Czaszołka pospolita

Czaszołka pospolita^[1]
	Patella vulgata
	Linnaeus, 1758
	; Grupa osobników czaszołki pospolitej (Patella vulgata) na skałach w strefie pływów.
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	Eogastropoda
Rząd	Patellogastropoda
Nadrodzina	Patelloidea
Rodzina	Patellidae
Rodzaj	czaszołka
Gatunek	Patella vulgata
Synonimy
	Patella conica Anton, 1838; Patella hypsilotera Locard, 1892; Patella radiata Perry, 1811;
	Patella conica Anton, 1838; Patella hypsilotera Locard, 1892; Patella radiata Perry, 1811;

Czaszołka pospolita (Patella vulgata) – gatunek średniej wielkości morskiego ślimaka z rodziny Patellidae, typowy dla rodzaju czaszołka (Patella). Występuje w strefie pływów i strefie oprysku w Atlantyku od Norwegii do Hiszpanii oraz w Morzu Śródziemnym.

Etymologia nazwy

Nazwa rodzaju wynika z podobieństwa muszli do czarki (patella łac. – czara ofiarna, misa^[3]), epitet gatunkowy ((vulgata łac. – rozpowszechniona)^[3]) odnosi się do pospolitego, masowego występowania tego gatunku.

Cechy morfologiczne

Muszla czaszołki pospolitej – widok od góry i od dołu.

Czaszołka pospolita – widok na nogę i głowę (Hiszpania).

Wielkość muszli: długość 20–60 mm. Muszla grubościenna, niska lub wysoka, zależnie od siedliska (intensywności falowania), ma kształt czareczkowaty. Wierzchołek położony centralnie. Zewnętrzna powierzchnia muszli z grubymi, promienistymi żeberkami (choć niektóre osobniki mogą mieć muszle prawie gładkie), o barwie od brudnobiałej do oliwkowej lub brązowo-zielonkawej. Brzeg muszli nieregularnie, płytko pofalowany. Wewnętrzna strona muszli z perłowym połyskiem, żółtawe lub białawe, z zaznaczoną białą, podkowiastą powierzchnią przyczepu mięśnia. Gatunek polimorficzny, cechuje go duże zróżnicowanie rozmiarów, ornamentacji, kolorów^[1].

Występowanie

Przedstawiciele rodziny występują pospolicie w Atlantyku, od Norwegii do Hiszpanii oraz w Morzu Śródziemnym^[1].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Żyją w strefie pływów, a także w strefie oprysku. Najliczniej spotykane na podłożach skalistych. Podczas odpływu nie cofają się z wodą, lecz silnie przywierają do skał, gromadząc pomiędzy muszlą i płaszczem a podłożem zapas wody, który umożliwia im doczekanie przypływu^[4].

Odżywianie

Roślinożercy, zdrapywacze, rozdrabniacze – żywią się trawami morskimi, glonami, peryfitonem^[1].

Rozmnażanie

Rozdzielnopłciowe, po osiągnięciu dojrzałości płciowej (około 9 miesiąca życia) funkcjonują początkowo jako samce, w 2-3 roku życia u większości osobników następuje zmiana płci na żeńską. Okres rozrodczy: jesień (od października do grudnia). Zapłodnienie zewnętrzne. Rozwój złożony, z larwą swobodnie pływającą. Długość życia: do 10-20 lat^[5]^[6].

Ciekawostki

Czaszołki podane jako przystawka.

ślimaki te stanowią przysmak w kuchniach wielu krajów (na Maderze spożywane są jako przystawka pod nazwą „lapas”)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Wąsowski R. 2000. Przewodnik: Muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, s. 67.
↑ Linnaeus C. 1758. Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vermes. Testacea: 700-781. Holmiae. (Salvius) str. 782.
↑ ^a ^b Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.
↑ Umiński, T. 1986. Zwierzęta i oceany. WSziP, Warszawa, ISBN 83-02-02680-8. s. 62–63 i 70.
↑ Smith, F. 1935. „The Development of Patella vulgata”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 225: 95–125.
↑ British Seafishing, dostęp 6 kwietnia 2014.
↑ Deliciously Portugal, dostęp 6 kwietnia 2014. deliciouslyportugal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)]..

Bibliografia

Wąsowski R. 2000. Przewodnik: Muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, s. 336.

Linki zewnętrzne

Patella vulgata w bazie AnimalBase Uniwersytet w Getyndze, dostęp: 5 kwietnia 2014.
Patella vulgata w bazie NCBI dostęp: 5 kwietnia 2014
Patella vulgata w WoRMS World Register of Marine Species, dostęp: 5 kwietnia 2014.
Patella vulgata w EOL Encyclopedia of Life, dostęp 6 kwietnia 2014

[Wąsowski_2000-1] Wąsowski R. 2000. Przewodnik: Muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, s. 67.

[Linnaeus_1758-2] Linnaeus C. 1758. Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vermes. Testacea: 700-781. Holmiae. (Salvius) str. 782.

[Kumaniecki_1975-3] Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.

[Uminski1986-4] Umiński, T. 1986. Zwierzęta i oceany. WSziP, Warszawa, ISBN 83-02-02680-8. s. 62–63 i 70.

[5] Smith, F. 1935. „The Development of Patella vulgata”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 225: 95–125.

[6] British Seafishing, dostęp 6 kwietnia 2014.

[7] Deliciously Portugal, dostęp 6 kwietnia 2014. deliciouslyportugal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)]..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne