Czesław Czubryt-Borkowski

Czesław Czubryt-Borkowski

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	18 maja 1918 Moskwa
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 2006 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1936–1975
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska	dowódca: 8 Dywizji Artylerii Przełamania, 1 Korpusu OPL OK, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON, pełnomocnik rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania wrześniowa, bitwa pod Lenino
Późniejsza praca	Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Odznaczenia

Grób Czesława Czubryta-Borkowskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Czesław Jan Czubryt-Borkowski (ur. 18 maja 1918 w Moskwie, zm. 16 czerwca 2006 w Warszawie) – polski dowódca wojskowy, generał dywizji Wojska Polskiego, szef Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON, sekretarz generalny i wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (1985–1990).

Życiorys

Syn Józefa Borkowskiego (1883-1923), oficera gwardii armii rosyjskiej w stopniu sztabskapitana, a później oficera Armii Polskiej gen. Józefa Hallera oraz Wandy z domu Włodarskiej (1887-1956). W 1920 przesiedlony do Polski. Od września 1932 wychowanek Korpusu Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie. W maju 1936 zdał gimnazjalny egzamin dojrzałości typu matematyczno-przyrodniczego. W 1936 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii, od lipca do września 1936 przeszedł przeszkolenie unitarne w Różanie, a następnie przeszkolenie w manewrowym pułku artylerii w Toruniu. Latem 1939 jako podchorąży został skierowany na praktykę do 22 Pułku Artylerii Lekkiej 22 Dywizji Piechoty Górskiej w Przemyślu na stanowisko oficera zwiadu baterii. 1 września 1939 promowany na stopień podporucznika. Walczył w kampanii wrześniowej 1939, jednak nie będąc poinformowanym o promocji nie używał wówczas stopnia podporucznika. Został zmobilizowany do 220 dywizjonu artylerii lekkiej. 25 września 1939 lekko ranny i kontuzjowany w rejonie Zamościa.

Wzięty do niewoli niemieckiej i przewieziony do tymczasowego obozu jenieckiego w Krakowie, skąd zbiegł w październiku 1939. Używając dokumentów zabitego żołnierza WP Czubryt Zbigniew syn Stanisława próbował przedostać się na tereny zajęte przez Armię Czerwoną w celu odnalezienia matki. Nie mogąc odszukać matki rozpoczął pod zmienionym nazwiskiem pracę jako górnik w kopalni wosku w Borysławiu. W kwietniu 1940 został powołany do służby w Armii Czerwonej. Początkowo pełnił służbę w pułku czołgów w Iziumie koło Charkowa w pododdziale czołgów - miotaczy ognia, a po ukończenia szkoły młodszych dowódców był dowódcą czołgu - miotacza ognia w samodzielnym zmotoryzowanym batalionie chemicznym stacjonującym w Charkowie. Po napaści Niemiec na Związek Sowiecki do sierpnia 1941 brał udział w walkach w rejonie Charkowa i Połtawy. W połowie września 1941 ze względu na polskie pochodzenie został przeniesiony do batalionu budowlanego w Awdijiwce. W październiku 1941 aresztowany za szerzenie nastrojów defetystycznych i internowany przez władze radzieckie na Syberii w Irkucku. W kwietniu 1942 uwolniony od zarzutów rozpoczął pracę jako stolarz, a następnie pomocnik buchaltera w Treście Przemysłu Lekkiego w Irkucku. Nie uzyskał zgody na wstąpienie do Armii Andersa. W maju 1943 zgłosił się do 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki w obozie w Sielcach nad Oką. Został zweryfikowany w stopniu podporucznika przez komisję pod przewodnictwem ppłk. Leona Nałęcz-Bukojemskiego. Początkowo był adiutantem zastępcy dowódcy dywizji płk. Bolesława Kieniewicza. Walczył w artylerii w bitwie pod Lenino. Od listopada 1943 dowódca 7 baterii w 1 Pułku Artylerii Lekkiej, od stycznia 1944 pełniący obowiązki szefa sztabu III dywizjonu w 1 Pułku Artylerii Lekkiej. W marcu 1944 został zastępcą dowódcy dywizjonu do spraw wyszkolenia w Centralnej Szkole Podchorążych Polskich Sił Zbrojnych w ZSSR w Riazaniu, a jednocześnie był wykładowcą taktyki artylerii. Od września 1944 w 1 Oficerskiej Szkole Artylerii, która po zakończeniu wojny została ulokowana w Chełmie Lubelskim. Początkowo był w niej zastępcą dowódcy dywizjonu, a od kwietnia 1945 dowódcą dywizjonu.

Po odnalezieniu matki (w Haczowie koło Rymanowa) i uzyskaniu stosownych dokumentów ujawnił swoje prawdziwe dane personalne. Od marca 1945 uzyskał zgodę dowódcy artylerii WP na noszenie nazwiska Czubryt-Borkowski.

Po wojnie dowodził: artylerią 44 pułku piechoty w Tarnowskich Górach (maj 1945 – luty 1946), 14 dywizjonem artylerii przeciwpancernej w Żarach (luty 1946 – marzec 1947), 33 pułkiem artylerii lekkiej w Żarach (marzec 1947 – wrzesień 1948), 6 pułkiem artylerii lekkiej w Krotoszynie (wrzesień 1948 – lipiec 1949), artylerią 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego w Krośnie Odrzańskim (lipiec 1949 – marzec 1954), 8 Dywizją Artylerii Przełamania w miejscowości Szlaga, która na jego wniosek przemianowana została na Bemowo Piskie (marzec 1954 – listopad 1955). Od listopada 1955 do września 1956 ukończył Wyższy Akademicki Kurs Oficerów Artylerii przy Akademii Sztabu Generalnego WP. Od września do października 1956 był dowódcą artylerii Pomorskiego Okręgu Wojskowego, a od listopada 1956 był szefem sztabu Szefostwa Artylerii WP.

W 1957 ukończył eksternistycznie Akademię Sztabu Generalnego im. gen. broni Karola Świerczewskiego w Rembertowie. Uchwałą Rady Państwa PRL z lipca 1956 mianowany do stopnia generała brygady. Nominację wręczył mu premier Józef Cyrankiewicz. Był organizatorem i pierwszym dowódcą 1 Korpusu Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (od listopada 1957 do września 1959), a następnie szefem Wojsk Obrony Przeciwlotniczej MON (1959–1968). Do stopnia generała dywizji mianowany na mocy uchwały Rady Państwa PRL z 1 października 1963. W latach 1969–1972 pełnomocnik rządu PRL ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce - przewodniczący delegacji polskiej w Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej. Następnie od listopada 1972 attaché wojskowy przy Ambasadzie PRL w Moskwie. Odwołany w kwietniu 1974 w związku wyjściem za mąż córki za Szweda. 21 stycznia 1975 zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony w stan spoczynku.

Członek PPR, a następnie PZPR. Wieloletni sekretarz generalny, a w latach 1985–1990 wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[1]. Członek Rady Krajowej PRON od 1983 roku^[2].

Zmarł 16 czerwca 2006 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Był współtwórcą Wojsk Obrony Przeciwlotniczej jako samodzielnego rodzaju wojsk w wojskach lądowych. Organizował Szefostwo Wojsk OPL jako samodzielny organ kierowania rodzajem wojsk^[3].

Awanse

W trakcie wieloletniej służby wojskowej otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe^[4]:

• podporucznik - 1 września 1939
• porucznik - 7 września 1943
• kapitan - 15 czerwca 1944
• major - 11 września 1945
• podpułkownik - 1 kwietnia 1947
• pułkownik - 4 października 1952
• generał brygady - 16 lipca 1956
• generał dywizji - 1 października 1963

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Haliną z domu Buzin, dwie córki^[5].

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1969)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1958)
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1987)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
• Krzyż Walecznych (1945)
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” (1945)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Order Czerwonego Sztandaru (ZSRR) (1968)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (ZSRR) (1985)
• Order Przyjaźni Narodów (ZSRR) (1973)
• Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR) (1943)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• Odznaka „25-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• tytuły i odznaki honorowe za zasługi dla 15 województw i miast, w tym miasta stołecznego Warszawy (1965) i województwa warszawskiego (1966)
• Honorowy Obywatel Piastowa (1966)

Bibliografia

• S. Czmur, W. Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach, Redakcja Czasopism WLOP – Dom Wydawniczy Bellona, Poznań-Warszawa 2003, s. 30-33
• Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943−1990, tom I: A–H, s. 296–299 (z fotografią), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, ISBN 978-83-7611-801-7
• Skrzydlata Polska 7/2006 (częściowo)

Przypisy