Czermno (województwo lubelskie)

Artykuł

50°39′47″N 23°41′1″E

- błąd

39 m

WD

50°39'50"N, 23°40'32"E

- błąd

39 m

Odległość

608 m

Czermno
wieś
Ilustracja
Symboliczna mogiła Antoniego Rychela
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

Gmina

Tyszowce

Liczba ludności (1999)

369[1]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-630[2]

Tablice rejestracyjne

LTM

SIMC

0903363

Położenie na mapie gminy Tyszowce
Mapa konturowa gminy Tyszowce, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Czermno”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Czermno”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Czermno”
Ziemia50°39′47″N 23°41′01″E/50,663056 23,683611

Czermno – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Tyszowce, nad rzeką Huczwą.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Historia

Grody czerwienskie.png

Czermno było niegdyś jednym z największych grodów wczesnośredniowiecznych w Polsce wschodniej. Archeolodzy oszacowali, że w czasie rozkwitu w XI w. w grodzie mieszkało do 2 tysięcy mieszkańców[3]. W V–VI wieku w tych stronach powstały początki państwowości tworzonej przez Bużan.

Hipotezę o tożsamości Czermna z dawnym Czerwieniem[4], stolicą Grodów Czerwieńskich, leżących na pograniczu polsko-ruskim jako pierwszy wysunął Zorian Dołęga Chodakowski[3], następnie Michał Baliński, autor Starożytnej Polski[5].

Grodzisko w Czermnie utożsamiane z grodem Czerwień

Wzmiankowany po raz pierwszy w 981 r., gdy książę ruski „Włodzimierz odebrał go Lachom”. W XI wieku po nieudanych próbach przyłączenia do Polski, swą władzę nad nim ugruntowała Ruś. W czasie jej rozbicia dzielnicowego w XI–XIII w. wchodził w skład księstwa włodzimiersko-halickiego. W 1157 roku załoga grodu raniła oblegającego go księcia Wołodymira. Gród został zniszczony na skutek najazdu mongolskiego w 1240 roku. Ostateczny upadek na przełomie XIII–XIV wieku.

Lokalizację historycznego Czerwienia na terenie obecnej wsi Czermno potwierdziły prowadzone m.in. w 1952, 1974[3]–1979 i 1997 roku badania archeologiczne. Na obszarze o powierzchni ok. 100 ha odkryto m.in.: grodzisko, umocnione podgrodzie, osady otwarte oraz 3 cmentarzyska. Osadnictwo obejmowało oba brzegi Huczwy, komunikację pomiędzy którymi umożliwiał drewniany most. Na rzece istniał port[3]. Na podgrodziu istniała jedna z najstarszych na terenach Polski murowanych z kamienia świątyń[3].

Badania specjalistów z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie odsłoniły drewniane pomosty, fosy i rowy tworzące zwarty, zaplanowany system, przystań dla łodzi i ślady zabudowy mieszkalnej[6]. Badania dowiodły ponadto, iż wieś przetrwała najazd tatarski 1240 r. Przebadane grodzisko można porównać do tak znacznych ośrodków wczesnośredniowiecznych jak Poznań czy Gniezno[3].

W roku 2015 w okolicy grodu odnaleziono zestaw rzadkich srebrnych przedmiotów z X wieku[7], charakteryzujących się wysoką jakością wykonania.

Toponimia

Wszystkie Czermna, oraz m.in. Czermin (dawniej Czermien), Czermna, Czermnica itd. pochodzą od psł. *čr̥´mьnъ, *čr̥´mьna, *čr̥´mьno (u Rosponda *čьrmьnъ) – czerwony, od *čьrmъ (czerwiec polski), nazwy owada dostarczającego barwnika czerwieni[8][9], stąd polskie dialektalne czermny[10]=czerwony, czy czeskie čermný=červený=czerwony[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Portret miejscowości statystycznych w gminie Tyszowce (powiat tomaszowski, województwo lubelskie) w 2010 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 180 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b c d e f Małgorzata Domagała: Stolica Grodów Czerwieńskich odnaleziona. To było wielokulturowe eldorado średniowiecza. wyborcza.pl. [dostęp 2021-12-26]. (pol.).
  4. ↑ Marcin Bielesz, Nazywam się Czerwień, Wyborcza.pl, 2 listopada 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-11-04].
  5. ↑ Czermno (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 811.
  6. ↑ Krzysztof Kowalski: Zdjęcia lotnicze ujawniły drewniane konstrukcje w Czermnie. Rzeczpospolita. [dostęp 2021-12-26]. (pol.).
  7. ↑ Średniowieczne srebra w rękach archeologów. Biżuteria należała do „księżniczki”?, „Onet”, Onet Wiadomości [dostęp 2016-01-21].
  8. ↑ Kazimierz Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. Tom II: C-D, Kraków 1997, s. 213.
  9. ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s. 63.
  10. ↑ Magdalena Madeja, Etymologia ludowa oraz naukowa nazw miejscowych i terenowych gminy Skrzyszów w powiecie tarnowskim, Tarnów 2011, s. 72 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06].
  11. ↑ List of Proto-Slavic adjectives: Colours (tł. Lista prasłowiańskich przymiotników: kolory) (ang.).

Linki zewnętrzne

Gmina Tyszowce
  • Siedziba gminy miejsko-wiejskiej: Tyszowce
Miasta
Części miasta
  • Dębina
  • Jurdyka
  • Majdan
  • Podgórze
  • Zaława
Wsie
Kolonie
Integralne
części wsi

Herb gminy

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Mogiła w Czermnie.jpg
Symboliczny grób A. Rychela w Czermnie
Czermno.jpg
Autor: Popik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grodzisko w Czermnie (województwo lubelskie) utożsamiane z grodem Czerwień.
Grody czerwienskie.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grody Czerwieńskie w końcu panowania Bolesława Chrobrego - 1025 r na tle granic państwowych 2010 r