Czerniaków

Czerniaków

obszar MSI[1] Warszawy
Kościół i klasztor franciszkanów-bernardynów na Czerniakowie
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miasto	Warszawa
SIMC	0918169
Tablice rejestracyjne	WE
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Czerniaków
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Czerniaków
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Czerniaków
52°12′27″N 21°03′04″E/52,207383 21,051089
Strona internetowa
Portal Polska

Czerniaków według systemu MSI

Rezerwat przyrody Jeziorko Czerniakowskie

Czerniaków – część dzielnicy Mokotów^[2] i obszar MSI w Warszawie^[1] leżący między skarpą warszawską a korytem Wisły.

Od północy graniczy z Ujazdowem, od południa z Sadybą. Główną arterią Czerniakowa jest ul. Czerniakowska. Na przedwojennych mapach lokalizowany był w okolicach placu Bernardyńskiego (gdzie znajdował się historyczny środek wsi Czerniaków), z czasem jednak przyjęło się określać tym mianem także tereny na wschód od ulicy Czerniakowskiej – obszar przyporządkowywany do tej pory Siekierkom – uwzględniono to w podziale MSI – niemniej północna część włączona została do rejonu MSI Ujazdów i częściowo Solec (północny fragment Cypla Czerniakowskiego).

Na jego terenie znajduje się między innymi Jeziorko Czerniakowskie. Poza granicami MSI Czerniaków znajdują się:

• Szpital Czerniakowski (w granicach obszaru MSI Sielce),
• Cypel Czerniakowski (rejon MSI Ujazdów i fragmentarycznie w rejonie MSI Solec),
• Port Czerniakowski (rejon MSI Ujazdów),
• zbiornik osadnikowy i Stacja Pomp Rzecznych Czerniakowska (rejon MSI Ujazdów),
• Cmentarz Czerniakowski (rejon MSI Sadyba).

Opis

Najstarszym zabytkiem z terenu Czerniakowa jest datowana na 2,5 tys. lat p.n.e. krzemienna siekiera znaleziona przy ul. Idzikowskiego. Okolice te prawdopodobnie długo jednak nie były zamieszkane na stałe (zobacz też: prehistoria Mokotowa).

Wieś Czerniakowo leżała na tych terenach od średniowiecza i wchodziła w skład parafii soleckiej. Od XIII w. prawdopodobnie znalazła się w obrębie parafii jazdowskiej. Na podstawie niewielkiej powierzchni wsi historycy sądzą, że Czerniakowo wraz z Czarnowem (obecnie Siekierki) i Siedlcami (dzisiejsze Sielce) stanowiły kiedyś całość.

Od Czerniakowa nazwisko rodowe wzięli potomkowie podkomorzego warszawskiego za księcia Janusza Starszego, Hinczy Cedlica, z racji pochodzenia zwanego Ślązakiem (Silesitą). W 1502 roku jego spadkobierca, Hincza Czerniakowski, sprzedał je sąsiadowi, Mikołajowi Milanowskiemu. Areał Czerniakowa wynosił w 1528 roku 6 łanów chełmińskich (włók). W drugiej połowie XVI wieku pracował tam jednokołowy młyn wodny, a Jeziorko Czerniakowskie było wykorzystywane do rybołówstwa.

Czerniaków był wsią szlachecką, która w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[3].

W XVII wieku wieś stała się własnością wojewody mazowieckiego, Andrzeja Górskiego. Po jego śmierci w 1626 roku należała z kolei do jego spadkobierców oraz do króla, aż w 1683 znalazła się w rękach marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, który m.in. postawił tu szpital (obecny Szpital Czerniakowski). Historia Czerniakowa została zbadana przez XIX-wiecznego historyka, Jana Warmińskiego (Liedera) i opisana w wydanej w 1861 roku książeczce pt: Pamiątka z Czerniakowa, zawierającej m.in. opis popularnych dawniej wśród warszawiaków majowych odpustów czerniakowskich, historii wsi oraz budowy kościoła bernardynów pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy.

8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające (od 1 kwietnia 1916) m.in. miejscowość Czerniaków, położoną w tamtym czasie w gminie Wilanów, do Warszawy^[4].

Przed 1939 Czerniaków był jedną z najbiedniejszych części miasta^[5]. W gwarze czerniakowskiej Czerniaków i Powiśle były określane jako „Dół”, gdyż aby wydostać się stamtąd do miasta trzeba było iść do góry^[6]. Popularyzatorem przedwojennego folkloru czerniakowskiego był Stanisław Grzesiuk.

Ważniejsze obiekty

• Rezerwat przyrody Jeziorko Czerniakowskie
• osiedle Czerniakowska Wschodnia
• Kościół św. Antoniego z Padwy
• Kopiec Powstania Warszawskiego
• XIX-wieczny drewniany dworek, ul. Bernardyńska 1^[7][8]

Zobacz też

• Kapela Czerniakowska

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Czerniaków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 818 .
• Pełny tekst książeczki Pamiątka z Czerniakowa z 1861 roku, zawierającej m.in. opis historii Czerniakowa.