Czerkiesi
.svg) | Ten artykuł od 2016-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Czerkiesi – grupa etniczna z północno-zachodniego Kaukazu (Czerkiesja), obecnie zamieszkująca głównie Republikę Karaczajo-Czerkieską, gdzie Czerkiesi stanowią ok. 10% ludności, oraz kilka wiosek Republiki Adygei.
Historia
W V–VI wieku n.e. Czerkiesja przyjęła chrześcijaństwo pod wpływem Cesarstwa Bizantyńskiego. Od VIII wieku na Kaukazie narastały wpływy islamu, jednak Czerkiesja (i Gruzja) długo opierały się islamizacji. W XVI wieku Czerkiesi weszli w sojusz z Gruzją i starali się o sojusz z Carstwem Rosyjskim w obliczu napierającego Imperium Osmańskiego i Chanatu Krymskiego. Od 1763 roku walczyli z Imperium Rosyjskim (wojny rosyjsko-czerkieskie).
Do połowy XIX wieku Czerkiesi zamieszkiwali północno-zachodnią część Kaukazu, wzdłuż północno-wschodniego wybrzeża Morza Czarnego, na południe od rzeki Kubań.
W połowie XIX wieku padli ofiarą czystek etnicznych ze strony Imperium Rosyjskiego, po serii powstań zostali usunięci ze swoich terenów. W roku 1864 ci, którzy przeżyli, zostali deportowani. Około 500 tysięcy Czerkiesów w trudnych warunkach atmosferycznych i sanitarnych zostało przetransportowanych do Turcji, a około 120–150 tysięcy zostało deportowanych na inne tereny Rosji. Są rozbieżności w ocenie, ilu Czerkiesów nie przeżyło samej podróży i pobytów w obozach uchodźców. Jeszcze wcześniej, w 1859 roku, około 200 tysięcy Czerkiesów mniej lub bardziej dobrowolnie przeniosło się w głąb Rosji. Według spisu ludności z 1897 Rosję zamieszkiwało tylko 217 tysięcy Czerkiesów. Wydarzenie te niekiedy nazywane są ludobójstwem Czerkiesów[1][2].
Kultura
Tradycyjna waleczność czerkieskich mężczyzn powodowała, iż większość członków imperialnej gwardii sułtańskiej wywodziła się z Czerkiesów. Czerkiesi brali też udział w wojnach na Bałkanach, głównie przeciwko Serbom. Tradycyjne piękno Czerkiesek (wielkie zielone lub szaro-niebieskie oczy oraz jasne, rude, a także ciemne włosy i mlecznobiała cera) czyniło z nich najbardziej pożądaną nację w haremach Imperium Osmańskiego[3].
Diaspora czerkieska istnieje m.in. w Syrii, Izraelu i Libanie, w Jordanii (ok. 0,5% ludności), a także w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
Nazwa własna Czerkiesów i Kabardyjczyków to Adygowie (kab. адыгэ, adyge). Od nazwy narodu wywodzi się popularny na całym Kaukazie i w Rosji strój męski – czerkieska, czyli rodzaj sukmany wełnianej z charakterystycznymi gazyrami na piersi (ozdobnymi kieszeniami, służącymi dawniej do noszenia prochu i nabojów, a obecnie pełniącymi funkcję dekoracyjną)[4].
Zobacz też
- koń kabardyński
- Karaczajowie
- petyhorcy
- szabla czerkieska
Przypisy
- ↑ Stephen D. Shenfield: The Circassians – a forgotten genocide?. Circassian World, 2006. [dostęp 2010-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-03)]. (ang.).
- ↑ Adam Balcer, Ludobójstwo Czerkiesów, wyborcza.pl, 10 maja 2013 [dostęp 2022-03-09].
- ↑ Carla Coco: Harem i jego sekrety. Tłum. Ewa Romkowska. Warszawa: Arkady, 1998. ISBN 83-213-4051-2.
- ↑ Edward Karłowicz: 500 pytań i odpowiedzi o ZSRR. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 231–232.
Media użyte na tej stronie
Post card of Ibrahim Pasha and his two sons. They represent the Cherkes ethnic group, part of the Caucasian migration to the Ottoman Empire from the newly conqured Caucasus by the Imperial Russian Army in the 19 th. century. They were later settled in the Arab provinceses of Syria, Jordan, and Palestine. Many have since migrated to Europe, the Americas, and other locations around the world. They served in the Army, especilly during the French Mandate, others lived in towns and the country-side.
Map showing the location of Circassia and the expulsion routes (1859-1864) of the Circassians and other Caucasian peoples to the Ottoman Empire, after the Russian annexation of the North-Caucasus following the Crimean War of 1853-1856.
I used the information of the following two maps:
http://www.circassianworld.com/CIRCASSIA1840.jpg
And the books: The Northwest Caucasus: past, present, future, Walter Richmond
The forgotten minorities of Eastern Europe, Arno TannerCircassian girl