Czerna (powiat krakowski)

Czerna

wieś
Klasztor w Czernej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Krzeszowice
Sołectwo	Czerna
Liczba ludności (2022)	1129[1]
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-065[2]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0324091
Położenie na mapie gminy Krzeszowice Czerna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Czerna
Położenie na mapie województwa małopolskiego Czerna
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Czerna
50°10′21″N 19°37′21″E/50,172500 19,622500

Widok na środkową część Doliny Czernki

Ruiny Diabelskiego Mostu w Dolinie Eliaszówki

Czerna – wieś w Polsce. położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.

W 1595 roku wieś Czermna położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewodziców krakowskich: Gabriela, Andrzeja i Jana Magnusa Tęczyńskich^[3]. Wieś wchodziła w 1662 roku w skład hrabstwa tęczyńskiego Łukasza Opalińskiego^[4].

W latach 1899 – 1901 ks. Kazimierz Siemaszko wybudował w Czernej zakład dla chłopców, który w okresie międzywojennym został rozbudowany oraz poszerzony o szkołę podstawową i elektrownię wodną. Od 1944 r. stacjonowali w nim żołnierze niemieccy, a następnie sowieccy, którzy obiekt całkowicie zdewastowali. W 1950 r. zakład został zlikwidowany przez władze państwowe^[5]. W 1984 r. w jego obiektach powstał dom pomocy społecznej^[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

W Czernej mieści się:

• Szkoła Podstawowa im. mjra Józefa Ryłko^[7],
• Dom Rekolekcyjny Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus^[8],
• Dom Pomocy Społecznej^[9],
• Ochotnicza Straż Pożarna^[10].

Integralne części wsi

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[13]:

• Klasztor w Czernej

Inne

• Ruiny arkadowego mostu eremickiego

Turystyka

Miejscowość położona jest na Wyżynie Olkuskiej wchodzącej w skład Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Ze względu na piękno krajobrazu i walory przyrodnicze tereny te włączone zostały do obszaru chronionego Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie obfitującego w liczne doliny będące popularnym miejscem turystyki i rekreacji. Miejscowość znajduje się w Dolinie Czernki i u wylotu Doliny Eliaszówki, w której utworzono rezerwat przyrody Dolina Eliaszówki. Na terenie rezerwatu wypływa m.in. Źródło proroka Eliasza. Czerna leży w pobliżu rozległych lasów iglastych i mieszanych. W grudniu 2000 r. wieś została wyróżniona przez czytelników Gazety Krakowskiej jako wieś o wielkich walorach turystycznych i otrzymała prawo oficjalnego używania godła „Polska”. Na terenie wsi znajduje się obszar Natura 2000 jako projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk, aktualnie obszar mający znaczenie dla Wspólnoty o powierzchni 76,4 ha. Utworzony został w celu ochrony kolonii rozrodczej podkowca małego.

Dawne kopalnie

Z 1556 r. pochodzi najstarsza wzmianka o górnictwie srebronośnych rud ołowiu we wsi. W XIX w. powstały kopalnie galmanu Józef, Rudolf i Sylwester. W 1857 r. w pobliżu powstała kopalnia galmanu Wandel o głębokości szybu 30 m. Dla zwiększenia wydobycia wykopano szyb Antoni, który znajdował się na północ od klasztoru. Następnie w 1914 r. powstało Gwarectwo Rudy Żelaza i Węgla Kamiennego Czerna. Ruda dawała 40–52% żelaza. Dowożono ją do śląskiej huty Pokój^[14].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Czerna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 811 .
• Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona