Czelabińsk (meteoryt)

Czelabińsk
Ilustracja
Fragment meteorytu
Sposób odkrycia

spadły

Państwo

 Rosja

Obwód

 czelabiński

Miejsce znalezienia

obwód czelabiński

Data znalezienia

17 lutego 2013

Typ

meteoryt kamienny

Klasa

chondryt zwyczajny

Grupa

amfoteryt LL5[1]

Położenie na mapie obwodu czelabińskiego
Mapa konturowa obwodu czelabińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Czelabińsk”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czelabińsk”
Ziemia54°57′19″N 60°19′36″E/54,955147 60,326614

Czelabińsk – (Chelyabinsk) oficjalna[2] nazwa fragmentów meteoroidu, który 15 lutego 2013 wszedł w atmosferę Ziemi[3]. Lecący przez atmosferę superbolid spowodował znaczne straty uszkadzając ponad siedem tysięcy budynków i pośrednio powodując obrażenia u około 1500 osób (głównie spowodowane przez fragmenty rozbitych szyb)[4]. Odnalezione fragmenty meteorytu należą do chondrytów zwyczajnych[3].

Meteoroid

Meteoroid należał do grupy Apolla[5]. Jego średnica przed wejściem w atmosferę szacowana jest na około siedemnaście metrów, a masa na około dziesięć tysięcy ton[6]. Obiekt uderzył w atmosferę ziemską z kierunku wschodniego i rozpadł się na wysokości 15 do 25 kilometrów[4][7].

Nazwa

Nazwa meteorytu została przyjęta 18 marca 2013[2], początkowo proponowano aby nosił on nazwę Czebarkul od miasta Czebarkul leżącego przy jeziorze o tej samej nazwie, gdzie znaleziono pierwsze niewielkie fragmenty meteorytu[3].

Skład i klasyfikacja

Meteoryt został sklasyfikowany jako chondryt zwyczajny[3]. Wstępna analiza jego składu wskazuje na zawartość około 10% żelaza meteorytowego, a także obecność oliwinów i siarczków[8].

W 2014 w meteorycie odnaleziono fragmenty jadeitu, które wskazują na to, że około 290 milionów lat temu meteoroid zderzył się ze znacznie większym meteoroidem z prędkością wynoszącą około 0,4–1,5 km/s[9]. W momencie zderzenia doszło do wyzwolenia znacznej energii i temperatura bolidu wzrosła miejscami do przynajmniej 1700–2000 °C co doprowadziło do powstania między innymi jadeitu[9].

Odnalezione fragmenty

Według relacji świadków jeden z większych odłamków wpadł do jeziora Czebarkul[10], wybijając w zamarzniętej tafli lodowej jeziora przerębel o średnicy około ośmiu metrów; wokół przerębla znaleziono leżące na lodzie czarne mineralne okruchy o rozmiarach do jednego centymetra[11][10]. Ponieważ jednak wysłani na miejsce zdarzenia nurkowie nie znaleźli większych odłamków meteorytu, dopuszcza się przypuszczenie, że przerębel mogła powstać na skutek „innych przyczyn”. W dnie jeziora znaleziono kratery, które mogły być zrobione przez upadające fragmenty, ale z powodu trudnych warunków panujących na dnie jeziora dotychczas (27 lutego 2013) nie znaleziono jeszcze w nich żadnych kawałków meteorytu.

Liczne fragmenty zostały także znalezione na obszarach na zachód od Czelabińska. Okoliczni mieszkańcy zebrali wiele fragmentów meteorytu, często znajdowane w zaspach śnieżnych były one bardzo łatwe do odkrycia, jako że upadając pozostawiły za sobą widoczny ślad w śniegu[12].

Początkowo odnaleziono ponad sto niewielkich fragmentów, z czego największy kawałek ważył ponad jeden kilogram; łączna masa fragmentów w połowie marca 2013 określona była na około sto kilogramów[2]. W kolejnych miesiącach znajdowano szereg fragmentów ważących do kilku kilogramów[13]. 16 października 2013 z jeziora Czebarkul wydobyto kamień o masie wynoszącej 570 kg, który najprawdopodobniej jest częścią meteorytu[14][15].

Fragmenty meteorytu mogą osiągnąć dużą wartość kolekcjonerską, według ekspertów jeden gram materiału pochodzącego z tego meteorytu może być warty ponad dwa tysiące dolarów[16].

Przypisy

  1. ↑ Meteoritical Bulletin Entry for Chelyabinsk (ang.). The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science. [dostęp 2015-10-30].
  2. ↑ a b c Chelyabinsk (ang.). lpi.usra.edu, 2013-03-18. [dostęp 2013-04-30].
  3. ↑ a b c d Russian Meteorite May Be Named Chebarkul (ang.). en.ria.ru, 2013-02-17. [dostęp 2013-03-14].
  4. ↑ a b Russia asteroid impact: ESA update and assessment (ang.). European Space Agency, 2013-02-19. [dostęp 2013-03-14].
  5. ↑ Jorge I. Zuluaga, Ignacio Ferrin: A preliminary reconstruction of the orbit of the Chelyabinsk Meteoroid (ang.). arxiv.org, 2013-02-21. [dostęp 2013-03-14].
  6. ↑ Meteor Not Linked to Asteroid Flyby (ang.). NASA. [dostęp 2013-03-14].
  7. ↑ Orbit of the Russian Meteor (ang.). NASA, 2013-02-15. [dostęp 2013-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-24)].
  8. ↑ Katie Stallard: Meteor: Space Rock Fragments In Russian Lake (ang.). news.sky.com, 2013-02-18. [dostęp 2013-03-14].
  9. ↑ a b Jadeite in Chelyabinsk meteorite and the nature of an impact event on its parent body (ang.). nature.com, 2014-05-23. [dostęp 2014-05-22].
  10. ↑ a b W okolicy Czelabińska znajdowane są pierwsze meteoryty. To zwykłe chondryty (pol.). wyborcza.pl, 2013-02-20. [dostęp 2013-03-14].
  11. ↑ На озере Чебаркуль упали метеориты (ros.). mvd.ru. [dostęp 2013-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-17)].
  12. ↑ Andrew E. Kramer: Russians Wade Into the Snow to Seek Treasure From the Sky (ang.). nytimes.com, 2013-02-18. [dostęp 2013-03-14].
  13. ↑ Hubert Bartkowiak: Nowe, duże fragmenty meteorytu czelabińskiego (pol.). www.Kosmonauta.net, 2013-09-30. [dostęp 2014-02-03].
  14. ↑ 'Meteorite' pulled from Russian lake (ang.). bbc.co.uk, 2013-10-16. [dostęp 2013-10-16].
  15. ↑ Odnaleziono największy do tej pory fragment meteorytu czelabińskiego. tylkoastronomia.pl, 2013-10-17. [dostęp 2013-10-30].
  16. ↑ Fragmenty czelabińskiego meteorytu mogą być 40 razy droższe niż złoto (pol.). wyborcza.pl, 2013-02-21. [dostęp 2013-03-14].

Media użyte na tej stronie

Russia edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel : 

* N: 54.0° N

Central meridian : 

* E: 100.0° E

Standard parallels: 

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Notice
 
Russia
 
other countries
 
disputed areas
 
international border
 
disputed border

Because the southern Kuril islands are claimed by Russia and Japan, they are shown as disputed. For more information about this see: en:Kuril Islands dispute. These islands are since 1945 under the jurisdiction of the Russian Federation.

 
Outline map of Chelyabinsk Oblast OSM.svg
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 2.0
Административная карта Челябинской области, на основе OpenStreetMap.
  • Область: E57.00° / E63.50° / N51.90° / N56.43°
  • Координаты для GMT: -R57.00/63.50/51.90/56.43
  • Инструменты: GMT, Inkscape
Orange pog.svg
Shiny orange button/marker widget.
Flag of Chelyabinsk Oblast.svg
Flag of Chelyabinsk Oblast of Russia.
2 Cheljabinsk meteorite fragment.jpg
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Two fragments of the Chelyabinsk (Cherbakul) meteorite. This specimens was found on a field between the villages of Deputatsky and Emanzhelinsk on February 18, 2013. The broken fragment displays thick primary fusion crust with flow lines and a heavily shocked matrix with melt veins and planar fractures. Many crystals are visible in the fractures. The second fragment has a complete fusion crust.
Type: Chondrite LL5