) Dring 1964
  • Calvatia fragilis (Quél.) Morgan 1890
  • Lycoperdon cyathiforme Bosc 1811
  • Lycoperdon fragile Vittad. 1843
  • Utraria fragilis Quél. 1886

Nazwę polską nadała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r.[3]

Morfologia

Owocnik

Duże, o średnicy 6–12 cm i wysokości do 10 cm, mniej więcej kulisty, lub odwrotnie gruszkowaty. Posiada szeroką podstawę, z której wyrasta gruby sznur grzybniowy. U młodych owocników egzoperydium białe, omszone lub szorstkie. Podczas dojrzewania owocnika pęka dużymi, nieregularnymi i odpadającymi płatami odsłaniając cienkie endoperydium. Początkowo jest ono białawe, potem ciemnieje, i podczas pękania egzoperydium jest już szarobrązowe z purpurowym odcieniem. Rozpada się aż do podglebia odsłaniając glebę[4].

Gleba u młodych owocników biała, u dojrzałych brązowofioletowa, pylista. Od zwartego i jaśniejszego podglebia oddzielona jest cienką diafragmą[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, o rozmiarach 3–6 μm, pokryte kolcami o długości 0,5–1 μm, hialinowe, w KOH hialinowe, w odczynniku Melzera brązowe. Włośnia o średnicy 2,5 μm i ścianie grubości około 0,5 μm, gładka lub bardzo drobno chropowata, słabo rozgałęziona, septowana[5].

Występowanie

Poza Antarktydą czasznica miskowata występuje na wszystkich kontynentach[6]. W Ameryce Północnej jest częsta (poza zachodnim wybrzeżem), w Europie znana jest w niektórych tylko krajach[5]. W Polsce do 2003 r. podano tylko 2 jej stanowiska[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[7].

Saprotrof. Owocniki pojawiają się na otwartych, suchych i nasłonecznionych terenach, wśród roślinności kserotermicznej[4].

Gatunki podobne

  • czasznica olbrzymia (Calvatia gigantea) odróżnia się nie tylko większymi rozmiarami, ale także bardziej gładką i bardziej białą powierzchnią owocnika[5]
  • purchawka oczkowana (Lycoperdon utriforme). Endoperydium po dojrzeniu pęka tylko na szczycie, wskutek czego nie powstaje z niego tak płytka miska, jak u czasznicy miskowatej[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Fungorum [dostęp 2020-09-01] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [dostęp 2017-11-03] (ang.).
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
  4. ↑ a b c d Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
  5. ↑ a b c Mushroom Expert. ''Calvatia cyathiformis'' [dostęp 2017-11-03].
  6. ↑ Discover Life Maps [dostęp 2017-11-03].
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski , Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5

Media użyte na tej stronie

The American Museum journal (c1900-(1918)) (17973153400).jpg
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions

Title: The American Museum journal
Identifier: americanmuseumjo17amer (find matches)
Year: c1900-(1918) (c190s)
Authors: American Museum of Natural History
Subjects: Natural history
Publisher: New York : American Museum of Natural History
Contributing Library: American Museum of Natural History Library
Digitizing Sponsor: Biodiversity Heritage Library

View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.

Text Appearing Before Image:
Prom midsummer to October, the common mushroom (Aoaricus campester) may be seen springing up everywhere among the low grass in meadows or on rich, moist, upland pastures. This is the mush- room usually on the market, fresh or in cans. In collecting it at the edge of the woodlands great care must be taken not to get young plants of the deadly amanita
Text Appearing After Image:
Common pasture puffball (Li/coperdon cyathiforme). — AUhough this puffball occurs commonly in the eastern United States in meadows and pastures, its excellent food qualities are little known. Puff- balls are the safest of all fungi for the beginner and are easy to obtain. Being tender, they cook quickly and are easily digested. (See also figure on opposite page) 328

Note About Images

Please note that these images are extracted from scanned page images that may have been digitally enhanced for readability - coloration and appearance of these illustrations may not perfectly resemble the original work.
Annual report of the state botanist (1897) (19361354042).jpg
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions
Title: Annual report of the state botanist

Identifier: annualreportofst1897newy
Year: 1897 (1890s)
Authors: New York (State). State Botanist; Peck, Charles H. (Charles Horton), 1833-1917
Subjects: Botany -- New York (State); Fungi -- New York (State)
Publisher: Albany, University of the State of New York
Contributing Library: MBLWHOI Library
Digitizing Sponsor: MBLWHOI Library

View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.

Text Appearing Before Image:
EDIBLE FUNGL Plate 2
Text Appearing After Image:
r. H Peck.Del ^ rW^TlR C FAUSE.U LlT" LYCOPERDON CYATHIFORME Bosc CUP SHAPED PUFF-BALL

Note About Images

Please note that these images are extracted from scanned page images that may have been digitally enhanced for readability - coloration and appearance of these illustrations may not perfectly resemble the original work.