Czechosłowacka Nowa Fala

Czechosłowacka Nowa Fala (cz. československá nová vlna) – formacja artystyczna złożona z czechosłowackich reżyserów i scenarzystów filmowych, których debiuty przypadły na lata 60. XX wieku. Do najbardziej znanych osób zaliczających się do tej grupy należą między innymi Miloš Forman, Věra Chytilová, Ivan Passer, Jaroslav Papoušek, Pavel Juráček, Jiří Menzel, Jan Němec, Jaromil Jireš, Evald Schorm, Vojtěch Jasný. Za pierwsze dzieło czechosłowackiej Nowej Fali uchodzi film Słonko w sieci słowackiego reżysera Štefana Uhera z roku 1962[1]. Charakterystyczne dla filmów z okresu Nowej Fali były długie, często improwizowane dialogi, czarny humor oraz zatrudnianie naturszczyków[2].

Początek czechosłowackiej Nowej Fali przypadł na okres, kiedy wyłonili się pierwsi studenci w praskiej szkole filmowej FAMU, Inspiracją dla nich była przede wszystkim francuska Nowa Fala, mieli też oni w dekadzie lat 60. większe możliwości ekspresji twórczej aniżeli filmowcy w poprzednim dziesięcioleciu[3]. W ciągu paru lat debiutowało kilka wyraźnych i bardzo ważnych osobistości w świecie czechosłowackiej kinematografii[1]. Za koniec czechosłowackiej Nowej Fali przyjmuje się brutalne stłumienie Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego w 1968 roku oraz następujący potem okres „normalizacji”, w wyniku którego zaostrzono cenzurę i aż do 1989 roku zabroniono wyświetlać późne filmy nurtu (np. Skowronki na uwięzi Menzla)[4].

Wybrane filmy

Filmy czechosłowackiej Nowej Fali nagrodzone na festiwalach międzynarodowych bądź uhonorowane przez zagranicznych krytyków[a]
RokTytułReżyserNagrody
1963O czymś innymVěra ChytilováGrand Prix (MFF w Mannheim)[5]
1963Gdy przychodzi kotVojtech JasnýNagroda Specjalna (MFF w Cannes)[6]
1964Czarny PiotruśMiloš FormanGrand Prix (MFF w Locarno)[7]
1964Odwaga na co dzieńEvald SchormGrand Prix (MFF w Locarno)[8]
1964Diamenty nocyJan NěmecGrand Prix (MFF w Mannheim)[9]
1964Lemoniadowy JoeOldrich LipskýSrebrna Muszla (MFF w San Sebastián)[10]
1965Miłość blondynkiMiloš FormanNominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[11]
1965Intymne oświetlenieIvan PasserNagroda Specjalna (National Society of Film Critics)[12]
1965Sklep przy głównej ulicyJán Kadár

Elmar Klos

Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[13]
1965Ja, Julinka i koniec wojnyKarel KachyňaNagroda FIPRESCI (MFF w Mar del Plata)[14]
1966Każdy młody mężczyznaPavel JurácekNagroda FIPRESCI (MFF w Karlowych Warach)[15]
1967Małgorzata, córka ŁazarzaFrantišek VláčilSpecjalne wyróżnienie (MFF w Mar del Plata)[16]
1967Pali się, moja pannoMiloš FormanNominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[17]
1967StokrotkiVěra ChytilováNajlepszy film („Cahiers du cinéma”)[18]
1968Pociągi pod specjalnym nadzoremJiři MenzelOscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, Grand Prix (MFF w Mannheim)[19]
1969Uroczystość żałobnaZdenek SirovýNagroda Specjalna Jury (MFF w Montrealu, 1990)[20]
1969ŻartJaromil JirešNagroda OCIC (MFF w San Sebastián)[21]
1969Wszyscy dobrzy rodacyVojtěch JasnýNagroda za reżyserię (MFF w Cannes)[22]
1970Skowronki na uwięziJiři MenzelZłoty Niedźwiedź, nagroda FIPRESCI (MFF w Berlinie, 1990)[23]

Galeria

Uwagi

  1. ↑ W zestawieniu uwzględniono filmy nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; nagrodzone na akredytowanych międzynarodowych festiwalach filmowych (MFF), z włączeniem MFF w Mannheim; bądź wyróżnione przez krytyków z amerykańskiego National Society of Film Critics oraz francuskiego czasopisma „Cahiers du cinéma”.

Przypisy

  1. ↑ a b Panorama českého filmu, Petr Biliḱ, Luboš Ptáček, wyd. Vyd. 1, Olomouc: Rubico, 2000, ISBN 80-85839-54-7, OCLC 48383761.
  2. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 386.
  3. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 384–385.
  4. ↑ Sowińska 2015 ↓, s. 415.
  5. ↑ Martin Srajer, Something Different – Revue, Filmový přehled, 4 czerwca 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  6. ↑ AŽ PŘIJDE KOCOUR, Festival de Cannes 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  7. ↑ Adam Bingham, Making (New) Waves: Milos Forman’s Black Peter – Senses of Cinema [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  8. ↑ Martin Srajer, Courage for Every Day – Revue, Filmový přehled, 2 listopada 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  9. ↑ Monish K. Das, Diamonds Of The Night, Upperstall.com, 5 lipca 2020 [dostęp 2021-11-16].
  10. ↑ MIFF Archive, MIFF 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  11. ↑ EmanuelLevy, Loves of a Blonde (1965): Milos Forman’s Charming, Oscar-Nominated Czech Satire | Emanuel Levy [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  12. ↑ A.H. Weiler, National Film Critics Crown ‘Z,’ Jon Voight, Miss Redgrave, „The New York Times”, 6 stycznia 1970, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  13. ↑ Petit Press, 50 years ago Shop on Main Street got only Slovak Oscar, spectator.sme.sk, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  14. ↑ Long Live the Republic (At zije republika) | BAMPFA, bampfa.org [dostęp 2021-11-16].
  15. ↑ Festival Awards – 1966 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  16. ↑ Restaurovaná Marketa Lazarová vyšla na DVD | Kultura, Lidovky.cz, 8 grudnia 2011 [dostęp 2021-11-16] (cz.).
  17. ↑ Kafkadesk Prague, Czech and Slovak Oscar wins and nominations throughout the years – Kafkadesk, kafkadesk.org, 23 lutego 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  18. ↑ J. HOBERMAN ON VERA CHYTILOVÁ’S SEDMIKRÁSKY (DAISIES), www.artforum.com [dostęp 2021-11-16] (ang.).
  19. ↑ CER | Czech Film: Menzel and Hrabal’s Oscar-winning work, www.pecina.cz [dostęp 2021-11-16].
  20. ↑ Funeral Ceremonies (1969) – Filmový přehled. [dostęp 2021-11-16].
  21. ↑ CinEast 2018 – Festival du Film d’Europe Centrale et Orientale – Luxembourg, www.cineast.lu [dostęp 2021-11-16] (cz.).
  22. ↑ Nie żyje Vojtěch Jasný. Reżyser miał 93 lata, Onet Kultura, 16 listopada 2019 [dostęp 2021-11-16] (pol.).
  23. ↑ Jiří Menzel. Retrospektywa twórczości, www.iluzjon.fn.org.pl [dostęp 2021-11-16].

Bibliografia

  • Iwona Sowińska, Kino Czechosłowacji: cud i po cudzie, [w:] Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska (red.), Kino epoki nowofalowej, Kraków: Universitas, 2015, s. 381–440.

Media użyte na tej stronie

Milan Kundera redux.jpg
Autor: Elisa Cabot, Licencja: CC BY-SA 3.0
Milan Kundera in 1980
Jan Němec (1967).jpg
Autor: Eric Koch / Anefo;, Licencja: CC BY-SA 3.0
Studenten filmfestival Amsterdam geopend, Jan Nemec bij openingsrede
  • 26 januari 1967
Karel Kachyňa 1990.jpg
(c) Foto: Jonn Leffmann, CC BY 3.0
Karel Kachyňa visited Malmö Film Festival 1990.
Jiri Menzel crop 01.jpg
Autor: David Sedlecký, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jiří Menzel in December 2011
Miloš Forman (Reykjavik, 2009) (cropped 2).jpg
Autor: Alinoe, Licencja: CC BY-SA 3.0
Reykjavík International Film Festival (RIFF), 2009. Honorary life-time achievement award for director Miloš Forman. From left to right: Hrönn Marinósdóttir, festival director; Miloš Forman; Ólafur Ragnar Grímsson, President of Iceland. Photo taken at Bessastaðir, the Presidential Residence.
Ivan Passer.jpg
Autor: che
(Please credit as "Petr Novák, Wikipedia" in case you use this outside Wikimedia projects.), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ivan Passer at 43rd Karlovy Vary International Film Festival
Vera Chytilova.jpg
Autor: che
(Please credit as "Petr Novák, Wikipedia" in case you use this outside Wikimedia projects.), Licencja: CC BY-SA 2.5
Věra Chytilová at 42nd Karlovy Vary International Film Festival