Czerwona Chmura

Czerwona Chmura (Red Cloud)

Makhpiya-luta

Czerwona Chmura u schyłku życia
Data urodzenia	1822
Data śmierci	10 grudnia 1909
Zawód, zajęcie	Wódz plemienia Oglala Teton Dakotów

Czerwona Chmura (lakota: Maȟpíya Lúta, ang. Red Cloud), (ur. 1822, zm. 10 grudnia 1909) – wódz Indian Teton Dakotów-Oglalów; jeden z najbardziej znanych^[1] wodzów tego plemienia, efektywnie zapobiegający na drodze wojny planom zbudowania fortów wzdłuż szlaków kolejowych, które prowadziły przez równiny na pełne złota pola zachodniej Montany^[2].

Życiorys

Młodość

Urodził się w pobliżu rozwidlenia Platte River w zachodniej Nebrasce. Był synem Indianina z grupy Brulé i Indianki z grupy Oglala - obydwu z plemienia Dakotów. Ojciec wcześnie go osierocił, toteż Czerwona Chmura wychował się w rodzinie swego wuja o imieniu Stary Dym^[2] - wodza plemiennego, ale nie miał prawa przejąć po nim tytułu. Młodość spędził przeważnie na walkach z ościennymi plemionami Paunisów, Wron i innymi odłamami Oglalów, zyskując dużą pozycję w swoim środowisku dzięki wykazywaniu się męstwem w boju^[2]. W 1841 zabił Koja - wodza Oglalów i jednego z rywali swego wuja - czym spowodował podzielenie Oglalów trwające 50 lat. Jego status rozwijał się w miarę jak Dakota walczyli o ziemię z Paunisami, Szoszonami, Wronami i plemieniem Ute. W oczach białych uchodził za męża stanu Dakotów, cieszącego się szacunkiem współplemieńców. W 1842 wziął ślub z Piękną Sową.

Wojna Czerwonej Chmury

W latach 1860. w dzisiejszym stanie Montana odkryto złoto. Szlakiem Bozemana (Bozeman Trail) poprzez północne obszary Wyoming ruszyły tysiące poszukiwaczy. Wojownicy Czerwonej Chmury atakowali ich, bowiem były to główne tereny łowieckie plemienia. W 1865 interweniujące z tego powodu wojsko Stanów Zjednoczonych rozpoczęło budowę fortów wzdłuż szlaku kolejowego prowadzącego przez środek obszarów Dakotów od fortu Laramie (obecnie w stanie Wyoming) do pól Montany. Powstały forty Phil Kearny i Reno w Wyoming i C.F. Smith w Montanie. Wówczas Czerwona Chmura objął przywództwo Siuksów i Czejenów usiłujących zniszczyć plany armii amerykańskiej. Przeprowadził zwycięską wojnę z siłami rządowymi USA w latach 1866-1868 o kraj rzeki Powder (tzw. wojna Czerwonej Chmury), przystępując do dwuletniego oblężenia tych fortów. W trakcie wojny dzięki umiejętnościom prowadzenia efektywnej walki podjazdowo-partyzanckiej biorąc do niewoli robotników i atakując broniących ich żołnierzy doprowadził do drastycznego obniżenia morale żołnierzy USA obawiających się nieoczekiwanych najazdów indiańskich^[1]. Skuteczność wojowników Czerwonej Chmury skłoniła rząd USA do zaniechania planów budowania fortów i linii kolejowej. Po kapitulacji armii USA wycofano żołnierzy i spalono forty, po czym Czerwona Chmura podpisał w Laramie traktat pokojowy w dniu 29 kwietnia 1868. Amerykański rząd wyraził zgodę na zamknięcie linii kolejowej i utwierdzenie prawa Dakotów do ich obszarów, które dzisiaj położone są w zachodniej części Dakoty Południowej razem z Black Hills oraz większą częścią Montany i Wyoming. Dakotowie odnieśli całkowite zwycięstwo, a wódz Czerwona Chmura zasłynął w historii jako jeden z niewielu, którzy wygrali wojnę z armią amerykańską.

Późniejsze lata

Po zawarciu ugody Czerwona Chmura rozwiązał swe oddziały i w 1870 przybył do Waszyngtonu - stolicy USA - z zamiarem zawarcia porozumienia handlowego, po czym w 1873 r. zamieszkał w rezerwacie nad White River, który dzisiaj nosi jego imię, jednak z powodu nieuznania traktatów pokojowych przez synów Czerwonej Chmury i ich zwolenników walki wybuchły na nowo. Tym razem Czerwona Chmura pozostał bierny wobec kolejnych walk Dakotów (walka o Paha Sapa „Czarne Góry” - wojna o Góry Czarne), co w rezultacie doprowadziło do zdecydowanego obniżenia jego popularności i wpływów plemiennych na rzecz innych wodzów, takich jak Siedzący Byk czy Szalony Koń, nie chciał się bowiem do nich przyłączyć.^[3] Mimo to został aresztowany po zniszczeniu armii generała George’a Armstronga Custera pod Little Big Horn w 1876. Po ostatecznej przegranej Indian Czerwona Chmura i jego ludzie przenieśli się w 1878 do rezerwatu Pine Ridge w Dakocie Południowej, skąd kontynuował walkę o prawa swego ludu. Lata 80. upłynęły mu na konfrontacjach z agentem rządowym ds. Indian w sprawach związanych z zaopatrzeniem, głównie w żywność, oraz w kwestiach z uprawnieniami policji indiańskiej, które zakończyły się dymisją agenta.

Zmierzch

Jego przeciwnikami politycznymi byli tacy sławni przywódcy jak Amerykański Koń (Wasechun-Tashunka) czy Młody, Którego Koni Boją Się Wrogowie (Tasunka-kokikapi). W obawie przed interwencją armii USA wydał zakaz celebrowania w rezerwacie obrzędu Tańcu Duchów. Do śmierci walczył o zachowanie tradycji i obyczajów rdzennych mieszkańców Ameryki, chociaż kilka lat przed zgonem razem z żoną Piękną Sową ochrzcił się, stając się nominalnym katolikiem. Przyjął imię John, zaś jego żona Mary, a po śmierci został pochowany według obrządku katolickiego.

Przypisy

Bibliografia

• Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa, 2014, s. 134-135